Infrastruktura krytyczna jest tak stara jak stara jest cywilizacja na ziemi. Są to bardzo czułe, kluczowe punkty danego państwa, które pozwalają na jego istnienie, zapewnienie minimum do jego funkcjonowania. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym definiuje infrastrukturę krytyczną jako systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców.
Według Rządowego Centrum Bezpieczeństwa infrastruktura krytyczna obejmuje systemy: ? zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa, ? łączności ? sieci teleinformatycznych, ? finansowe, ? zaopatrzenia w żywność ? zaopatrzenia w wodę, ? ochrony zdrowia, ? transportowe, ? ratownicze, ? zapewniające ciągłość działania administracji publicznej, ? produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych.
Schemat Infrastruktury Krytycznej / Źródło własne
Infrastruktura krytyczna w przeszłości
Dla starożytnych Rzymian infrastrukturą krytyczną były przykładowo ich drogi i akwedukty. Drogi pozwalały na, jak na ówczesne czasy, bardzo szybki transport żołnierzy i sprzętu wojskowego w zagrożone prowincje Imperium Romanum. Usprawniały też znacznie handel. Akwedukty dostarczały wodę dla ludności co również jak na ówczesne czasy było bardzo innowacyjnym rozwiązaniem technologicznym o niebanalnym znaczeniu sanitarnym dla funkcjonowania imperium.
Wielki Mur Chiński / Źródło: Wikimedia
W starożytnej cywilizacji Chin infrastrukturą krytyczną był do dziś widoczny z kosmosu mur chiński. Zapewniał on bezpieczeństwo państwu środka przed dzikimi chordami jeźdźców nękających jego ziemie. Mur skutecznie uniemożliwiał najazdy co ułatwiło rozwój gospodarczy, militarny i kulturowy.
Infrastrukturą krytyczną w kolonialnej Hiszpanii można nazwać kopalnie złota w Ameryce Południowej, porty i flotę, która transportowała ten cenny surowiec do kraju. W skrócie wszystko to, co było potrzebne do wydobycia i dystrybucji. Hiszpańska gospodarka dostawała regularne zastrzyki finansowe, które pozwalały jej się rozwijać.
W dzisiejszych czasach pojęcie infrastruktury krytycznej jest dużo szersze ze względu na postęp technologiczny, pojawienie się nowych zjawisk itp. Wiele systemów infrastruktury krytycznej pozostaje jednak nie zmiennych do dziś.
Oczywistym jest fakt, iż wiele z tych systemów przenika się wzajemnie, że to system naczyń połączonych. Trudno wyobrazić sobie aby system finansowy działał poprawnie gdy zniszczony zostanie system teleinformatyczny oraz system łączności. W takim wypadku nie ma również mowy o poprawnym funkcjonowaniu systemu ochrony zdrowia. Zakłócenie pracy systemu zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa wyklucza właściwie poprawne funkcjonowanie wszystkich innych systemów. Efekt domina przy poważnym uszkodzeniu jednego z systemów jest bardzo prawdopodobny a w niektórych sytuacjach nawet pewny. Straty jakie mogą być wywołane taką sytuacją są ogromne. Zarówno starty w ofiarach ludzkich jak i te materialne.
Zagrożenia dla infrastruktury krytycznej
TERRORYZM
Zamachy z 11 września 2001 r. / Źródło: Wikimedia
Terroryści są dobrze zorganizowani, finansowani, przeszkoleni, posiadają również własną sieć wywiadowczą co sprawia że mają możliwości uderzania w tak newralgiczne miejsca państwa jak systemy infrastruktury krytycznej. Terrorystom z różnych ugrupowań zdarzało się już atakować systemy infrastruktury krytycznej. Wystarczy przypomnieć zamach terrorystyczny na Madryckim dworcu (część systemu transportowego), zamach z 11 września 2001 roku na World Trade Center (część systemu finansowego) oraz zamach na Pentagon (część systemu administracji publicznej). Ekoterroryzm wcale nie ustępuje pola terroryzmowi związanemu z wojującymi fundamentalistami islamskimi. Członkowie Animal Liberation Front (ALF) lub Earth Liberation Front nie raz dopuszczali się ataków na obiekty o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania państwa czym stwarzali poważne zagrożenie i realne szkody.
KLĘSKI ŻYWIOŁOWE
Katastrofy naturalne, klęski żywiołowe to kolejne zagrożenie jakiemu czoła stawiać muszą niekiedy systemy infrastruktury krytycznej. Na początku przyjrzyjmy się przykładom najlepiej nam znanym. Kiedy w czasie zimy temperatura spada do bardzo niskich wartości a z nieba zaczyna sypać gęsto śnieg system transportu zaczyna szwankować. Opóźnienia pociągów sięgają niekiedy kilku godzin, nie inaczej sprawa ma się z opóźnieniami autobusów komunikacji miejskiej, samoloty na lotniskach nie mogą latać. Dochodzi do paraliżu komunikacyjnego. Przykład ten nie jest jednak dość jaskrawy , gdyż zima w końcu minie i wszystko wróci do porządku dnia codziennego. Ponad to, zima jest zjawiskiem przewidywalnym i istnieje możliwość dobrego się na nią przygotowania.
Istnieją jednak dużo bardziej tragiczne skutki klęski żywiołowej. Jednym z nich jest awaria elektrowni Fokushima spowodowana trzęsieniem ziemi które to z kolei wywołało falę tsunami. Fala przedostała się przez mur ochronny zalewając następnie elektrownię w skutek czego doszło do awarii w wyniku której promieniotwórcza woda z generatorów elektrowni dostała się do środowiska. Już we wstępnych szacunkach straty Japonii po uderzeniu fali Tsunami i zniszczeniu elektrowni szacowano na ok. 6% PKB. Zginęło również wielu ludzi , wiele miast i wsi zostało zniszczonych.
Powódź w Sandomierzu, w środku zakłady Pilkingtona (2010 r.) / Fot. Kacper Kowalski/ FORUM
DZIAŁANIA MILITARNE
Co prawda w Europie w ciągu najbliższych dziesięcioleci nie przewidywano wybuchu konfliktu zbrojnego na dużą skalę (konfliktu międzynarodowego) aczkolwiek sytuacja w sferze bezpieczeństwa międzynarodowego rozwija się bardzo dynamicznie i potrafi w szybki sposób ewoluować. Pokazuje to między innymi konflikt rosyjsko-ukraiński jakiego możemy być dziś świadkami jak również wojna rosyjsko-gruzińska z 2008 roku. Obecne działania wojenne nie polegają na niszczeniu całych dywizji przeciwnika a głównie na zniszczeniu jego centrów dowodzenia tak aby zachwiać ?środkiem ciężkości? wrogiej armii. Można też uderzyć w taki punkt państwa aby skutki tego uderzenia zaabsorbowały większość sił państwa do usuwania skutków uderzenia. Przykładowo, przenosząc to na nasz grunt, wystarczy zniszczyć tamy na zalewie wiślanym jednym skoordynowanym atakiem rakietowym lub lotniczym aby doszło do katastrofy. Wtedy większość sił i środków potrzebna byłaby do zażegnania kryzysu podczas gdy przeciwnik mógłby spokojnie atakować wiedząc o znacznym osłabieniu potencjału obronnego państwa. W historii znamy tego typu przykłady , chociażby działania Wermachtu podczas drugiej wojny światowej, który bombardował oprócz celów wojskowych fabryki o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania państwa.
Ochrona infrastruktury krytycznej w Polsce
Infrastruktura krytyczna jest bezwzględnie ważna dla każdego państwa, również dla Rzeczpospolitej. Ważnym zagadnieniem jest ochrona infrastruktury krytycznej, mimo że w Polsce powstał ?Narodowy plan ochrony infrastruktury krytycznej? to jej bezpieczeństwo jest traktowane po macoszemu. Obiekty IK są chronione przez firmy ochroniarskie, które często nie spełniają odpowiednich standardów wymaganych dla tak ważnych obiektów. W ostatnich latach mogliśmy być świadkami reportaży w których dziennikarze bez problemu wkraczali na teren przepompowni wody i równie bezproblemowo wrzucali do przepompowywanej wody biały proszek. W tym wypadku była to jedynie mąka lecz równocześnie mogły to być szczepy śmiertelnych bakterii lub wirusów. Możemy jedynie mieć nadzieję, że My Polacy nie będziemy znowu zmuszeni do bycia ?mądrymi po szkodzie?.
Źródło fot.: Wikimedia Commons, www.990px.pl, www.rcb.gov.pl
