Obieg informacji w ramach systemu zarządzania kryzysowego w gminie, powiecie i województwie

Zarządzanie kryzysowe to ogół działań organów administracji publicznej, które mają na celu kierowanie bezpieczeństwem narodowym w taki sposób, aby zapobiegać sytuacjom kryzysowym lub przejąć nad nimi kontrolę1. Nie jest to łatwe zadanie biorąc pod uwagę ilość organów administracji publicznej, ich wewnętrzną klasyfikację, oraz klasyfikację zagrożeń bezpieczeństwa w skali samego państwa. W związku z tym powstał system zarządzania kryzysowego, który składa się z poszczególnych komponentów2:

  • Organów zarządzania kryzysowego
  • organów opiniodawczo-doradczych właściwych w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego,
  • centrów zarządzania kryzysowego, utrzymujących 24-godzinną gotowość do podjęcia działań.

Co więcej zarządzanie kryzysowe można podzielić na poszczególne poziomy: powiatowy, gminny oraz wojewódzki gdzie na każdym z tych szczebli istnieje odrębny organ decyzyjny. Zatem zadaniem wójta (lub burmistrza) będzie kierowanie zespołem zarządzania kryzysowego na terenie gminy, monitorowanie zagrożeń oraz reagowanie w chwili ich wystąpienia. Na szczeblu powiatowym organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego jest starosta, natomiast na szczeblu wojewódzkim ? wojewoda. Każdy z tych organów jest odpowiedzialny za poszczególne zadania na swoim terenie, które są wymienione w ustawie. Im wyższy szczebel zarządzania tym wyższe znaczenie przejmuje czynnik koordynacji poszczególnych działań. Taki stan rzeczy ma miejsce ze względu na przejście z poziomu działań operacyjnych na poziom taktyczny lub strategiczny. Warto tutaj zwrócić uwagę jak istotną rolę odgrywa obieg informacji w ramach tak skomplikowanego systemu.

Aby zrozumieć zasadę obiegu informacji w zarządzaniu kryzysowym zacznijmy od zdefiniowania tego zagadnienia. Informacja jest główną składową relacji między elementami zbiorów poszczególnych obiektów3. Stanowi integralny jej element, którego celem jest zmniejszenie stanu niepewności. W dzisiejszych czasach, w dobie wciąż rozwijającego się w zastraszającym tempie Internetu oraz telefonii komórkowej obieg informacji przebiega każdego dnia w geometrycznym tempie, przesyłając i przetwarzając peta bajty4 danych. Informacja staje się już nie tylko interdyscyplinarnym terminem będącym zaprzeczeniem niewiadomej, ale także kluczowym czynnikiem stojącym u podstaw bezpieczeństwa narodowego. Obieg informacji stoi u podstaw prawidłowego funkcjonowania Systemu Zarządzania Kryzysowego. Proces powiadamiania najlepiej przedstawia Model organizacji powiadamiania i reagowania kryzysowego zaprezentowany na stronie Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, który pozwolę sobie zaprezentować poniżej:

Model Organizacji powiadamiania i reagowania kryzysowego5 / Źródło: www.rcb.gov.pl

Model Organizacji powiadamiania i reagowania kryzysowego5 / Źródło: www.rcb.gov.pl

Powyższy schemat wyraźnie wyodrębnia poziomy administracji rządowej oraz przepływ informacji między nimi. Administracja niższego szczebla wraz z adekwatnym centrum zarządzania kryzysowego powiadamia o sytuacji oraz przedsięwziętych działaniach władze na wyższym szczeblu administracyjnym; zatem jeśli na terenie powiatu pojawi się zagrożenie zadaniem powiatowego centrum zarządzania kryzysowego jest poinformowanie o tym starosty, a ten podaje pełen raport o zdarzeniu właściwemu wojewodzie, oraz wójtowi (lub burmistrzowi), których zadaniem jest zastosowanie odpowiednich środków (zawartych w raporcie) w swojej gminie. Łatwo tu zauważyć jak ważną rolę ma rozdzielenie sił i środków na poszczególne sektory. Informacja zostaje podana odpowiednim organom decyzyjnym, natomiast ich zadaniem jest już przygotowanie planu zarządzania kryzysowego, jego zatwierdzenie oraz przedsięwzięcie przewidzianych w nim kroków na swoim terenie. Ponad to na każdym szczeblu znajduje się komórka organizacyjna właściwa w sprawach zarządzania kryzysowego. Zadaniem takiej komórki jest przede wszystkim pozyskiwanie informacji o zagrożeniach oraz ich ocena, nieustanne monitorowanie tych zagrożeń, jak również ocena ryzyka, prognozowanie stanu rozwoju zagrożeń na obszarze jej podlegającemu, oraz wykorzystywanie tych informacji w celu opracowania planu zarządzania kryzysowego.

Nieustające monitorowanie zagrożeń, przesyłanie zhierarchiwizowanych informacji, oraz przetwarzanie danych wymaga odpowiednich systemów informowania. Zwłaszcza w dobie kryzysu ogromne znaczenie ma przesłanie informacji odpowiednim organom w szybkim tempie. Te oraz wiele innych aspektów uwzględniło Rządowe Centrum Bezpieczeństwa podczas przeglądu problemów związanych z obiegiem informacji w systemie zarządzania kryzysowego (w 2013 roku). Wynikiem długich i szczegółowych analiz powstał program nazwany Centralna Aplikacja Raportująca6. Jego zadaniem jest skuteczny przepływ informacji opierający się na zebraniu minimalnej ilości danych i w razie konieczności poszerzenia ich o dodatkowe informacje i przedstawienia w postaci raportu sytuacyjnego7. Takie informacje zostaną już stale zapisane w raporcie i raz wprowadzonych danych nie trzeba będzie wprowadzać ponownie. Działanie CAR ma usprawnić przepływ informacji w oparciu o trójstopniowy system raportowania: W chwili wystąpienia zagrożenia lub kryzysu zostanie sporządzony raport inicjujący, zawierający elementarny zestaw informacji (odpowiedzialność jego sporządzenia spoczywa na organie, który w pierwszej kolejności otrzyma informację o zagrożeniu)8 oraz ocenę ryzyka. Ukończony raport pojawi się na stronie CAR i będzie widoczny dla wszystkich zalogowanych użytkowników (informacja dociera w jednej chwili do każdego podmiotu). W następnej kolejności pojawi się wspomniany już raport poszerzający, który zawiera dane uzupełniające pierwszy raport oraz raport końcowy czyli skutki i prognoza na przyszłość. Każdy z raportów będzie składał się z trzech elementów: części opisowej, części sparametryzowanej (dane liczbowe o skali zagrożenia, potencjalnych ofiarach, liczbie alarmów itp.) oraz z załączników9. Centralna Aplikacja Raportująca wykorzystuje wszelkiego rodzaju mapy Polski oraz dane teleadresowe poszczególnych instytucji ratowniczych, co ułatwia takie rozłożenie sił i środków, by jednostki ratownicze lub ratowniczo-gaśnicze pojawiły się na miejscu zagrożenia w jak najszybszym czasie. Schemat przepływu informacji w ramach systemu CAR obrazuje diagram utworzony przez Wydział zarządzania kryzysowego i spraw obronnych Starostwa Powiatowego w Wadowicach:

Schemat przepływu informacji w ramach CAR10

Schemat przepływu informacji w ramach CAR10

Jak głosi Rządowe Centrum Bezpieczeństwa: ?Obecnie trwają prace nad dalszym rozszerzeniem funkcjonalności Centralnej Aplikacji Raportującej poprzez włączenie do systemu centrów zarządzania kryzysowego ministerstw oraz rozszerzenie zakresu zbieranych informacji?11.

Jak można wywnioskować z powyższego tekstu obieg informacji w zarządzaniu kryzysowym ma kluczowe znaczenie w funkcjonowaniu poszczególnych ogniw bezpieczeństwa, dlatego też trwają nieustające prace oraz badania zmierzające do jego ulepszania. Ostatnie lata przyniosły nam efekt w postaci Centralnej Aplikacji Raportującej, która znacznie ten obieg przyspieszyła i uporządkowała. Do CAR dostęp uzyskuje coraz większe grono organów administracyjnych, będąc informowanymi na bieżąco o potencjalnym kryzysie. Takie innowacje pozwalają znacznie skrócić czas reagowania na występujące ryzyko i w związku z tym zminimalizować skutki jego wystąpienia.

Przypisy:

[1] Ustawa z 26 kwietnia 2007 o zarządzaniu kryzysowym / Dz.U. 2007 Nr 89 poz. 590
[2] System zarządzania kryzysowego / Zarządzanie Kryzysowe / rcb.gov.pl
[3] Informacja / hasło na wikipedia.org / ostatnia aktualizacja: 12:59 , 23.10.2015
[4] 1 petabajt = 1015 bajta
[5] System zarządzania kryzysowego / rcb.gov.pl / dostęp 24.11.2015
[6] System CAR funkcjonuje w Polsce od 1.09.2013 roku pod adresem car.ezd.gov.pl
[7] Usprawnienie procesu obiegu informacji w systemie zarządzania kryzysowego / Kamil Galicki, Grzegorz Świszcz / Przegląd bezpieczeństwa wewnętrznego 9/13
[8] Ibidem
[9] Ibidem
[10] CAR ? Centralna Aplikacja Raportująca / Wydział zarządzania kryzysowego i spraw obronnych Starostwa Powiatowego w Wadowicach / dostęp 25.11.2015
[11] Artykuł ?Centralna Aplikacja Raportująca działa od 1 września br.? / rcb.gov.pl / dostęp 25.11.2015

Bibliografia:

  • Ustawa z 26 kwietnia 2007 o zarządzaniu kryzysowym
  • Usprawnienie procesu obiegu informacji w systemie zarządzania kryzysowego / Kamil Galicki, Grzegorz Świszcz / Przegląd bezpieczeństwa wewnętrznego 9/13
  • Zarządzanie kryzysowe/ Jan Pilżys/ Szczecin 2007
  • Oficjalna strona Rządowego Centrum Bezpieczeństwa ? rcb.plStrona internetowa Wydziału zarządzania kryzysowego i spraw obronnych Starostwa Powiatowego w Wadowicach ? powiat.wadowice.pl/Wydzial-Zarzadzania-Kryzysowego-i-Spraw-Obronnych-99.html