Agnieszka Teterycz ? Puzio, „Polscy krzyżowcy. Fascynująca historia wypraw Polaków do Ziemi Świętej” ? recenzja

Wyprawy krzyżowe do Ziemi Świętej doby średniowiecza zapisały się trwale na wielowiekowej wstędze czasu, by współcześnie wzbudzać zaciekawienie i kontrowersje wielu  zarówno historyków, jak i czytelników sięgających po kolejne publikacje tyczące się tego fenomenu społeczno ? religijnego, który miał charakter masowy wśród średniowiecznego społeczeństwa. Chęć odwiedzenia świętych miejsc związanych z postaciami Starego Testamentu oraz z działalnością Jezusa Chrystusa i Jego apostołów, zobaczenie najcenniejszych relikwii, poświęcenia życia za wiarę, palma męczeństwa, wymiana handlowa, czy przeżycie niezwykłej przygody w kraju tak odległym jak Ziemia Święta. To tylko niektóre intencje, które przyświecały śmiałkom biorących miecz do ręki.

Recenzowana praca ukazała się nakładem Wydawnictwa Poznańskiego w 2017 roku i stanowi swojego rodzaju kompendium wiedzy o Polakach i ich zaangażowaniu w ruch krucjatowy, który stanowił odpowiedź na apel papieża Urbana II w 1095 roku o wyzwolenie Ziemi Świętej spod panowania niewiernych Turków seldżuckich. Oprócz odzyskania wpływów polityczno ? gospodarczych chrześcijan w tym regionie, celem stało się także zabezpieczenie szlaków pielgrzymich wiodących do serca świata chrześcijańskiego jakim było święte miasto ? Jerusalem.

Książka dzieli się na trzy części. W pierwszej z nich Autorka opisała warunki wypraw, motywy ich podejmowania, a także potencjalne szlaki, które milites Christi mogli przemierzać. Następnie napomniała o roli zakonów w obronie szlaków pielgrzymich oraz organizacji pielgrzymek. Wymienić należy przede wszystkim franciszkanów, którzy utworzyli kustodię jerozolimską. Następnie joannitów i templariuszy.

Część druga recenzowanej pracy, a zarazem najistotniejsza, odnosi się do  polskich uczestników krucjat do Ziemi Świętej między XII a XIII stuleciem. Największe zaciekawienie budzą zachowane zapiski w źródłach obcych tyczące się tajemniczych postaci utrwalonych jako ?dux Poloniae? (1217 ? 1221 r.) oraz ?księcia lechickiego? (1147 r.). Z kolei znanymi nam z imienia polskimi krzyżowcami byli: Henryk Sandomierski (1153 r.) oraz Jaksa z Miechowa (1162 r.).

W przypadku innych uczestników wypraw krzyżowych, co zostało ukazane w części trzeciej, Autorka z ostrożnością rzetelnego badacza podkreśla, iż ogólnikowe wzmianki źródłowe nie potwierdzają czy dana persona faktycznie odbyła pielgrzymkę do Ziemi Świętej i walczyła w jej obronie. Zaznaczyć trzeba, że znaczna część ochotników składała śluby krucjatowe, aczkolwiek często nie postawiła stopy w Ziemi Świętej. Warto również podkreślić, że takowe wyprawy militarne stanowiły ogromne przedsięwzięcie finansowe, jak i stanowiły ogromnie niebezpieczeństwo a to ze strony rabusiów, piratów czy muzułmanów. Jednakże w późnym średniowieczu, kiedy wyprawy nabrały bardziej formy pielgrzymkowej, najczęstszymi pielgrzymami byli książęta pomorscy.

Recenzowana praca niewątpliwie wzbudza zainteresowanie poruszaną tematyką. Jest napisana prostym i przyswajalnym językiem. Wartość merytoryczną niewątpliwie podnoszą wykorzystane źródła w postaci kronik, roczników, pamiętników pielgrzymich. Także dobrana literatura przedmiotu zasługuje na podkreślenie. Autorka bowiem korzystała zarówno z książek obcojęzycznych, jak i polskich publikacji. Niemniej, praca ta stanowi kolejną ?cegiełkę? w badaniach nad tematyką krucjatową w polskiej historiografii, która pomimo wielorakich prób ujęcia poruszanego zagadnienia z perspektywy powiązań z ziemiami polskimi, na tle historiografii powszechnej prezentuje się ubogo.

Na koniec warto napomnieć kilka słów o Autorce. Agnieszka Teterycz ? Puzio posiada tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych z zakresu historii średniowiecza. W kręgu zainteresowań naukowych Autorki znajdują się takie zagadnienia jak: książęta oraz możnowładcy doby rozbicia dzielnicowego, co poświadczają dotychczas liczne książki  i artykuły opublikowane przez Autorkę.


Autor: Agnieszka Teterycz – Puzio

Tytuł: Polscy krzyżowcy. Fascynująca historia wypraw Polaków do Ziemi Świętej

Wydawnictwo: Wydawnictwo Poznańskie

Oprawa: Miękka 

Rok wydania: 2017

ISBN: 978 ? 83 ? 7976 ? 785 ? 4

Liczba stron: 368

Doktorantka Instytutu Historii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Interesuje się historią średniowiecza, dziejami Kościoła, historią regionalną.