Charakterystyka Sił Zbrojnych Pakistanu

Pomimo tego, iż Pakistan zajmuje trzynaste miejsce na liście rankingowej państw upadłych, prowadzonej przez Fundację dla pokoju i magazyn ?Foreign Policy?, to posiada armię plasującą go na światową potęgę militarną.

W Siłach Zbrojnych Pakistanu służy blisko 650 tys. żołnierzy służby zasadniczej. Razem z 528 tys. rezerwistów oraz 302 tys. członkami organizacji paramilitarnych tworzy armię, która pod względem wielkości zajmuje 8 miejsce na świecie. Co ważniejsze, armię pakistańską charakteryzuje to, iż od samego początku nie obowiązuje tam obowiązek służby wojskowej. Wobec czego wojsko składa się wyłącznie z żołnierzy zawodowych, którzy chętnie jako ochotnicy dołączali do nowotworzonych oddziałów. Jest to o tyle ważne, że widzimy jakim zaufaniem wśród społeczeństwa cieszy się praca w wojsku. Do czynników, które również zachęcają do samowolnego wstąpienia do armii należy sama pozycja wojskowych w społeczeństwie oraz możliwość pewnego zarobku.

Armia pakistańska dzieli się na 3 rodzaje sił zbrojnych: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne oraz Marynarkę Wojenną. Każdy z powyższych rodzajów wojsk posiada własne dowództwo, oddzielne jednostki bojowe oraz sporą dozę samodzielności. Zgodnie z konstytucją z 1973 roku, na czele Sił Zbrojnych Pakistanu stoi prezydent jako najwyższy zwierzchnik, a także gwarant cywilnej kontroli nad armią. To on ma prawo wypowiadania wojny oraz podpisywania pokoju. Natomiast bezpośrednie dowodzenie nad armią każdorazowo sprawuje czterogwiazdkowy generał. W tej chwili funkcję tę pełni gen. Ashfaq Parvez Kayani.

Oddział patrolujący okolice Ladha w Południowym Waziristanie / Źródło: http://centralasiaonline.com

Oddział patrolujący okolice Ladha w Południowym Waziristanie / Źródło: http://centralasiaonline.com

śmigłowiec transportowy Mi-17 / Źródło: Wikipedia

Śmigłowiec transportowy Mi-17 / Źródło: Wikipedia

Wojska Lądowe podzielone są administracyjno-strategicznie na 11 regionalnych okręgów wojskowych:
– I Okręg Wojskowy w Azad Dżammu, prowincja Kaszmir (w jego składzie znajduje się:  6. Dywizja Pancerna, 17. Dywizja Piechoty, 37. Dywizja Piechoty), dowódca: Lt gen. (Lieutenant-General – w Polsce odpowiednik gen. broni) Tariq Khan;
– II Okręg Wojskowy w Multan, prowincja Pendżab (1. Dywizja Pancerna, 14. Dywizja Piechoty, 40. Dywizja Piechoty), dowódca: Lt gen. Abid Pervaiz;
– IV Okręg Wojskowy w Lahore, prowincja Pendżab (10. Dywizja Piechoty, 11. Dywizja Piechoty), dowódca: Lt gen. Maqsood Ahmad;
– V Okręg Wojskowy w Karaczi, prowincja Sindh (16. Dywizja Piechoty, 18. Dywizja Piechoty , 25. Dywizja Zmechanizowana), dowódca: Lt gen. Muhammad Ijaz Chaudhry;
– X Okręg Wojskowy w Rawalpindi, prowincja Pendżab (12. Dywizja Piechoty, 19.  Dywizja Piechoty, 23. Dywizja Piechoty), dowódca: Lt gen. Khalid Nawaz Khan;
– XI Okręg Wojskowy w Peszawarze, Północno ? Zachodnia Prowincja Graniczna (7. Dywizja Piechoty, 9. Dywizja Piechoty), dowódca: Lt gen.Khalid Rabbani ;
– XII Okręg Wojskowy w Kwecie, prowincja Beludżystan (33. Dywizja Piechoty, 41. Dywizja Piechoty), dowódca: Lt gen. Muhammad Alam Khattak;
– XXX Okręg Wojskowy w Gujranwaldzie, prowincja Pendżab (2. Dywizja Artyleryjska, 8. Dywizja Piechoty, 15. Dywizja Piechoty), dowódca: Lt gen. Muzammil Hussain;
– XXXI Okręg Wojskowy w Bahawalpur, prowincja Pendżab (26. Dywizja Zmechanizowana, 35. Dywizja Piechoty), dowódca: Lt gen. Zubair Mahmood Hayat;
– Sztab Generalny w Rawalpindi, prowincja Punjab (21. i 22. Dywizja Piechoty), dowódca: Lt gen. Syed Tariq Nadeem Gilan;
– Dowództwo Obrony Przeciwlotniczej w Rawalpind (3. Dywizjon Obrony Przeciwlotniczej, 4. Dywizjon Obron Przeciwlotniczej), Maj gen. (Major-General – odpowiednikiem w polskiej armii jest gen. dywizji) Zamir Ul Hassan Shah.

Jak widzimy większość pakistańskiego wojska umieszczona jest przy granicy z Indiami, z którymi od kilkudziesięciu lat toczony jest konflikt o Kaszmir. Oprócz wymienionych dywizji istnieje jeszcze szereg niezależnych brygad pancernych (8) i zmechanizowanych (7), artylerii (4), wojsk inżynieryjnych (9), które nie są przypisane bezpośrednio do żadnego okręgu wojskowego. Dywizje pancerne uzbrojone są głównie w czołgi produkcji ukraińskiej T-80UD, chińskiej Type-85 IIAP ale także produkcji pakistańskiej Al-Chalid.

Pakistański czołg podstawowy Al-Chalid / Źródło: Wikipedia

Pakistański czołg podstawowy Al-Chalid / Źródło: Wikipedia

Żołnierze podczas ćwiczeń / Źródło: http://tribune.com.pk

Żołnierze podczas ćwiczeń / Źródło: http://tribune.com.pk

Kolejnym rodzajem sił zbrojnych jest lotnictwo, którego głównym zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa powietrznego Pakistanu zarówno podczas pokoju jak i w czasie wojny. Kolejnym zadaniem, już w czasie wojny, jest wspomaganie jednostek pozostałych rodzajów sił zbrojnych w czasie przeprowadzenia przez nich operacji militarnych na terytorium przeciwnika. Dodatkowo siły powietrzne mają zapewnić mobilność poszczególnych jednostek oraz sprzętu. W 2010 roku Pakistańskie Siły Powietrzne liczyły 65 tys. ludzi, w tym 3 tys. pilotów i miały na wyposażeniu około 453 myśliwców rozlokowanych w 10 strategicznych bazach:
– PAF Base Mushaf w Sargodha, skrzydło wielozadaniowe;
– PAF Base Masroor w Karaczi, skrzydło szturmowe;
– PAF Base Shahbaz w Jakobabad, skrzydło wielozadaniowe;
– PAF Base Rafiqui w Shorkot, skrzydło szturmowe;
– PAF Base Peshawar w Peszawar, skrzydło szturmowe;
– PAF Base Mianwali w Mianwali, skrzydło szkolno-bojowe / punkt dowodzenia Północnego Dowództwa Powietrznego;
– PAF Base Minhas w Kamra, skrzydło myśliwskie/wielozadaniowe;
– PAF Base Samungli w Kweta, skrzydło myśliwskie;
– PAF Base Chaklala w Rawalpindi, skrzydło transportowe;
– PAF Base Faisal w Karaczi, skrzydło transportowe / punkt dowodzenia Południowego Dowództwa Powietrznego;
– Akademia Sił Powietrznych w Risalpur, Dowództwo Sił Powietrznych w Islamabadzie.

Głównym sprzętem używanym przez pakistańskie lotnictwo jest amerykański myśliwiec F-16 Fighting Falcon, francuski Mirage, chiński Chengdu J-7 oraz Chengdu J-10.

Pakistański F-16 Fighting Falcon / Źródło: Wikipedia

Pakistański F-16 Fighting Falcon / Źródło: Wikipedia

Transportowiec C-130 Hercules w pakistańskich barwach / Źródło: Wikipedia

Transportowiec C-130 Hercules w pakistańskich barwach / Źródło: Wikipedia

Ostatnią formacją pakistańskiej armii jest marynarka wojenna. Jej zadaniem jest obrona liczącego prawie tysiąc kilometrów wybrzeża wraz z najważniejszymi portami, a także patrolowanie i kontrolowanie Morza Arabskiego. Obecnie liczy ona 24 tys. marynarzy zawodowych i blisko 5 tys. rezerwistów. Ponadto admiralicja ma pod swoimi rozkazami 2 tys. członków paramilitarnych oddziałów morskich, wspieranych przez tysiąc pakistańskich Marines, czyli żołnierzy piechoty morskiej (komandosów). Jednostki jakimi dysponuje Pakistańska Marynarka Wojenna nie są zbyt liczne, bo w sumie liczą ok. 50 okrętów w tym tylko 10 fregat i 8 okrętów podwodnych. Dodatkowo dysponuje również własnym lotnictwem (ang. Pakistan Naval Air Arm) liczącym 40 statków powietrznych (samolotów i helikopterów).

Fregaty rakietowe typu F-22P PNS Zulfiquar / Źródło: Wikipedia

Fregata rakietowa typu F-22P PNS Zulfiquar / Źródło: Wikipedia

Morski samolot rozpoznawczy Lockheed P-3C Orion / Źródło: Wikipedia

Morski samolot rozpoznawczy Lockheed P-3C Orion / Źródło: Wikipedia

Rakiety Abdali mogace przenosić głowice nuklearne / Źródło: http://www.pakistanarmy.gov.pk

Rakiety Abdali mogace przenosić głowice nuklearne / Źródło: www.pakistanarmy.gov.pk

Przy opisie armii musimy wspomnieć, że Pakistan jest jedynym muzułmańskim krajem na świecie, który posiada arsenał nuklearny. Historia z pakistańskim programem atomowym rozpoczęła się w 1972 roku, jednak dopiero w 1998 roku rząd w Islamabadzie przyznał się oficjalnie do posiadania tego typu uzbrojenia. Obecnie według różnych szacunków Pakistan posiada 120-140 głowic jądrowych. Głównym powodem dla którego Pakistan starał się o broń atomową są napięte stosunki dyplomatyczne z Indiami, utrzymujące się już ponad 50 lat. Wobec otwartego konfliktu konwencjonalnego armia pakistańska, ze względu na potencjał militarny oraz niekorzystny układ geograficzny (stosunkowo mała odległość między wschodnią, a zachodnią granicą Pakistanu stwarza ryzyko szybkiego zajęcia przez Indie większości terytorium), nie jest w stanie zapewnić bezpieczeństwa wobec czego użycie broni atomowej ma odstraszyć ewentualny atak konwencjonalny czy atomowy Indii.

Ważnym elementem pakistańskiej armii są służby specjalne ? Inter Service Inteligence (ISI), utworzone w 1948 roku przez oficera brytyjskiego wywiadu ? generała brygady R. Cawthome. Obecnie głównym zadaniem ISI jest gromadzenie i analiza informacji dostarczanych przez pakistański kontrwywiad oraz wywiad, a także koordynacja działań pomiędzy trzema głównymi rodzajami pakistańskich sił zbrojnych. Oprócz zadań wywiadowczo-szpiegowskich ISI odpowiedzialne jest za bezpieczeństwo programu atomowego, a także bezpieczeństwo najwyższych rangą generałów i polityków. Od lipca 2008 roku, ISI podlega Ministrowi Spraw Wewnętrznych, natomiast wcześniej była podporządkowana bezpośrednio premierowi. Dyrekcja ISI mieści się w Islamabadzie. Zgodnie ze strukturą organizacyjną, na jej czele stoi Dyrektor Generalny, który musi być wojskowym w randze generała dywizji. Obecnie, od 9 marca 2012 roku, stanowisko to piastuje gen. Zaheerul Islam. Ma on trzech zastępców, odpowiedzialnych za trzy główne obszary działań. Jeden z nich to kontrwywiad, drugi to wywiad wewnętrzny (głównie inwigilacja partii politycznych), a trzeci to wywiad zagraniczny. Szacuje się, że w pakistańskim wywiadzie służy ponad 10 tys. osób. Oczywiście liczba ta obejmuje wyłącznie pracowników etatowych, bo oprócz tego dysponuje on siecią agentów i tajnych współpracowników w strukturach państwa, armii, policji, strukturach politycznych, których nigdy nie da się obliczyć. Śmiało możemy stwierdzić, iż ISI to organizacja tajemnicza i bardzo potężna stanowiąca niemal państwo w państwie. Prawdopodobnie niektóre odłamy ISI wciąż prowadzą własną politykę przeciwną wobec oficjalnemu rządowi w Islamabadzie wspierając zwalczanych przez wojska amerykańskie i NATO afgańskich Talibów.

Musztra w wykonaniu pakistańkich marynarzy / Źródło: Wikipedia

Musztra w wykonaniu pakistańkich marynarzy / Źródło: Wikipedia

Ze względu na ciągłe zagrożenie ze strony Indii pakistańska armia posiada ogromne poważanie i autorytet wśród społeczeństwa, które chętnie garnie się w jej szeregi. To duże poparcie dla armii powodowało wielokrotne próby do przejmowania władzy, ale z drugiej strony nigdy nie była gwarantem jej utrzymania. Trzech pierwszych szefów armii, którzy rządzili Pakistanem ? Ayub Khan, Yahya Khan i Zia ul-Haq ? nie zrzekli się władzy dobrowolnie. Po wyborach prezydenckich 1965 roku Ayub Khan zaczął tracić popularność i popadał w coraz w głębsze odizolowanie co doprowadziło do przejęcia władzy przez Yahya Khana i wprowadzenia stanu wojennego. Nowy przywódca również został zmuszony przez armię do odejścia, gdy tylko stracił na rzecz Indii Pakistan Wschodni.  Dobrowolnie do dymisji podał się tylko ostatni prezydent gen. Pervez Musharraf, który wiedząc iż jego przeciwnicy polityczni dysponują większością parlamentarną w celu jego obalenia, a nawet rozpoczął się już proces impeachmentu. Często w literaturze można spotkać twierdzenie, że wojskowi władali Pakistanem przez niemal połowę czasu jego istnienia, co jednak jest mylnym stwierdzeniem bo przecież można kierować polityką nie będąc u jej sterów ? wojskowi niejednokrotnie ingerowali w politykę zewnętrzną jak i wewnętrzną, manipulowali przy mechanizmach rządzenia także w czasach rządów cywilnych…

Ordre de Bataille Pakistańskich Sił Zbrojnych (kliknij obrazek aby powiększyć)/ Źródło: Wikipedia

Ordre de Bataille Pakistańskich Sił Zbrojnych (kliknij obrazek aby powiększyć) / Źródło: Wikipedia

 Bibliografia:

– Davis Z. H., The India-Pakistan Military Standoff; Crisis and Escalation in South Asia, New York 2011.
– An introduction to Pakistan’s military, red. F. Aguilar, Cambridge 2011.
– http://www.defence.pk
– http://www.globalsecurity.org
– http://www.pakistanarmy.gov.pk
– http://www.pakistan.gov.pk
– http://www.paknavy.gov.pk
– http://www.paf.gov.pk

Absolwent historii i politologii na Uniwersytecie Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie. Interesuje się historią wojskowości XX w., stosunkami międzynarodowymi, terroryzmem oraz polskimi misjami stabilizacyjnymi poza granicami kraju.