Rzesza ? wolny związek na wpół nie zależnych księstw, z królem ( z czasem cesarzem rzymskim) na czele, pochodzącym z wyboru dokonywanego przez grono książąt elektorów. Innymi słowy to historyczne określenie państwa niemieckiego istniejącego w latach 911-1806. W ramach którego w 962r. nastąpiło proklamowanie Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.
Wschodnia część byłego imperium Karola Wielkiego , Niemcy, była podzielona na księstwa: Saksonie, Bawarię, Frankonie i Szwabię do których po śmierci Lotariusza odłączyła się Lotaryngia. Po wygaśnięciu dynastii Karolingów książęta niemieccy postanowili wybierać króla spośród siebie.
Mapa Świętego Cesarstwa Rzymskiego
Pierwszym niemieckim królem został Konrad z Frankonii ( 911-918). W 919r. tron objął Henryk I Ptasznik. Dążył on do ułożenia pokojowych stosunków z pozostałymi książętami Rzeszy poprzez rozdawnictwo ziemi pochodzącej z konfiskaty dóbr kościelnych. Wznosił grody na pograniczu saskim. Zreformował armię ( rozbudowa konnicy ). Zdobył Lotaryngię (925). Podbił plemiona słowiańskie ( Serbów, Wieletów, i Obodrytów) osiadłych między Łabą i Odrą ( Słowianie ponieśli klęskę w bitwie pod Łęczynem w 929). Odparł on najazdy Węgrów w bitwie na rz. Unstrutą (933). Także narzucił trybut królowi duńskiemu Knutowi (934).
Korona cesarska
W 934r. władzę zyskał Otton I Ludolfing zwany Wielkim, który wzmocnił pozycję króla w Rzeszy poprzez spacyfikowanie opozycji. Złamał liczne powstania panów saskich, z przyrodnim bratem Tankmarem na czele (937-938) oraz księcia bawarskiego Eberhada (938) i brata Henryka w Saksonii, wspartego przez książąt zachodnioniemieckich ? Eberharda Frankońskiego, Gizelberta Lotaryńskiego, Konrada Czerwonego i arcybiskupa mogunckiego Fryderyka (953-956). Stworzył z Kościoła instytucje ściśle związane z władzą królewską poprzez nadanie mu szerokich przywilejów. W wyniku kilkakrotnych ( 951, 961, 966, 971) wypraw do Włoch, zdobył Lombardię i środkową Italię. Uzależnił od siebie papieży i uzyskał koronę cesarską (962). Kontynuował podbój Słowian Połabskich i umocnił panowanie Niemiec na ich ziemiach poprzez założenie tam niemieckiej organizacji kościelnej ( biskupstwo w Starogracie, Hobolinie i Brenie – 948 , arcybiskupstwo w Magdeburgu ? 968) oraz sieci marchii, spełniających funkcję militarne oraz fiskalne ( Marchia Wschodnia i Saska ? 937r,, Marchia Północna ? 950, Marchia Miśnieńska ? 965r.) Ponownie narzucił zwierzchnictwo Czechom (950), a także pokonał Węgrów w bitwie nad rz. Lech (955). Uzależnił również Danię (965) i Polskę (966).
Otton I Wielkiz łaski Bożej cesarz (Imperator Augustus)
Kolejny władca z rodu Ludolfingów to Otto II ( 973-983r.). Rozprawił się on z opozycją ? z księciem bawarskim Henrykiem Kłótnikiem na czele, popartym przez księcia polskiego Mieszka I, księcia czeskiego Bolesława II Pobożnego i księcia Koryntii Henryka ( 973-980). W 978 ponownie narzucił zwierzchnictwo Dani oraz Czechom. Przywrócił, mimo nieudanej wyprawy przeciwko Mieszkowi I, zwierzchnictwo niemieckie nad Polską ( ok 980r.) Fiasko planów podporządkowania sobie południowych Włoch ? klęska w bitwie z Arabami pod Catrone oraz brak poważniejszych sukcesów w walce z Bizancjum.
Otton III Ludolfing (983-1002) przyjął tytulaturę ,, Romanorum imperator augustus?? jaką posługiwali się cesarze rzymscy oraz używał pieczęci monarszej z napisem ,, Renovatio Imperii Romanorum ??. Wprowadził ceremoniał i styl życia dworski, który był właściwy dla współczesnych cesarzy bizantyjskich. Ustanowił liczne urzędy o tradycjach antycznych. Przywrócił zwierzchnictwo nad Polską (986). Od 983r. toczył walkę z powstaniem Słowian Połabskich. Była to bezowocna próba odnowienia dawnej zależności trybutarnej plemion słowiańskich za Łabą, mimo regularnych niszczycielskich wypraw na ziemie obodrycko ? wieleckie. Nie powiodło mu się stłumienie antycesarskiego powstania w Rzymie (1000-1002r.) . Lansował koncepcję Cesarstwa Uniwersalnego, złożonego z czterech członów: Italii, Galii, Germanii i Słowiańszczyzny. Uczestnik Zjazdu Gnieźnieńskiego (1000r.), podczas którego zwolnił Polskę z zależności trybutarnej względem Niemiec, przy okazji pielgrzymki do grobu świętego Wojciecha, chcąc również pozyskać Bolesława Chrobrego do swych idei cesarstwa uniwersalistycznego, przybył doGniezna. Podczas zjazdu gnieźnieńskiego utworzono niezależną polską organizację kościelną z metropolią w Gnieźnie i biskupstwami w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Status utworzonej również diecezji poznańskiej pozostaje sporny. Arcybiskupem gnieźnieńskim został brat Wojciecha, Radzim (Gaudenty). Bolesław Chrobry został również uznany przyjacielem Świętego Cesarstwa Rzymskiego i niezależnym władcą, cesarz Otton wyróżnił go dając mu kopię włóczni św. Maurycego i gwóźdź z Krzyża Pańskiego, przy czym cesarz założył mu na głowę swój diadem cesarski. Bolesław podarował Ottonowi relikwiarz św. Wojciecha i chorągiew triumfalną.
Fragment płaszcza cesarskiego
Kolejny władca z dynastii Ludolfingów to Henryk II, który uznał dziedziczność wielkich lenn. Sprzeciwił się emancypującym się książętom świeckim szukając poparcia u biskupów i opatów, stąd hojność władcy wobec kościoła. Poparł ideę reformy życia zakonnego. Prowadził wojny z Bolesławem Chrobrym (1002-1018). Wprawdzie Henryk II zdołał wyprzeć go z Czech, ale musiał zrezygnować ze zwierzchnictwa nad Polską i oddać jej Milsko oraz Łużyce. Również zrezygnował ze zwierzchnictwa nad Danią.
Detale Włóczni św. Maurycego
Charakterystyczne dla władzy Ottonów było uzależnienie papieży od cesarza, co w praktyce oznaczało desygnowanie przez niego kandydatów do tronu papieskiego. Ogromnym sukcesem polityki Ottona I , poza koronacją, był m.in ożenek syna Ottona II z księżniczką bizantyńską Teofano. Przeprowadzona za życia ojca koronacja Ottona II zapewniała ciągłość godności cesarskiej w dynastii saskiej, zaś ślub z Teofano oznaczał uznanie tytułu cesarskiego królów niemieckich przez Konstantynopol. Ambicją Ottona I Wielkiego oraz jego następców, Ottona II i Ottona III było podporządkowanie sobie całego chrześcijańskiego (łacińskiego) świata w ramach uniwersalistycznego cesarstwa. Jednakże nieoczekiwana śmierć Ottona III w 1002 roku pogrzebała idee zjednoczeniowe. Odtąd cesarstwo rzymskie utożsamiać się będzie coraz bardziej z królestwem niemieckim.
Źródło fot.: Wikimedia Commons
