Powstanie Warszawskie było szczytowym punktem konspiracyjnej walki z niemieckim okupantem. Heroizm powstańców oraz upór do walki stał się legendą naszej historii. Najsilniejszym i najbardziej elitarnym oddziałem Armii Krajowej walczącym w czasie Powstania Warszawskiego było Zgrupowanie AK ?Radosław?, w składzie którego znajdowały się bataliony ?Zośka?, ?Parasol?, ?Czata 49?, ?Miotła?, ?Pięść?, ?Kolegium A? czy kobiecy oddział ?Dysk?.
Celem wydanej w 2014 r., przez Oficynę Wydawniczą Rytm, książki Bartosza Nowickiego Zgrupowanie AK ?Radosław? było, jak sam Autor wspomina we wstępie, przedstawienie złożonych dziejów jednego z najbardziej znanych zgrupowań powstańczych Armii Krajowej, które jak dotąd nie doczekało się w pełni naukowego opracowania. Stworzenie monografii Zgrupowania pozwoliło na wypełnienie luki w historiografii Armii Krajowej, w szczególności w Okręgu Warszawskim. Ponadto książka miała być uhonorowaniem wysiłku żołnierzy ?Radosława? w walce o wolność i niepodległość Polski.
Autor książki, Bartosz Nowicki, należy do młodego pokolenia historyków i jest absolwentem Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie pracuje w Archiwum Akt Nowych. W jego kręgu badawczym znajduje się tematyka Polskiego Państwa Podziemnego. Jest on autorem wielu artykułów naukowych i kilku książek, m.in. Batalion Armii Krajowej ?Czata 49? w Powstaniu Warszawskim i ?Czata 49?. Relacje i wspomnienia żołnierzy batalionu Armii Krajowej oraz współautorem publikacji Batalion AK ?Kiliński?. Dokumenty z Powstania Warszawskiego.
Monografia składa się z sześciu rozdziałów o układzie chronologiczno-problemowym. Pierwszy rozdział wprowadza nas w tematykę walki bieżącej prowadzonej przez Armię Krajową, a także opisuje genezę powstania i organizację pododdziałów wchodzących w skład Zgrupowania dowodzonego przez ppłk. Jana Mazurkiewicza ?Radosława?. Drugi rozdział poświęcony jest udziałowi oddziałów Kedywu Komendy Głównej AK w walce bieżącej i w przygotowaniach do akcji Burza. Autor skupia się na organizacji, wyszkoleniu i uzbrojeniu pododdziałów, ale również podejmuje się próbie charakterystyki żołnierzy oraz ich życia codziennego w okupowanej Warszawie. Warto zaznaczyć, iż działalność zbrojna została przedstawiona w postaci ogólnych zestawień. Trzy kolejne rozdziały tworzą niejako główny trzon książki i opisują przebieg szlaku powstańczego Zgrupowania. Przez 63 dni Powstania Warszawskiego przeszło ono długi i krwawy epizod od walk na Woli przez Stare Miasto, Śródmieście, Czerniaków, Mokotów, zakończony w Śródmieściu. Jego żołnierze wzięli udział w dramatycznych i krwawych walkach, o czym świadczą straty sięgające ok. 70-80% stanu początkowego, który wynosił 2 tys. żołnierzy. Ostatni, szósty rozdział został poświęcony losom żołnierzy Zgrupowania ?Radosław? po upadku Powstania oraz zakończeniu II wojny światowej. W rozdziale tym mowa jest o pobycie w niemieckich obozach jenieckich, o konspiracji prowadzonej już po przejściu frontu pod szyldem ?Nie? i DSZ oraz o ujawnieniach wobec nowej władzy, gdzie Autor podejmuje się wyjaśnienia przesłanek współpracy ppłk. Jana Mazurkiewicza z sowietami.
Dużym plusem książki jest przygotowany jako załącznik słownik biograficzny kadry dowódczej Zgrupowania według Ordre de Bataille na 1 sierpnia 1944 r. Zaletą jest również indeks nazwisk i pseudonimów, dzięki któremu szybko możemy odnaleźć informację o interesującej nas osobie, bez ponownego czytania całej książki. Jednak największym atutem książki jest pokaźna ilość literatury przedmiotu oraz źródeł jaką Autor zebrał a następnie przeanalizował. Bibliografia książki została rozpisana na 8 stronach, gdzie wśród wymienionych pozycji znajdują się wspomnienia, pamiętniki, relacje oraz opracowania naukowe ale także archiwalia. Źródła dotyczące tematu zostały odnalezione w 9 archiwach krajowych i zagranicznych, m.in. w Archiwum Akt Nowych, Instytucie Pamięci Narodowej, Centralnym Archiwum Wojskowym czy też Instytucie Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Kwerendą objęto 44 zespoły archiwalne, co stanowi około 1500 jednostek archiwalnych, w tym kilkaset bez ewidencji.
Rekapitulując, książka Bartosza Nowickiego jest pierwszą naukową próbą opisania historii Zgrupowania ?Radosław?. W związku z tym powinien przeczytać ją każdy kto interesuje się Powstaniem Warszawskim. I nie tylko dlatego, że można w ten sposób poszerzyć swoją wiedzę na temat samych walk, ale przede wszystkim z tego względu, iż jest to niezwykle ważny głos w dyskusji o tym, jaka była cena Powstania.
