17 września mija rocznica ataku Związku Radzieckiego na Polskę, będącego realizacją postanowień tajnego protokołu do paktu Ribbentrop-Mołotow podpisanego 23 sierpnia 1939 w Moskwie. Tego dnia obchodzony jest również Dzień Sybiraka ? upamiętniający Polaków zesłanych na Syberię, na Ural czy do Kazachstanu. Wielu z nich zostało na ?nieludzkiej ziemi? na zawsze.
Masowe deportacje ludności polskiej z terytoriów zajętych przez ZSRR miały charakter zorganizowany. Przygotowania trwały już jesienią i zimą 1939. W 1940 odbyły się trzy wielkie akcje deportacyjne. Pierwsza rozpoczęta zimą 10 lutego i objęła około 140 tysięcy osób, które trafiły na północne obszary ZSRR. Druga miała miejsce w kwietniu (przesiedlono wówczas 61 tysięcy osób głównie do Kazachstanu), a trzecia w czerwcu (80 tysięcy osób, które trafiły na tereny Uralu). Deportacje miały miejsce również w 1941 (szczególnie w okresie poprzedzającym wybuch wojny niemiecko-radzieckiej). Całkowita liczba osób zesłanych jest dyskusyjna. W październiku 1941 (a więc po podpisaniu układu Sikorski-Majski) władze ZSRR przekazały informację, że deportowano 387 932 obywateli polskich. Jednak historycy kwestionują tę liczbę jako zaniżoną.
Zesłańcy, którym pozwolono zabrać ze sobą tylko podręczny bagaż, byli transportowani koleją w wagonach towarowych w bardzo trudnych warunkach sanitarnych. Powodowało to wysoką śmiertelność. Najwięcej zesłańców skierowanych zostało do pracy w kołchozach czy innych zakładach pracy, część trafiła do łagrów, zaś inną część stanowili ?wolni zesłańcy?.
Celem polityki okupanta była sowietyzacja polskim ziem wschodnich, a zesłania ludności polskiej (w pierwszej kolejności osadników wojskowych, urzędników czy właścicieli ziemskich) w głąb ZSRR były jednym z elementów tej polityki.
Od 1991 Związek Sybiraków obchodzi 17 września jako Międzynarodowy Dzień Sybiraka. 27 września 2013 Sejm uchwałą oficjalnie ustanowił Dzień Sybiraka. [*]
Źródła:
Czytaj też: Przygotowania do wojny i walki graniczne z Sowietami na terenie północno-wschodniej II Rzeczpospolitej
