Ostatnie wydarzenia na Ukrainie powodują, że rośnie także zainteresowanie państwami-sąsiadami Federacji Rosyjskiej. W europejskich mediach częściej mówi się przede wszystkim o krajach nadbałtyckich, ich siłach zbrojnych, a także ustrojach i systemach politycznych.
Wiele odpowiedzi na nurtujące nas pytania odnajdziemy w pracy Bogusława Jagusiaka pt. ?Systemy polityczne krajów nadbałtyckich?. Publikacja została wydana przez Wydawnictwo Difin w 2013 roku. Autor jest profesorem Wojskowej Akademii Technicznej, kierownikiem Zakładu Bezpieczeństwa Narodowego. Prof. Jagusiak w swoich badaniach skupia się na problematyce związanej z systemami politycznymi i bezpieczeństwem społecznym. Jest autorem wielu publikacji książkowych i artykułów naukowych dotyczących tej problematyki.
Recenzowana praca składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy z nich to rozdział wprowadzający, dotyczący specyfiki systemów politycznych, a także stanem badań nad systemami politycznymi krajów nadbałtyckich. Kolejne trzy obejmują całościowo Litwę, Łotwę i Estonię (ich konstytucję, system organów państwowych, partie polityczne czy grupy interesu). Pozostałe dwa skupiają się na analizie porównawczej systemów w/w państw, a także analizie z perspektywy członkostwa w Unii Europejskiej.
Przedmiotem analizy autora są trzy kraje nadbałtyckie: Litwa, Łotwa i Estonia, których systemy polityczne wykazały się dynamizmem zmian zarówno tych wewnętrznych dotyczących procesów demokratyzacji, jak i zewnętrznych związanych z dążeniami do połączenia się ze strukturami UE i NATO. Te młode demokracje, które stosunkowo niedawno pojawiły się na mapie politycznej Europy wciąż są przedmiotem badań politologów. Kraje nadbałtyckie są w dużej mierze podobne politycznie, gospodarczo, społecznie czy geograficznie. Cel strategiczny tych państw ukierunkowany został na zmiany, których głównym celem była integracja ze Wspólnotami Europejskimi. Wymagania jakie stawiała Unia Europejska, pozwoliły na szybsze wdrożenie najnowszych rozwiązań i technologii.
We wstępie autor stawia hipotezę badawczą, którą można sprowadzić do twierdzenia, że w krajach nadbałtyckich procesy transformacji ustrojowej stanowiły ważne mechanizmy budowy demokratycznego państwa prawnego, a procesy transformacji systemowej stanowiły proces przechodzenia od centralnie zarządzanej gospodarki w kierunku gospodarki wolnorynkowej.
Niezwykłym walorem pracy jest samo podjęcie tematu. Polska literatura na ogół opisuje pojedyncze systemy polityczne krajów nadbałtyckich, w których brak jest analizy porównawczej. Do plusów możemy zaliczyć dobrze rozbudowaną bibliografię składającą się z kilkudziesięciu pozycji książkowych i artykułów, źródeł internetowych, a także aktów prawnych. Liczne przypisy dodatkowo podkreślają naukowy charakter pracy.
Systemy polityczne krajów nadbałtyckich należy polecieć badaczom tej problematyki, studentom europeistyki czy stosunków międzynarodowych. Pozycja warta jest także polecenia masowemu odbiorcy, który chciałby poszerzyć wiedzę na temat zmian systemowo-ustrojowych w tej części Europy.
