Dywizje Waffen SS przez cały okres II wojny światowej stanowiły o sile niemieckiej armii. Wielokrotnie były wysyłane na najtrudniejsze odcinki, gdzie udowadniały swoją wartość. Spośród wszystkich dywizji Waffen SS walczących na europejskich frontach do najbitniejszych należała 5. Dywizja Pancerna SS ?Wiking?.
Niemieckie sukcesy na początku II wojny światowej sprawiły, że wielu mieszkańców Zachodniej i Północnej Europy przyjaźnie odnosiło się do hitlerowskich Niemiec. Oparciem dla nich były istniejące w Holandii, Danii czy Norwegii ruchy faszystowskie, popierające ideę dominacji III Rzeszy na kontynencie europejskim. Reichsfűhrer SS Heinrich Himmler był wielkim orędownikiem tworzenia ?germańskich? jednostek Waffen SS. Akcja rekrutacyjna wśród w/w wymienionych nacji doprowadziła do powstania m.in. piątej z kolei dywizji Waffen SS. Nową jednostkę postanowiono stworzyć jesienią 1940 r. Początkowo dywizja miała nosić nazwę ?Germania?, ponieważ kręgosłup dywizji miał tworzyć pułk o tej nazwie przeniesiony z SS-Verfügungstruppe (późniejszej 2. Dywizji Zmotoryzowanej SS ?Das Reich?). Z powodu chęci ukazania odrębności zagranicznych ochotników, którzy w niej się znaleźli wybrano nazwę ?Wiking?. Dowództwo nad dywizją objął SS-Brigadefűhrer Felix Steiner (od 1 grudnia 1940 r.). W skład 5. Dywizji Zmotoryzowanej SS ?Wiking? wchodziły: pułki piechoty zmotoryzowanej ?Nordland? (d-ca. SS-Standartenfűhrer Fritz Scholz), ?Westland? (d-ca. SS-Standartenfűhrer Hilmar Wäckerle) i ?Germania? (d-ca. SS-Standartenfűhrer Karl von Oberkamp); 5. Pułk Artylerii Zmotoryzowanej SS (SS-Standartenfűhrer Herbert Otto Gille), 5. Zmotoryzowany Batalion Rozpoznawczy SS, 5. Batalion Łączności SS, 5. Zmotoryzowany Batalion Przeciwpancerny SS, 5. Batalion Saperów SS, 5. Zmotoryzowany Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej, szpital oraz żandarmeria i służby kwatermistrzowskie. W momencie ataku na ZSRR, 22 czerwca 1941 r. ?Wiking? liczyła 19 377 żołnierzy (216 Duńczyków, 631 Holendrów, 421 Finów, 294 Norwegów, 1 Szweda, 1 Szwajcara oraz 17 813 Niemców). Jak wszystkie dywizje Waffen SS biorące udział w początkowym okresie walk na froncie wschodnim, ?Wiking? była dywizją zmotoryzowaną. Żołnierzy Steinera przydzielono pod dowództwem feldmarszałka Gerda von Rundstedta, dowódcy Grupy Armii ?Południe?. Bezpośrednio podporządkowana była generałowi Gustavowi von Wietersheimowi, dowódcy XIV Korpusu.
SS-Obergruppenführer Felix Steiner – I dowódca dywizji „Wiking”/ Źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bundesarchiv_Bild_146-1973-138-14A,_Felix_Steiner.jpg?uselang=pl
Początek kampanii wschodniej to passa sukcesów niemieckiej armii. Dotyczyło to także i dywizji ?Wiking?. Pułki Steinera po przekroczeniu granicy ze Związkiem Radzieckim walczyły m.in. z 32. Dywizją Strzelecką w okolicach Lwowa. Dysponujący przewagą w czołgach Sowieci starali się hamować tempo natarcia esesmanów, lecz dzięki wybitnej bitności ?Wiking? musieli ulec. W lipcu, pułk ?Westland? stracił swojego dowódcę, zabitego przez wrogiego snajpera. Jego miejsce zajął SS-Oberfűhrer Artur Phleps. Niemcy dotarli 7. tego miesiąca do Tarnopola. Celem, który wyznaczył żołnierzom Steinera, dowódca XIV Korpusu było przełamanie radzieckich umocnień w tym rejonie, tzw. Linii Stalina. Ciężkie walki jakie dywizja stoczyła, przełamując radzieckie pozycje pokazały jak wartościowymi żołnierzami są członkowie ?Wiking?. Posuwające się wojska niemieckie zostały znienacka zaatakowane przez radziecki 27. Korpus. Rozciągnięte pułki poradziły sobie jednak z niebezpieczeństwem. Kolejnym z większych miast, zajętych przez 5. Dywizję Zmotoryzowaną SS był Żytomierz, który padł 14 lipca. Niespełna tydzień później Armia Czerwona poniosła kolejną z klęsk podczas początkowej fazy operacji ?Barbarossa?. W ?kotle? pod Humaniem okrążono około 20 radzieckich dywizji. W walkach brali udział esesmani z pułków ?Westland? i ?Germania?, którzy odrzucali ataki, próbujących wydostać się z okrążenia sowietów. Pozycje pułków ?Wiking? atakowali żołnierze pięciu wrogich dywizji. Brigadefűhrer Steiner mógł być zadowolony ze swoich podwładnych. Jedyne co mogło go niepokoić to rosnące straty dywizji. Pod koniec miesiąca jednostka wspólnie z III Korpusem Pancernym, 13. Dywizją Pancerną oraz 60. Dywizją Zmotoryzowaną rozpoczęły marsz w kierunku Dniepropietrowska. Dowódcy pułków tworzyli grupy bojowe. penetrujące tereny nieprzyjaciela. Były to m.in. Kampfgruppen ?Dieckmann? i ?Joerchel?. Na początku września, dywizja ?Wiking? przekroczyła Dniepr. Na niemieckich mapach sztabowych widniał kolejny cel operacji, Rostów nad Donem. 5. Dywizja Zmotoryzowana SS otrzymała zadanie natarcia na linii Melitopol-Stalino, na kierunku Wołnowaczy. Dowództwo szykowało Armii Czerwonej kolejny ?kocioł?. Jednakże Niemcom dała o sobie znać pogoda. Padające ulewne deszcze zamieniały ukraińskie drogi w rzeki błota. Szybkość posuwania się wojsk na całym froncie gwałtownie spadła. Minusem były także wydłużone linie z zaopatrzeniem w związku z czym esesmani Steinera cierpieli na niedostatki amunicji i żywności. Listopad 1941 r. to walki o Szachty, a także utrzymywanie przez ?Wiking? linii frontu, po zdobyciu przez Niemców Rostowa, gdzie dywizja walczyła m.in. z doborowymi oddziałami NKWD. Po nastaniu zimy, z powodu braku odpowiedniej odzieży, rosnących strat i ryzyku przebicia się przez linię frontu, Felix Steiner polecił swoim oddziałom wycofanie się za linię rzeki Mius, gdzie esesmani zajęli dogodne pozycje obronne.
18 stycznia pozycje ?Wiking? stały się celem ataku wojsk radzieckich, których planem było wyprzeć Niemców jak najdalej na zachód. Toczone zażarte walki zakończyły się jednak sukcesem wyczerpanych esesmanów. Do marca na terenie zajmowanym przez jednostkę nie dochodziło do poważniejszych starć. Obergruppenfűhrer Gottlob Berger z Głównego Urzędu SS zadbał o wzmocnienie 5. Dywizji Zmotoryzowanej. Jednostka otrzymała nowych rekrutów a także czołgi – 5. Batalion Pancerny SS (d-ca. SS-Sturmbanfűhrer Johannes Műhlenkampf).
Lato 1942 r. przyniosło udział ?Wiking? w operacji ?Fall Blau? – uderzeniu Wehrmachtu na Stalingrad i Kaukaz. Pułki Steinera były podporządkowane LVII Korpusowi generała Friedricha Kirchnera. Kampfgruppen ?Gille? i ?Műhlenkampf? skutecznie walczyły o Rostów (miasto zostało oddane przez Niemców zimą 1941 r.). Następnie 30 lipca ?Wiking? znalazła się nad rzeką Kubań. Po opanowaniu przez pułki ?Germania? i ?Nordland? dwóch miejscowości leżących w pasie natarcia, żołnierze Steinera znaleźli się na drugim brzegu. Wojska radzieckie starały się hamowań postępy żołnierzy 5. Dywizji Zmotoryzowanej SS, która stopniowo zajmowała kolejne miejscowości (Białoreczeńśka i Majkop). Opór Armii Czerwonej tężał i dalszy marsz esesmanów w kierunku na Tuapse został zatrzymany 15 sierpnia 1942 r. 24 września dywizja ?Wiking? miała wesprzeć inne niemieckie jednostki dążące do zajęcia miasta Małgobek. Po ciężkich walkach, w których wyróżnili się szczególnie Finowie, miejscowość została zajęta. Jednakże wojska Grupy Armii ?A? działające na Kaukazie nie miały wystarczająco sił, aby przechylić inicjatywę na swoją stronę. Tak jak pod podczas ofensywy pod Moskwą, także i tutaj zabrakło przysłowiowego ?ostatniego batalionu?. 9 listopada ?Wiking? stała się 5. Dywizją Grenadierów Pancernych SS. W grudniu 1942 r. dywizja ?Wiking? liczyła 15 928 ludzi, utrzymując pozycje nad rzeką Fiagdon. Po okrążeniu 6. Armii w Stalingradzie, żołnierze ?Wiking? otrzymali rozkaz wycofania się w rejon Rostowa, a konkretnie miasteczka Szymowniki. Kolejne tygodnie przynosiły odwrót za odwrotem. Pułki były tylko pułkami z nazwy, w całej dywizji pozostało kilkanaście czołgów. W drugiej połowie lutego 1943 r. 1. Armia Pancerna gen. Eberharda von Mackensena, w której składzie walczyła ?Wiking? brała udział w działaniach wspierających I Korpus Pancerny SS, którego zadaniem było odbicie Charkowa. 5. Dywizja Grenadierów Pancernych SS ?Wiking? wraz z pozostałymi dywizjami 1. Armii Pancernej skutecznie zneutralizowała czołgi radzieckiej grupy generała Markiana Popowa. Po tym zwycięstwie żołnierze Steinera zostali odesłani na odpoczynek. Jednostkę opuścił pułk ?Nordland?, który miał się stać trzonem nowo tworzonej 11. Ochotniczej Dywizji Grenadierów Pancernych SS ?Nordland?. Swój udział w walkach w szeregach dywizji ?Wiking? zakończyli również Finowie. Straty uzupełnili za to Estończycy, działający jako Ochotniczy Batalion ?Narwa?. Oddelegowany do tworzenia III Korpusu Pancernego SS został także Felix Steiner. Jego miejsce jako dowódcy ?Wiking? zajął Brigadefűhrer Gille.
SS-Brigadefführer Herbert Otto Gille/ Źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bundesarchiv_Bild_101I-090-3916-14,_Russland,_Herbert_Gille.jpg
5. Dywizja Grenadierów Pancernych SS ?Wiking? nie brała udziału w bitwie pod Kurskiem, stanowiła odwód. Po niepowodzeniu niemieckiej ofensywy żołnierze Gillego walczyli pod Izjum, a następnie bronili atakowanego przez sowieckie czołgi Charkowa. Esesmani zbierali pochwały ze wszystkich stron skutecznie neutralizując kolejne ataki Armii Czerwonej. Sytuacja jednak zmieniła się na niekorzyść wojsk niemieckich operujących na tym odcinku frontu i aby uniknąć okrążenia, ?Wiking? opuściła rejon Charkowa, cofając się na zachód. Dywizja zajęła pozycje obronne w rejonie Czerkas i Korsunia. Adolf Hitler polecił wojskom Grupy Armii ?Południe? (d-ca. feldmarszałek Erich von Manstein) obronę linii Dniepru. W październiku 1943 r. nastąpiła kolejna zmiana nazwy jednostki. Odtąd żołnierze Gillego funkcjonowali jako 5. Dywizja Pancerna SS ?Wiking?. Jednak stany osobowe a zwłaszcza duże braki w czołgach pokazywały, że dywizją pancerną była tylko z nazwy. W jej składzie znalazła się w tym czasie Brygada Szturmowa SS ?Wallonien? (D-ca. SS-Sturmbanfűhrer Lucien Lippert). W wyniku kolejnych sowieckich ofensyw końca 1943 r. ?Wiking? opuściła linię Dniepru oraz po ciężkich walkach oddała Kirowograd. Na początku stycznia 1944 r. ?Wiking? znalazła się w okrążeniu. Więcej o walkach w ?kotle czerkaskim? można przeczytać w: http://www.nowastrategia.org.pl/kociol-czerkasami/.
Po walkach w ?kotle czerkaskim? żołnierze dywizji zostali przerzuceni na tereny Generalnej Guberni (Chełm i Lublin). Gille otrzymał również uzupełnienia, m.in. czołgi ?Pantera?, wchodzące w skład nowo utworzonego 5. Pułku Pancernego SS. W końcu marca 1944 r. dywizja ?Wiking? wzięła udział w próbie odblokowania załogi Kowla na Wołyniu. Kilkudniowe ataki dywizji zakończyły się sukcesem i pozostali przy życiu obrońcy miasta zostali ewakuowani. Niedługo potem Gille utracił Ochotniczy Batalion ?Narwa? oraz Brygadę ?Wallonien?.
Do dywizji napływały uzupełnienia, a w międzyczasie żołnierze pułku ?Germania? brali udział w bitwie pod Rąblowem, gdzie zgrupowanie SS-Gruppenfűhrera Jakoba Sporrenberga starło się z partyzantami radzieckimi i Armii Ludowej. W czerwcu 1944 r. 5. Dywizja Pancerna SS ?Wiking? liczyła 17 368 żołnierzy. Esesmani Gillego walczyli także podczas walk obronnych podczas operacji ?Bagration? m.in. w bitwie pod Maciejowem, gdzie szczególnie dobrze sprawiły się niemieckie czołgi, a także w rejonie Siedlec, gdzie w ciągu dwóch dni Niemcy zniszczyli 107 czołgów wroga, tracąc jedynie 6 własnych pojazdów. 11 sierpnia 1944 r. dywizja ?Wiking? weszła w skład IV Korpusu Pancernego SS. Jego dowódcą został jej dotychczasowy dowódca, SS-Gruppenfűhrer Gille. Na czele ?Wiking? stanął SS-Standartenführer Johannes Mühlenkamp. Pewna ilość żołnierzy i czołgów z ?Wiking? brała udział w walkach z powstańcami w Warszawie. W tym czasie reszta jednostki zajmowała pozycje na froncie na północny-wschód od polskiej stolicy, gdzie dochodziło do starć z radzieckimi czołgami. Utrzymując swoje pozycje esesmani dowodzeni od 9 października przez SS-Oberfűhrera Karla Ullricha stacjonowali w Polsce do końca grudnia tego roku.
Ostatnie chwile 5. Dywizji Pancernej SS ?Wiking? związane są z walkami na Węgrzech. Z powodu fatalnej sytuacji Niemców w tym rejonie, Hitler polecił IV Korpusowi Pancernemu SS (?Wiking? oraz 3. Dywizja Pancerna SS ?Totenkopf?), aby załadowały się na pociągi i wyruszyły w drogę. Celem przybyłych pod koniec grudnia 1944 r. esesmanów Gillego było odblokowanie otoczonego przez radzieckie wojska Budapesztu. Ciężkie walki jakie obie dywizje stoczyły z radzieckimi 2. i 7. Korpusami Zmechanizowanymi oraz 18. Korpusem Pancernym spowodowały częściowe powodzenie niemieckiego planu. 12 stycznia operująca w okolicy Esztergomu dywizja ?Wiking? rozpoczęła natarcie w kierunku stolicy Węgier, docierając na odległość 21 km od miasta. Jej atak został jednak powstrzymany przez mające przewagę liczebną i sprzętową wojska III Frontu Ukraińskiego. Wyczerpani żołnierze dywizji ?Wiking? nie byli w stanie podołać wyznaczonemu im zadaniu. Przewaga radziecka powodowała, że trzy próby odsieczy dla Budapesztu zakończyły się fiaskiem i IV Korpus Pancerny SS musiał się wycofać. Ostatnia niemiecka ofensywa tej wojny, operacja ?Wiosenne Przebudzenie?, którą przeprowadzono na Węgrzech nie powiodła się i ?Wiking?, tocząc walki obronne wycofywała się w kierunku Austrii. 7 maja 1945 r. żołnierze pozostałości 5. Dywizji Pancernej SS ?Wiking? poddali się wojskom amerykańskim w miejscowości Walkersdorf.
Esesmani ?Wiking? popełnili także szereg zbrodni wojennych choć nie na taką skalę jak żołnierze innych dywizji Waffen SS. Przykładami są mordy na Żydach w Złoczowie w lipcu 1941 r., radzieckich komisarzach wojennych i urzędnikach w Żytomierzu latem 1941 r. czy węgierskich Żydach, wiosną 1945 r.
