Tytuł Bohatera Związku Radzieckiego ustanowiony w 1934 roku był najwyższym sowieckim odznaczeniem państwowym. Do momentu wybuchu II wojny światowej przyznawano go głównie osobom wyróżniającym się zasługami cywilnymi na rzecz budowy sowieckiego państwa i społeczeństwa. Posiadanie takiego odznaczenia dawało liczne przywileje, nie dziwi więc fakt, że od samego początku stało się łakomym kąskiem w sowieckim państwie.
Stalinowska polityka agresji spowodowała, że od 1939 roku tytuł coraz częściej trafiał w ręce kolejnych osób w uznaniu za zasługi wojenne. Pierwszą liczną grupę odznaczonych stanowili żołnierze uczestniczący w agresji na Finlandię, a także weterani starć z pod Chałchin-Goł. Prawdziwy wysyp sowieckich gierojów przyniosła agresja III Rzeszy na ZSRR, rozpoczynająca Wielką Wojnę Ojczyźnianą (1941-1945) ? okres, którym Rosjanie chlubią się po dziś dzień.
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego/ Źródło: Wikimedia
Sowiecka propaganda, celowo napędzała i rozpowszechniała bohaterskie czyny po to aby wskrzesić ducha walki wśród walczących oddziałów. Tak więc tysiące sołdatów szło do walki często w beznadziejnej sytuacji. Z jednej strony kusiła ich perspektywa zdobycia wielkiego odznaczenia, z drugiej zaś nie mieli wyjścia bowiem zmuszał ich do tego ogień własnych oddziałów zaporowych? Do końca wojny tytuł ten otrzymało kilka tysięcy osób z czego wiele pośmiertnie. Okazuje się że wśród nagrodzonych znalazła się trójka Polaków!
Utworzenie na terenie ZSRR przez ?lewicę polską? w maju 1943 roku wojska niezależnego od rządu w Londynie, podporządkowanego sowietom spowodowało konieczność propagandowego uzasadnienia tej decyzji. Komuniści z Wandą Wasilewską rozpoczęli cały szereg starań by przekonać Polaków do wstępowania w szeregi ?nowego wojska?. Dopełnieniem tych zabiegów stał się udział Polaków w walkach w okolicach Lenino w dniach 12 ? 13 października 1943 r. Bitwa w sferze propagandowej stała się początkiem?polsko ? sowieckiego braterstwa broni?. Sowieci poszli krok dalej dlatego też postanowili pośmiertnie nagrodzić trójkę Polaków, którzy przelali krew w walce z Niemcami. Nadano im najwyższe odznaczenie ? tytuł Bohatera Związku Radzieckiego. Kim byli ludzie, których spotkało to wątpliwe z punktu widzenia polskiej racji stanu wyróżnienie?
Dzielna fizylierka
Szeregowa Aniela Krzywoń/ Źródło: Archiwum autora
Aniela Krzywoń urodziła się 27 kwietnia 1925 roku w województwie tarnopolskim. Pochodziła z rodziny o bogatych tradycjach patriotycznych. Jej ojciec walczył w Legionach, a także brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Rodzina Krzywoniów została w 1940 roku deportowana przez sowietów,początkowo do obwodu irkuckiego, następnie do Kańska w Kraju Krasnojarskim. W maju 1943 Aniela jako ochotniczka wstąpiła do 1. Samodzielnego Batalionu Kobiecego, następnie wraz 1 batalionem fizylierek z tego oddziału wyruszyła na front. Wraz z oddziałem otrzymała rozkaz ochrony sztabu 1. Dywizji Piechoty. Według raportu znajdującego się w Centralnym Archiwum Wojskowym, samochód którym fizylierki wracały z linii frontu został zbombardowany przez nieprzyjaciela, w efekcie czego zapalił się. Dzielna szeregowa próbując ratować znajdujące się w nim cenne dokumenty spłonęła. Nie wiadomo na ile prawdziwy jest ten raport, faktem pozostaje, że szeregowa Krzywoń została nagrodzona tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.
Do ostatniego naboju
Władysław Wysocki urodził się w kwietniu 1908 roku w Bielsku Podlaskim. Po ukończeniu gimnazjum w rodzinnym mieście zdecydował się na karierę wojskową, dlatego też wstąpił do szkoły Podchorążych Piechoty. Przed wojną służył w 42 Pułku Piechoty oraz w 77 Pułku w którym to zastał go wybuch wojny. Wraz ze swoim oddziałem walczył w Kampanii Polskiej m.in. pod Piotrkowem Trybunalskim. W grudniu 1939 roku został aresztowany przez sowietów i wywieziony do łagru, w maju wstąpił do 1. Dywizji Piechoty gdzie objął stanowisko dowódcy baterii moździerzy. W czasie bitwy pod Lenino jak podaje oficjalna historiografia, pierwszego dnia bitwy w obronie szkoły w Trygubowej Wysocki został ciężko ranny, a mimo to ostrzeliwał Niemców do ostatniego naboju? Postawa kapitana sprawiła, że również on uzyskał pośmiertnie tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.
A jednak przeżył
Juliusz Hibner(Hübner vel Dawid Szwarc) urodził się 12 października 1912 r. w Grzymałtowie. Pochodził z rodziny żydowskiego sklepikarza, który w czasie wojny polsko ? bolszewickiej opowiedział się po stronie sowietów. Młody Hibner również czynnie zainteresował się ideologią komunistyczną, działając w różnych nielegalnych organizacjach jak choćby w Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy czy też Komunistycznej Partii Polski. W 1937 roku jak wielu komunistów udał się na polecenie Stalina do Hiszpanii, aby walczyć po stronie republikanów w hiszpańskiej wojnie domowej.W momencie wybuchu II wojny światowej przebywał na terenie Francji. Po powrocie do Związku Sowieckiego od 1941 roku służył w Armii Czerwonej, prawdopodobnie jako agent NKWD został w sierpniu 1943 roku skierowany do 1. Dywizji Piechoty na stanowisko politruka[oficer ds. polityczno-wychowawczych]. Podczas bitwy pod Lenino uznano go za poległego, lecz został jedynie ranny i przeleżał nierozpoznany w lazarecie polowym. Jednak i on 11.11.1943 otrzymał najwyższe radziecki odznaczenie. Hibner po opuszczeniu szpitala szybko awansował w wojskowej hierarchii dostępując najwyższych stanowisk. Po wojnie był m.in. zastępcą dowódcy ds. liniowych Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz wiceministrem spraw wewnętrznych. W swej powojennej działalności ze szczególnym upodobaniem zajmował się zwalczaniem Żołnierzy Wyklętych oraz utrwalaniem władzy komunistycznej w Polsce.
Panuje powszechna opinia, iż odznaczenia zostały przyznane według z góry zaplanowanego schematu, bowiem otrzymać je mieli ? kobieta, oficer przedwrześniowy i komunista. Przyznanie odznaczenia Bohatera Związku Radzieckiego, Polakom walczącym o odzyskanie niepodległości spowodowało spory ?ferment? w oddziałach. Żołnierze słusznie poczęli obawiać się o narodowy charakter jednostek jak również o ewentualną przyszłość odzyskanych ziem, obawiając się sowietyzacji Polski. Wobec ogromnej masy niezadowolenia były to na szczęście pierwsze i ostatnie w czasie II wojny światowej nadania tytułu Bohatera Związku Radzieckiego dla polskich obywateli.
Bibliografia:
Grzelak Cz., Stańczyk H., Zwoliński S., Armia Berlinga i Żymierskiego, Warszawa 2009
Kospath ? Pawłowski E., Chwała i zdrada. Wojsko polskie na wschodzie 1943 ? 1945, Warszawa 2010
www.warheroes.ru[dostęp 24.01.2015]
