Pomnik Akcji Bollwerk ? widok na Ostrów Tumski i katedrę / Źródło: Wikimedia Commons

73. rocznica akcji Bollwerk – największej dywersji AK w Kraju Warty

73. lata temu, w nocy z 21 na 22 lutego 1942 r. oddział Armii Krajowej z Poznania przeprowadził akcję podpalenia niemieckich magazynów. Wydarzenie to było największą w czasie II wojny światowej akcją polskiego podziemia przeprowadzoną w Poznaniu i zostało zapamiętane jako akcja Bollwerk (niem. Bastion) ? od kryptonimu jakim została nazwana.

Akcję spalenia niemieckich magazynów w porcie rzecznym przy ul. Szyperskiej, w których znajdowała się żywność oraz mundury wojskowe przeznaczone na front wschodni, wykonał oddział dywersji bojowej Związku Odwetu AK. Do zadania został oddelegowany dwunastoosobowy pluton pod dowództwem Michała Garczyka ps. Kuba. Do akcji wciągnięto także pracowników portu oraz pięcioosobową grupę Antoniego Gąsiorowskiego z Garbar, wcieloną do Armii Krajowej 18 lutego 1942 r. Wyposażenie oddziału było bardzo prowizoryczne, o czym mogą świadczyć użyte lonty ze słomą.

W nocy cała grupa podłożyła kilkanaście ładunków zapalających pod magazynami, wraz z opóźniającymi zapalnikami uruchamianymi splecionymi lontami. Do eksplozji ognia doszło nad ranem. W wyniku pożaru spłonęła duża część magazynów. Straty szacowane przez gestapo sięgały 1,5 miliona marek, chociaż zdaniem niektórych historyków były one znacznie większe.

Początkowo stwierdzono zwarcie instalacji elektrycznej. Jednak śledztwo gestapo doprowadziło do aresztowania 70 członków grupy Garczyka. Sierżant zginął przez rozstrzelanie w bramie miasta na Młyńskiej, natomiast większość uczestników zginęła później podczas przesłuchań gestapo i w katowniach umieszczonych w Forcie VII. Wśród nich byli por. Czesław Surma, por. Lech Nowacki, chor. Stanisław Kwaśniewski, plut. Władysław Laube, plut. Antoni Piechowiak, plut. Tomasz Prymelski, plut. Edmund Jankowiak, kpr. Józef Przybylski, kpr. Tomasz Maćkowiak, kpr. Michał Śmigielski, kpr. Czesław Ławicki, kpr. Marian Anioła, szer. Edward Silski, szer. Stanisław Sztukowski, szer. Stanisław Piotrowski, szer. Stanisław Kaliszan, szer. Leonard Kolanek, szer. Mieczysław Jankowiak, Antoni Gąsiorowski „Ślepy Antek”, Władysław Gąsiorowski.

Widok na Pomnik Akcji "Bollwerk" / Fot. Arturo1299, Wikimedia Commons

Widok na Pomnik Akcji „Bollwerk” / Fot. Arturo1299, Wikimedia Commons

21 lutego 1982 r., przy ulicy Estkowskiego w Poznaniu, został odsłonięty pomnik upamiętniający ten jeden z ważniejszych aktów walki z Niemcami na terenie Kraju Warty. Pomnik został ufundowany ze składek mieszkańców Poznania, a jego projektantami byli M.Banasiewicz i J.Nowakowski. Składa się z sześciu bloków (kłód) granitowych, ułożonych poziomo, jeden na drugim, na niewysokim cokole. Od frontu przymocowana jest doń brązowa tablica pamiątkowa w kształcie płomienia z orłem i symbolem Polski Walczącej.

Autor: Hans_olo

Absolwent historii i politologii na Uniwersytecie Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie. Interesuje się historią wojskowości XX w., stosunkami międzynarodowymi, terroryzmem oraz polskimi misjami stabilizacyjnymi poza granicami kraju.