Fot. własna

I znów 11 listopada…

Obchodzony w tym roku jubileusz setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę powinien skłaniać do bardziej dojrzałego i świadomego obchodzenia Święta Niepodległości. 

Pamięć historyczna Polaków jak i dyskurs historyczny w Polsce koncentruje się wokół wieku XX. W tym roku szczególnie wracamy do roku 1918 symbolizującego odzyskanie niepodległości. Nie można jednak zapominać o wielowiekowych tradycjach państwowości polskiej sięgających X wieku ? przez kolejne wieki Polska znajdowała się w różnych konfiguracjach politycznych i terytorialnych, dlatego określenie ?stulecie niepodległości? może być mylące i to z kilku powodów. Należy też uwzględnić, że w mijającym stuleciu 1918-2018 tylko przez połowę tego okresu można mówić o wolnym i niepodległym państwie polskim ( po odjęciu okresu okupacji 1939-1945 i ?Polski ludowej? 1945-1989). Istotne jest uwzględnienie różnorodności doświadczeń różnych regionów ? odzyskanie niepodległości było procesem w różny sposób odbywającym się w poszczególnych częściach kraju.  I tak dla Wielkopolan odzyskanie niepodległości będzie symbolizować data 27 grudnia ?  wybuchu powstania wielkopolskiego, natomiast Kaszubi i Pomorzanie będą odwoływać się do daty 10 lutego 1920 ? symbolicznego aktu zaślubin Polski z morzem.

Proces odzyskiwania niepodległości w historiografii i publicystyce jest opisywany z różnych perspektyw. Jedni autorzy bardziej akcentują znaczenie kontekstu międzynarodowego i roli czynników zewnętrznych, inni zaś bardziej podkreślają wkład poświęcenia, ofiarności i determinacji narodu w walce na rzecz niepodległości z kluczowym znaczeniem wojny polsko-bolszewickiej. Różne środowiska publicystyczno-polityczne mają swój punkt widzenia na wydarzenia sprzed 100 lat i stąd możemy także dzisiaj znaleźć różne oceny m.in. dotyczące postaci Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego. Dyskusja powinna mieć charakter dojrzały, w oparciu o fakty i bez zacietrzewienia i co najważniejsze w oderwaniu od bieżących sporów politycznych. Bardzo często im bardziej daleko idące i ostre osądy historyczne tym bardziej są one powierzchowne.

Odrodzone po 1918 roku państwo polskie przetrwało tylko 20 lat. Miało swoje sukcesy i porażki.  Z jednej strony unikać należy pochopnego osądzania tamtego okresu, ale z drugiej nie można pozwolić na jednostronną gloryfikację. Dojrzała refleksja nad historią międzywojennej Polski pozwala wyciągnąć wnioski dotyczące teraźniejszości i przyszłości. Zwłaszcza w tym roku obchody nie powinny ograniczać się do warstwy ceremonialnej, ale motywować do zgłębiania historii oraz kształtowania narodowej i obywatelskiej świadomości niezbędnej do budowania pomyślnej przyszłości naszego państwa, wspólnoty obywateli i narodu.

OJCOWIE NIEPODLEGŁOŚCI

 

Józef Piłsudski

 

Roman Dmowski

 

Ignacy Jan Paderewski

 

Wojciech Korfanty

 

Ignacy Daszyński

 

Wincenty Witos

 

Fotografie pochodzą z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego.