Chiny ? państwo z największą liczbą ludności, drugą największą gospodarką i trzecie pod względem możliwości militarnych. Rosnąca pozycja w globalnej polityce i gospodarce sprawia, że wokół tego kraju nie można przejść obojętnie. Dlatego warto omówić najważniejsze aspekty chińskiej mocarstwowości.
Geografia i demografia
Powierzchnia Chin wynosi 9,6 mln km2, zaś liczba ludności sięga 1,3 mld. Na uwagę zwraca nierównomierne rozmieszczenie ludności. 95% zamieszkuje południowo-wschodnią część kraju (od wybrzeża do linii prostej poprowadzonej od Błagowieszczeńska nad Amurem, przez Czengdu w Sichuanie do granicy z Birmą w okolicach zwrotnika Raka), również tam skoncentrowana jest większość przemysłu. Jak twierdzi analityk stosunków międzynarodowych dr Tadeusz A. Kisielewski wbrew pozorom możliwości wewnętrznej ekspansji osiedleńczej i gospodarczej są ograniczone ze względu na czynniki geograficzne tj. deficyt wody. W zlewisku Huang He żyje 550 mln ludzi i zarazem wytwarza się 2/3 zbiorów. Pogłębia się tam susza, której przyczyną jest niekontrolowany wyrąb lasów i nieracjonalne wykorzystanie zasobów wodnych. Pustynnienie obszarów rolnych stanie się w przyszłości przyczyną migracji ludności wiejskiej. Zachodnie obszary kraju (słabo zaludnione) nie nadają się do zamieszkania, a południowe nie są w stanie przyjąć większej liczby osadników, więc jedyną możliwością staje się kolonizacja Syberii.
Wspominając o demografii Chin nie można zapomnieć o polityce jednego dziecka, którą prowadzą władze kraju o 1977. W chińskiej tradycji przyjęło się, że to na synach przypada obowiązek opieki nad rodzicami w starości, m.in. dlatego na 100 dziewczynek rodzi 118 chłopców jako bardziej pożądanych. W 2030 w Chinach będzie 30 mln więcej mężczyzn niż kobiet. Innym aspektem jest problem znany z kontynentu europejskiego. Przewiduje się, że już po 2018 przestanie przybywać osób w wieku produkcyjnym, a około 2030 liczba osób w wieku emerytalnym podwoi się.
Gospodarka
W Chinach od końca lat 70. trwa przechodzenie od gospodarki centralnej planowanej do gospodarki wolnorynkowej. Od wielu lat obserwujemy dynamiczny rozwój gospodarki. Kontrastuje to silnie z dobrze znanym nam obrazem pogrążonej w stagnacji Europy. Obecne tempo wzrostu PKB wynosi 7%, ale jeszcze kilka lat temu bywało, że wzrost PKB wynosił nawet kilkanaście procent. Chiny często postrzegane są/były za ?fabrykę świata? z tanią siłą roboczą, ale w ostatnim czasie ulega to zmianom. Wynika to ze zmiany polityki gospodarczej ? wcześniej skierowanej na inwestycje i eksport (Chiny zajmują pierwsze miejsce na świecie pod względem eksportu), obecnie bardziej nastawionej na wzrost konsumpcji ( konsumpcja gospodarstw domowych stanowi tylko 36% PKB i jest to jeden z najniższych wskaźników na świecie).
Jednym z najważniejszych czynników w gospodarce i stosunkach międzynarodowych jest dostęp do surowców energetycznych. Rozwijająca się gospodarka potrzebuje coraz więcej energii. Chiny są największym producentem węgla (42% światowej produkcji), stąd energetyka oparta jest w większości na węglu (69%). Inaczej sprawa przedstawia się z ropą naftowej. Mimo iż Chiny są czwartym co do wielkości jej producentem to i tak wydobycie krajowe zaspokaja mniej niż połowę potrzeb (jako drugiemu największemu konsumentowi). W 2013 wydobycie ropy naftowej w Chinach wynosiło prawie 4,2 mln baryłek dziennie, natomiast eksport wynosił 5,66 mln baryłek dziennie, złoża ropy naftowej szacowane są na 17,3 mld baryłek (14. miejsce). Chiny należą też do czołówki konsumentów gazu ziemnego, ale większość zapotrzebowania (150 mld m3) pokrywają z własnego wydobycia (117 mld m3). Źródła importu ropy naftowej i gazu ziemnego są zdywersyfikowane, choć głównym kierunkiem zaopatrzenia jest Bliski Wschód. W Chinach trwają poszukiwania nowych złóż ropy i gazu, w tym gazu łupkowego. Zakłada się, że w 2020 wydobycie gazu konwencjonalnego wyniesie 200 mld m3, zaś gazu łupkowego 30 mld m3. To właśnie rosnące zapotrzebowanie na surowce energetyczne jest przyczyną ekspansji gospodarczej w bogatej w surowce (nie tylko energetyczne) Afryce i jest również przyczyną napięć terytorialnych z sąsiadami, gdyż wiele złóż znajduje się na spornych terenach Morza Południowochińskiego.
Siły zbrojne
Kolejnym wyznacznikiem mocarstwowości jest potencjał militarny. Według rankingu Global Firepower chińskie siły zbrojne (Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza) ustępują tylko USA i Rosji. Największe wrażenie może robić liczebność armii (2,3 mln żołnierzy) i pod względem Chiny zdecydowanie dystansują pozostałe kraje. Pod względem ilości uzbrojenia Chiny zaliczają się światowej czołówki, np. pod względem ilości myśliwców ustępują jedynie (ale znacząco) USA, pod względem liczby czołgów ustępują natomiast tylko Rosji, a pod względem ilości okrętów podwodnych tylko Korei Północnej i USA.
Należy również zaznaczyć, że Chiny dysponują drugim po USA największym budżetem wojskowym przy czym w ciągu ostatnich 10 lat zwiększył się on o 170%. Trwa intensywna modernizacja sił zbrojnych, a także prace nad myśliwcami piątej generacji (J-20 i J-31) i nowymi lotniskowcami (jak dotąd Chiny dysponują jednym lotniskowcem, którego zdolności bojowe budzą wątpliwości). Taka polityka Chin jest źródłem zaniepokojenia sąsiadów i to w połączeniu ze sporami terytorialnym napędza wyścig zbrojeń w regionie.
Podsumowanie
Podsumowując należy zwrócić uwagę na kilka kwestii:
Źródła:
Źródło fot.: Wikimedia Commons
