Źródło: Wikipedia Commons

Krab. Wprowadzenie i opis techniczny cz. I

Krab to samobieżna armatohaubica na podwoziu gąsiennicowym opracowywana na zapotrzebowanie Wojska Polskiego. Założeniem jej opracowana było zastąpienie systemów artyleryjskich produkcji radzieckiej w służbie liniowej. Niestety ostatnie wydarzenia związane z problemami podwozia przedłużą wejście do służby tego pojazdu w ramach modułu artyleryjskiego Regina. Miejmy jednak nadzieję, że program zmierza już do celu jakim jest wyposażenie oddziałów Szefostwa Wojsk Rakietowych i Artylerii Wojsk Lądowych w nowoczesną broń zdolną zapewnić skuteczne wsparcie ogniowe oddziałom. Oto historia jednego z najważniejszych programów modernizacji technicznej Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej.

Nim przejdę do omówienia ostatnich kłopotów, które spowodowały opóźnienia w realizacji zamówień na armatohaubice Krab przybliżę kilka rzeczy z nią związanych. Pozwoli to czytelnikowi na pełne zrozumienie przedstawionego przeze mnie tematu.

Po pierwsze, przybliżę sylwetkę armatohaubicy jaką znamy obecnie, później koncepcję jej powstania i przestawię historię tego jednego z najbardziej ambitnych programów zbrojeniowych trwającego już ponad 15 lat. W drugiej części artykułu przedstawię ostatnie kłopoty związane z podwoziem, które mogły spowodować kolejne opóźnienia.

Czym jest w istocie Krab?

Samobieżna armatohaubica Krab to lufowy zestaw artyleryjski z działem kalibru 155 milimetrów zdolny zapewniać wsparcie ogniowe do 30 kilometrów od niego z użyciem pocisków niekierowanych, albo 40 przy użyciu amunicji kierowanej. Osadzony na podwoziu gąsienicowym dysponuje dużą mobilnością nawet w bardzo trudnym terenie.

Krab składa się z dwóch zasadniczych elementów: autonomicznej wieży z zamontowanym w niej działem oraz gąsienicowego podwozia. Załoga składa się z pięciu osób rozmieszczonych w następujący sposób: po prawej stronie działa w wieży znajdują się dowódca i działonowy, po lewej są dwaj ładowniczy, a w kadłubie w przedniej części podwozia znajduje się stanowisko kierowcy po lewej stronie silnika. Zapas amunicji artyleryjskiej wynosi ponad 40 pocisków wraz z podobną liczbą ładunków miotających.

Polskie Podwozie Kraba

Pierwszym typem kadłuba na którym osadzono armatohaubicę Krab (szczegóły opiszę w drugim artykule) zostało wyprodukowane przez Zakłady Mechaniczne Bumar-Łabędy we współpracy z Ośrodkiem Badawczo-Rozwojowym Urządzeń Mechanicznych.

Posiada ono siedmiokołowe podwozie gąsienicowe, wykorzystujące elementy kilku pojazdów (m.in.: MTS, SPG-1, PT-91). Jest ono spawane z blach stalowych o następujących grubościach: dno ma 13 milimetrów, a reszta 20 milimetrów (boki, przód, strop, tył). Kierowca dysponuje indywidualnym włazem w stropie kadłuba. Po jego prawej znajduje się silnik, zaś reszta kadłuba została podzielona na kilka części: kosz wieży osadzony w łożysku mającym średnicę 2400 mm mieści również przedział bojowy wraz z magazynem amunicji.

Jego układ jezdny jest złożony z siedmiu kół nośnych, które zostały zawieszone na wzmocnionych wałkach skrętnych. Zarówno dwie pierwsze jak i dwie ostatnie ich pary zostały zaopatrzone w amortyzatory hydrauliczne. Z przodu znajdują się koła napędowe, a z tyłu napinające. Gąsienice jednosworzniowe stalowe posiadają gumowe nakładki, a także przeguby gumowo-metalowe. Ich górna gałąź jest podtrzymywana z każdej strony przez trzy rolki biegu powrotnego. Z tyłu kadłuba zostały umieszczone jednoskrzydłowe drzwi, które umożliwiają dostęp do wnętrza przedziału bojowego wozu. Pozwala to między innymi na załadunek amunicji. Oprócz tego do niej są montowane agregat prądotwórczy i zapasowe kanistry.

Pierwsza partia pojazdów była napędzana przez dwunastocylindrowy silnik wysokoprężny PZL Wola S-12U z turbodoładowaniem, o mocy maksymalnej 625 kW (850 KM) przy 2000 obr./min. Jego pojemność skokowa wynosiła 38880 cm, średnica cylindra 150 mm, skok tłoka 180 mm, cylindry były w układzie V, a kąt rozwarcia cylindrów wynosił 60 stopni, masa suchego silnika 980 kg. Chłodzenie zapewniała ciecz z zamkniętym obiegiem wymuszonym wraz z eżekcyjnym obiegiem powietrza. Zbiorniki paliwa mieszczące do 800 litrów były umieszczone w podwójnym dnie pojazdu. Układ przeniesienia napędu posiadał kilka części: przekładnie pośrednią, dwie skrzynie biegów i współosiowe przekładnie boczne przekazujące moc na koła napędowe. Do tego dochodzi przekładnia pośrednia przyspieszająca wykonana w układzie zębatym z wprowadzeniem napędu do skrzyni biegów ze sprężarką, rozrusznikiem-prądnicą, dmuchawą chłodzenia sprężarki i pompy drenażowej. Dwie planetarne skrzynie biegów miały siedem biegów do przodu i jeden wsteczny wraz ze sprzęgłami włączającymi i sterowaniem hydraulicznym. Kierowca prowadzi pojazd za pomocą wolantu, napęd układu kierowania jest hydrauliczny z napędem mechanizmów rozdzielczych.

Wieża i główny oręż

Wieża Kraba została zespawana z blach stalowych o grubości 17 mm. W jej stropie znajdują się dwa włazy: prawy został przeznaczony dla dowódcy, a z lewej strony znajdują się niewielkie drzwiczki. Na bokach i tyle wieży można zamontować dodatkowy sprzęt w postaci: sprzętu saperskiego i siatek maskujących wraz ze skrzyniami na dodatkowe wyposażenie.

Bronią Kraba miało być początkowo działo typu L31A1 kalibru 155 mm o długości lufy 52 kalibrów (u nas to 8997 mm) i masie dochodzącej do prawie trzech ton. Zostało ono zaprojektowane przez firmę VSEL. Dopiero niedawno postanowiono, że główny oręż tego samego kalibru będzie dostarczała francuska firma NEXTER.

Działo zostało umieszczone na łożu z kołyską, a także posiada monolityczną lufę samowzmocnioną z zamkiem klinowym o ruchu pionowym oraz dwukomorowy hamulec wylotowy. Komora zamkowa może zostać wykorzystana do załadunku całego asortymentu amunicji standardu NATO kal. 155 mm i została przykręcona do nasady lufy, mechanizm powrotny jest mechaniczny. Całość jest napędzana elektrycznie. Ładowanie odbywa się półautomatycznie: pocisk i ładunek miotający (z podajnika w niszy wieży) jest brany przez ładowniczego i umieszczany na podajnik, który umieszcza się koło osi lufy. Potem pocisk jest umieszczany w środku za pomocą dosyłacza, drugi ładowniczy wkłada ładunek miotający i spłonkę. Zapalniki pocisków ustawiane są elektronicznie. Kąt ostrzału to 360 stopni w płaszczyźnie poziomej, a w pionowej od -3,5 do +70 stopni. Prędkości obrotu wieży, a jednocześnie też zmiana kąta podniesienia lufy to 10 stopni na sekundę.

Armatohaubica Krab charakteryzuje się dużą szybkostrzelnością. W 10 sekund Krab jest w stanie wystrzelić trzy pociski. Żeby móc to zrobić stosuje się następujący układ: pierwszy pocisk w komorze nabojowej, drugi na dosyłaczu a trzeci na ramieniu przekazywania pocisków. Przy prowadzeniu ognia długotrwałego wynosi ona 6 strzałów na minutę. Donośność minimalna to 4.7 kilometra, a maksymalna z użyciem pocisków z generatorem gazowym wynosi 40 km. Oprócz tego Krab posiada 12,7-mm wielkokalibrowy karabin maszynowy WKM-B zamontowany na podstawie i celownikiem K-10T.

Amunicja

Zapas amunicji, który może pomieścić pojazd to 40 sztuk pocisków wraz z 48 sztukami ładunków miotających. W składzie amunicji w niszy wieży można przechowywać do 29 pocisków i 20 ładunków miotających, a kolejne 11 pocisków i 28 ładunków są przechowywane w magazynie na tyle kadłuba.

Jak pisałem wcześniej Krab może używać każdego rodzaju amunicji, która spełnia standardy NATO. Poczynając od pocisków odłamkowo-burzących, aż po pociski korygowane laserowo.

Systemy elektroniczne

Łączność ze światem zewnętrznym zarówno głosową wraz z przesyłaniem danych zapewnia radiostacja cyfrowa wyprodukowana przez Radmor typu UKF RRC-9311-AP. Komunikacja wewnętrzna jest prowadzona za pośrednictwem systemu Fonet wyprodukowanego przez WB Electronics. Produkty firm PREXER i PCO to urządzenia obserwacyjne, dla kierowcy przeznaczono peryskop dzienny OFO-120F i noktowizyjny PNK-72 Radomka, zaś dla dowódcy oprócz peryskopu jest jeszcze dzienno-nocny POD-72 Liswarta.

Pojazd jest wyposażony w inercyjny system nawigacyjny FIN 3110L z żyrokompasem laserowym jak również w odbiornik GPS, który jest sprzęgnięty z komputerem balistycznym. System ochrony pojazdu tworzy: układ ostrzegania o opromieniowaniu wiązką laserową PCO SSP-1C Obra-3C razem z ośmioma wyrzutniami granatów dymnych kal. 81 mm. Zamontowano je na wieży. System przeciwpożarowy (w przedziale silnika, kierowcy i bojowym) to produkt firmy Kidde-Deugra z układami UPP i UPW. Systemem detekcji skażeń jest Tafios-B. Uzupełnieniem jest agregat prądotwórczy D1005E o mocy 10 kVA i system filtrowentylacyjny FWU z filtrem FTP-200M.

Krab otrzymał trzy komputery firmy WB Electronics z serii DD9620T, które wspomagają misje wsparcia ogniowego. W następującej kolejności są to: terminal sterujący (ułatwia proces od wycelowania do strzału) potem komputer celowniczy (ustawia wieżę i lufę w odpowiednim położeniu) i na końcu komputer balistyczny (ukazuje na mapie sytuację taktyczną, przeprowadza obliczenia potrzebne do oddania celnego strzału. Dodatkowo nad jarzmem działa został zamontowany radar dopplerowski Weibel Scentics MVRS-700 SCD. W przypadku potrzeby prowadzenia ostrzału na wprost załoga może użyć celownika Avimo DSF-90.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne armatohaubicy Krab na polskim podwoziu są następujące: maksymalna masa bojowa wynosi 52 tony z naciskiem na grunt 0.9 kG/cm, długość całkowita to 8.1 metra, szerokość całkowita to 3.58 m, wysokość zaś wynosi 3,83 m. Prześwit wynosi 44 centymetry. Prędkość maksymalna na drodze to 60 km/h, a w terenie 30. Zasięg dochodzi do 650 kilometrów. Pojazd może pokonywać pochylenia wzdłużne do 25 stopni, boczne do 20, ściany boczne do 80 cm, rowy do 2.5 m, pojazd może pokonywać brody bez przygotowania do 1 m.

c.d.n.

Bibliografia:

http://dziennikzbrojny.pl/artykuly/art,5,50,4975,wojska-ladowe,artyleria-lufowa,155-mm-samobiezna-armatohaubica-krab-cz-ii-opis-techniczny-elementow-modulu-artyleryjskiego-regina, [dostęp: 02-19-2015]
Kiński A., Debiut Kraba, ?Nowa Technika Wojskowa?, 7/2001, s. 9-15.

Student Instytutu Historycznego UW. Interesuję się historią wojskowości oraz techniką wojskową, w szczególności okres od początku II wojny światowej aż do dnia współczesnego.