W historii Stanów Zjednoczonych mało było konfliktów personalnych między władzą wojskową a cywilną, które miały tak wielki wpływ na politykę wewnętrzną i światową. Spór między prezydentem Stanów Zjednoczonych Harym S. Trumanem, a głównodowodzącym wojskami amerykańskimi w Korei Douglasem MacArthurem wpłynął na bieżącą politykę wewnętrzną i zagraniczną USA. Stanowił także zagrożenie dla pokoju światowego, gdyż wojna w Korei w latach 1950 ? 1953 groziła eskalacją i możliwością wybuchu konfliktu globalnego. Był to także pierwszy przykład sporu od czasów II Wojny Światowej, w którym było bezpośrednio zaangażowane jedno z dwóch głównych mocarstw światowych. Dodatkowo wpisywało się to w początek zimnowojennej konfrontacji między Zachodem i Wschodem.
Polityka Trumana sprzed 1950 roku
?Podział świata w czasie zimnej wojny?/ Źródło: Wikimedia Commons
II Wojna Światowa spowodowała powstanie dwóch wrogich bloków, na czele których stały Stany Zjednoczone i Związek Radziecki. Oba mocarstwa dążyły do zwiększenia swoich wpływów w Europie i na świecie. Rywalizacja ta miała także podłoże ideologiczne, gdzie USA były demokratyczne i kapitalistyczne, a ZSRR totalitarny i komunistyczny. Wobec narastającej wrogości między wcześniejszymi sojusznikami i coraz agresywniejszą polityką ZSRR np. poprzez podporządkowanie sobie państw Europy Wschodniej, USA wprowadziły nową politykę nazwaną ?doktryną powstrzymywania?. Było to związane z ideami George F. Kennana, który był dyplomatą w Moskwie i w 1946 roku wysłał tzw. ?długi telegram?. On, jako pierwszy stworzył ideę powstrzymywania, która została przejęta przez administrację prezydenta Trumana. Kennan wskazywał, że polityka USA musi polegać na ograniczeniu tendencji ekspansjonistycznych Związku Radzieckiego i reagowaniu na jego ruchy w świecie. Dotyczyło to szczególnie zagrożenia komunizmem w państwach europejskich takich jak np. Grecja, Turcja. Od wprowadzenia jej, w 1947 roku do 1950 roku prowadzono tę politykę zgodnie z jej założeniami. Utworzono Sojusz Atlantycki (NATO ? 1949), który wzmacniał militarnie Europę Zachodnią oraz realizowano plan Marshalla, który przyczynił się do obudowy państw europejskich, zniszczonych w czasie II Wojny Światowej. Stany Zjednoczone spodziewały się ataku Związku Radzieckiego na Europę Zachodnią lub na samo terytorium USA. Jednak Waszyngton nie był przygotowany na rywalizację, która będzie miała miejsce w innych rejonach świata.
?MacArthur z cesarzem Hirohito?/Źródło: Wikimedia Commons
Po kapitulacji Japonii władzę okupacyjną w tym kraju przejął MacArthur. Wcześniej był on amerykańskim naczelnym wodzem sił lądowych w rejonie Pacyfiku. Wkrótce Japonia stała się ważnym regionem strategicznym dla Stanów Zjednoczonych i buforem przed państwami komunistycznymi.
Blok Wschodni nie dążył do wojny z Zachodem, gdyż był za słaby i zniszczony wojną. Jednak władze radzieckie zaczęły rozważać ekspansję w kierunku azjatyckim myśląc, że nie spowoduje to interwencji USA. Utwierdzała ich w tym przekonaniu polityka amerykańska wobec Azji. 12 stycznia 1950 roku sekretarz stanu USA Dean Acheson w czasie swojego przemówienia dał do zrozumienia, że Korea leży poza strefą amerykańskich interesów. Wskazywał, że lina obrony na Pacyfiku ma się opierać o Japonię, wyspy Riukiu i Filipiny. Co więcej zaczęto ograniczać pomoc dla Korei Południowej, a 19 stycznia Izba Reprezentantów odrzuciła tzw., ?Korean Aid Bill?, czyli wsparcie dla Korei. Dodatkowo Truman wycofał wojska amerykańskie z Korei w 1949 roku.
Wojna w Korei ? polityka Trumana i MacArthura
Korea należała do imperium japońskiego aż do końca II Wojny Światowej, potem Armia Czerwona zajęła terytoria północne, a USA południowe. Podział kraju został ustalony tymczasowo na 38 równoleżniku. Brak porozumienia wśród samych Koreańczyków doprowadził do utrwalenia podziału i powstania dwóch oddzielnych państw. Kraje te były do siebie wrogo nastawione i dążyły do podporządkowania sobie drugiej strony za pomocą siły.
?Korea Północna i Południowa? / Źródło: Wikimedia Commons
25 czerwca 1950 roku doszło do ataku Korei Północnej na Południową. Było to zaskoczenie dla USA i Korei Południowej, nieprzygotowanych do wojny. Truman postrzegał tą inwazję, jako ofensywę komunizmu, dążącego zarówno do zwiększenia swoich wpływów, jak i do sprawdzenia gotowości Zachodu na agresję. Rząd USA uznał, że inwazja Korei Północnej jest zagrożeniem dla interesów amerykańskich, dlatego postanowiono zaangażować się w ten konflikt. Doszło do uchwalenia rezolucji ONZ, potępiającej atak i umożliwiającej jej interwencję razem z USA. 29 czerwca MacArthur dostał rozkaz użycia sił lotniczych i morskich w celu ochrony Korei Południowej, a wkrótce zostały wysłane tam także wojska lądowe. Dla Stanów Zjednoczonych głównym celem tej interwencji było pokazanie światu, że nie można używać siły w stosunkach międzynarodowych i że każda agresja spotka się z odpowiedzią USA.
Siły północno koreańskie bardzo szybko pokonywały wojska Korei Południowej i pierwsze słabo wyszkolone odziały amerykańskie. Początkowo USA wysłało głównie część oddziałów okupacyjnych z Japonii, które nie były przygotowane do działań zbrojnych. Oddziały ONZ zostały zepchnięte do rejonu wokół miasta portowego Pusan. Tymczasem głównodowodzący wojskami amerykańskimi zaplanował kampanię, która miała za zadanie zniszczyć siły komunistycznej Korei. Zaplanował desant w rejonie portu w Inczhon, który leżał około 320 km za liniami nieprzyjaciela i przecinał linie zaopatrzeniowe wojsk Korei Północnej.
?MacArthur w czasie desantu wojsk amerykańskich pod Inczhon? / Źródło: Wikimedia Commons
MacArthur od początku dążył do pełnego zwycięstwa w wojnie w Korei. Jednak dla jego zwierzchników w Waszyngtonie plan desantu pod Inczhon wydawał się trudny w realizacji. Przykładem mogą być obawy generała Omara Bradleya oraz Kolegium Połączonych Szefów Sztabów, którzy odradzali przeprowadzenie tej operacji MacArthurowi i prezydentowi. Jednak Truman poparł ten plan i zapewnił generała, że da mu wszystko, co niezbędne dla realizacji tej operacji. Ale dał także jasno do zrozumienia, że MacArthur ma unikać wszelkich działań, które mogłyby spowodować eskalację konfliktu. Zwracał tu szczególną uwagę, aby nie używać oddziałów narodowych chińskich Czang Kaj – Szeka, gdyż mogłoby to spowodować reakcję komunistycznych Chin. MacArthur zapewnił o swoim podporządkowaniu rozkazom prezydenta. Jednak 26 sierpnia 1950 roku zostało opublikowane orędzie generała w Associated Press, w którym to udzielał on poparcia i podkreślał znaczenie wojsk nacjonalistycznych Chin dla USA. To wywołało wściekłość Trumana, bo było to wtrącanie się do polityki i mogło zaognić konflikt w Korei. Już wtedy zastanawiał się nad wymianą głównodowodzącego na gen. Bradleya, jednak zrezygnował z tego pomysłu. 15 września rozpoczął się desant pod Inczhon, który zakończył się pełnym sukcesem. Atak ten zmienił wynik wojny i spowodował klęskę wojsk komunistycznych Korei.
Ta zmiana sytuacji spowodowała powstanie pytania o dalszy cel wojny. Do tego momentu podstawowym problemem było utrzymanie się w Korei. Teraz jednak w obliczu rozbicia przeciwnika pojawił się problem przekraczania 38 równoleżnika. MacArthur był zwolennikiem dalszego ataku, tak samo jak władze w Waszyngtonie. Truman poparł pościg za wrogiem, a decyzja zapadła 27 września. MacArthur miał zniszczyć wojska koreańskie, jednak nie miał prowokować reakcji ZSRR i przede wszystkim komunistycznych Chin.
?Prezydent Truman i generał MacArthur na wyspie Wake? / Źródło: Wikimedia Commons
W tamtym okresie doszło także do pierwszego i jedynego spotkania Trumana z MacArthurem – 15 października na wyspie Wake na Pacyfiku. To spotkanie miało być wykorzystane przez prezydenta politycznie, aby podzielić się sukcesem w Korei. Było to ważne ze względu na wybory uzupełniające do Kongresu. W czasie tego spotkania omówiono dalsze cele strategiczne. MacArthur zapewniał Trumana, że szanse na interwencję ZSRR lub Chin w Korei są minimalne. Dyskusja przebiegała w szybkim tempie i dlatego zaproponowano przerwę na lunch. MacArthur odmówił, twierdząc, że spieszy się na front, co zostało odczytane jako zniewaga dla prezydenta.
Sytuacja w Korei coraz bardziej niepokoiła komunistyczne Chiny. Dodatkowo wizyta MacArthura na Formozie w czerwcu 1950 i chęć udziału chińskich wojsk nacjonalistycznych potęgowały obawy CHRL. Obawiano się, że upadek Kim Ir Sena zagrażałby bezpieczeństwu Chin. Przekroczenie przez USA 38 równoleżnika stało się powodem do udziału wojsk chińskich w Korei. Pierwsze komunistyczne siły zaczęły przekraczać granicę Korei w październiku. 25 listopada doszło do większej ofensywy wojsk chińskich, które zadały straty siłom ONZ. Rozpoczął się odwrót oddziałów amerykańskich, który przerodził się w ucieczkę zdezorganizowanego tłumu.
?Chiński plakat o wojnie koreańskiej? / Źródło: Wikimedia Commons
MacArthur początkowo bagatelizował skalę chińskiego ataku oceniając te wojska na 30 tys. Proponował bombardowanie mostów na rzece Yalu, na co zgodził się Truman podkreślając jednak, że nie może to doprowadzić do rozszerzenia wojny. Podział armii zachodnich, który miał na celu oskrzydlenie sił komunistów, spowodował osłabienie i klęskę wojsk ONZ. Pomimo tego zagrożenia Waszyngton nie interweniował. Po pełnym uderzeniu chińskich wojsk 25 listopada MacArhur zaczął zmieniać swoje poglądy dotyczące sytuacji w Korei. Domagał się uzupełnień wojskowych, w tym zaangażowania chińskich oddziałów nacjonalistycznych z Tajwanu. Chciał także blokady morskiej Chin i zgody na bombardowanie terytoriów za rzeką Yalu. 28 listopada Truman w czasie Posiedzeń Narodowej Rady Bezpieczeństwa podjął kluczową decyzję, aby nie dopuścić do eskalacji konfliktu.
Od tego momentu coraz bardziej zaczęto krytykować działania MacArthura i jego koncepcje wojny. Pojawiały się głosy o zastąpieniu generała. Dodatkowo w prasie amerykańskiej, dotychczas chwalącej poczynania głównodowodzącego pojawiły się artykuły, które krytykowały jego decyzje i obarczały odpowiedzialnością za tę sytuację. Przykładem może być artykuł w gazecie ?Time?, który wskazywał, że jest to największa katastrofa w dziejach amerykańskiej wojskowości. W odpowiedzi na zarzuty prasy, MacArthur zaczął wysyłać listy do redakcji z oświadczeniami. Pisał w nich, że za klęskę odpowiedzialny jest Waszyngton, który narzucił mu liczne ograniczenia. Uważał także, że jego działania wojenne i decyzje nie były przyczyną interwencji chińskich komunistów. Truman nie obwiniał za klęskę MacArthura w odróżnieniu od innych swoich doradców, polityków i prasy. Jednak uważał, że generał nie powinien udzielać się w mediach. Dlatego wydał komunikat, w którym zabraniał oficerom sił zbrojnych i dyplomatom przekazywania treści, które nie były uzgodnione wcześniej z Departamentem Stanu.
MacArthur nadal domagał się eskalacji konfliktu. Wykazywał w jednej ze swoich depesz do Waszyngtonu, że bez zmiany polityki i strategii może dojść do dużego spadku morale sił amerykańskich i ich klęski w wojnie w Korei. Co więcej generał chciał także, aby USA wypowiedziały oficjalnie wojnę komunistycznym Chinom i zrzuciły bomby atomowe na ośrodki miejskie, przemysłowe i w rejon Mandżurii graniczącej z Koreą. Truman nie zgodził się na to i nie brał takiej możliwości pod uwagę. Natomiast wprowadził w USA stan zagrożenia narodowego i zapowiedział wzrost wydatków na obronę, do 50 miliardów. MacArthur nadal wysyłał alarmistyczne raporty, w których wskazywał na wielkie zagrożenie dla frontu i domagał się rozszerzenia konfliktu. Okazało się, że wiele z tych depesz było przesadzonych.
Wkrótce jednak doszło do zmian w 8 Armii, która nieudolnie dowodzona wycofywała się pokonana[1]. Działania na froncie ustabilizowały się i Truman oraz Departament Stanu rozpoczęli przygotowywania do rokowań z Chińczykami w celu zakończenia tego konfliktu. W czasie przygotowań warunków zawieszania broni, MacArthur, kiedy dowiedział się o decyzji Trumana, wystosował własne propozycje do Chin, które brzmiały jak ultimatum. Pisał w nich, że albo dojdzie do rozmów pokojowych albo do rozszerzenia konfliktu. Komunikat ten spowodował upadek planów rozejmu prezydenta.
Skutki dymisji MacArthura
Truman zdymisjonował MacArthura 11 kwietnia 1951 roku. Przyczynami tej decyzji były: brak podporządkowania i niesubordynacja generała, które naruszały autorytet prezydenta jako zwierzchnika sił zbrojnych. Co więcej prezydent konsultował swoją decyzję z Kolegium Połączonych Szefów Sztabów, którzy jednogłośnie przystali na decyzję Trumana.
Dymisja MacArthura spowodowała duże zaskoczenie i protesty opinii publicznej w kraju. Senator Robert Taft i inni republikanie wysuwali protesty wobec decyzji Trumana. Postulowali nawet, żeby postawić prezydenta w stan oskarżenia. Chciano prowadzić dochodzenie w tej sprawie. W wielu miastach dochodziło do protestów i wyrazów poparcia dla MacArthura. Dodatkowo prezydent otrzymał ogromną liczbę listów i telegramów z wyrazami poparcia dla generała. Wynikało to z jednej strony z jego popularności jeszcze z czasów II Wojny Światowej i spadku poparcia dla prezydenta. Przykładem mogą być notowania Trumana, które 14 marca wynosiły 24% poparcia, co było najniższym wynikiem jego prezydentury. Dodatkowo straty amerykańskie w ludziach urosły do poziomu, ponad 50 tys.
?Przemówienie MacArthura w Stanach Zjednoczonych 19 kwietnia 1951?/ Źródło: Wikimedia Commons
MacArthur przyleciał do USA 18 kwietnia, po raz pierwszy od 1937 roku. W San Francisco wielkie tłumy witały go jak bohatera. 19 kwietnia MacArthur wygłosił przemówienie, w którym krytykował politykę Stanów Zjednoczonych, szczególnie koncepcję wojny ograniczonej. Wystąpienie to cieszyło się szerokim zainteresowaniem w kraju, czego dowodem była 30 milionowa liczba widzów. Rozpoczęło się także śledztwo, które miało sprawdzić okoliczności dymisji generała. Działania te wpisywały się w walkę wyborczą, dzięki której republikanie mogli walczyć z administracją Trumana. Jednak śledztwo wykazało słuszność polityki Trumana. Entuzjazm dla MacArthura zaczął słabnąć.
Eisenhower, kandydat na prezydenta w czasie kampanii prezydenckiej 1952 roku wykorzystał konflikt w Korei, a szczególnie pat na froncie i obiecał szybkie zakończenie wojny. Między innymi te zapewnienia zapewniły mu poparcie i zwycięstwo w wyborach.
1951 roku, Ridgway nowy głównodowodzący sił amerykańskich wyzwolił Seul i przekroczył 38 równoleżnik. To spowodowało, że w czerwcu komuniści rozpoczęli negocjacje dotyczące końca wojny. Wykorzystali oni ten czas do okopania się i przedłużania pata na froncie. 27 lipca 1953 roku doszło do podpisania zawieszenia broni. Wojna zrujnowała oba państwa koreańskie, a także przyniosła wielkie straty w ludziach. Dodatkowo konflikt ten zapoczątkował nową serię podobnych wojen i kryzysów w świecie, które występowały aż do końca zimnej wojny, a których przyczyną był konflikt ideologiczny.
Wojna w Korei była pierwszym wielkim konfliktem po II Wojnie Światowej. Był to pierwszy wstrząs w dotychczasowej polityce zagranicznej USA. Konflikt ten pokazał problem doktryny powstrzymywania Trumana, która uniemożliwiała toczenie tradycyjnej wojny wszelkimi środkami do ostatecznego zwycięstwa. Jednak wojna ta nie spowodowała eskalacji, której się obawiano, a która mogła doprowadzić w konsekwencji do III Wojny Światowej.
Nie rozumiał tego MacArthur, dla którego ważne było osiągnięcie pełnego zwycięstwa w tej wojnie. Uważał, że drogą do tego jest eskalacją konfliktu. Dlatego krytykował politykę Waszyngtonu i nie mógł się pogodzić z wojną na wyczerpanie i sytuacją, w której jej celem jest pat.
Dla Trumana odwołanie MacArthura było bardzo ważne. Spowodowało to jednak wielkie koszty polityczne w tym spadek jego popularności. Pomimo tego polityka prezydenta okazała się słuszna i skuteczna, a jej celem było zapobieżenie eskalacji tego konfliktu.
Niesubordynacja i krytyka polityki Waszyngtonu przez MacArthura była jednym z najpoważniejszych kryzysów decyzyjnych w historii USA. Był to przykład konfliktu dowództwa wojskowego, które nie lubi być ograniczane przez cywilnych zwierzchników. Trzeba tutaj podkreślić potencjalne zagrożenie tego sporu, jakim była broń jądrowa. Jednak Wojna w Korei pokazała zwycięstwo cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi.
Bibliografia:
[1] W grudniu dowódca 8 armii amerykańskiej Walton Walker zginął w wypadku samochodowym. To miejsce zajął generał Matthew Ridgway. Jako nowy dowódca rozbitej 8 armii udało mu się przywrócić dyscyplinę, tchnął nowego ducha walki w swoich żołnierzy, co spowodowało zmianę na froncie. 17 stycznia Waszyngton dowiedział się od generała Ridgwaya, że udało mu się podnieść morale swoich żołnierzy i zapewniał, że mogą pokonać każdy atak chiński. Było to sprzeczne z doniesieniami od MacArthura.
