Recenzja książki Artioma Drabkina – „Ani kroku do tyłu. Wspomnienia żołnierzy walczących w batalionach karnych”

Kim byli członkowie karnych batalionów wchodzących w skład Armii Czerwonej? Za co trafiali do nich radzieccy żołnierze i oficerowie? Jak wyglądało życie „sztrafników”? Na te i inne pytania odpowiada w swojej książce Artiom Drabkin. „Ani kroku do tyłu. Wspomnienia żołnierzy walczących w batalionach karnych” to kolejna świetna pozycja, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Oskar z Gdańska.

Dostajemy do ręki książkę składającą się z osiemnastu dłuższych i krótszych historii weteranów radzieckich „sztrafbatów”. Z każdą kolejną częścią, czytelnik poszerzy swoją wiedzę na temat słynnych karnych batalionów Armii Czerwonej. Momentami będzie z pewnością zaszokowany powodami, dzięki którym radzieccy żołnierze znajdowali się w owych pododdziałach. Wspomnienia „sztrafników” to relacje z pierwszej linii frontu. Otrzymujemy tragiczny obraz owych pechowców, którzy skierowani byli czasem pod byle pretekstem do karnych jednostek. Z drugiej strony jednak w kilku relacjach, ich autorzy kategorycznie protestują przeciwko kłamliwemu obrazowi „sztrafbatów” funkcjonujących w świadomości dzisiejszych odbiorców. Uderzają głównie w rosyjski serial wojenny, „Karny batalion”, w którym według nich pełno jest błędów i sytuacji, które nigdy nie mogły mieć miejsca w karnych kompaniach czy batalionach. Przedstawiają nam minusy bycia członkiem karnego pododdziału. Jest ich całkiem sporo, ale na wojnie, jak to na wojnie w żadnym miejscu zwykły żołnierz nie mógł czuć się w pełni bezpiecznie – szczególnie, jeśli służył w szeregach Armii Czerwonej. Zaskoczeniem dla mnie było ukazanie plusów bycia członkiem karnych batalionów. Oczywiście nie każdy z ex-żołnierzy, którzy mieli okazję walczyć w ich szeregach wspomina swoją służbę w pozytywnym świetle. Jednakże wielu z nich zaznacza, że bycie „sztrafnikiem” miało wiele dodatnich stron. Po więcej szczegółów zapraszam do recenzowanej przeze mnie książki.

Rzeczą jasną jest fakt, iż na wszystkie wspomnienia weteranów z każdego konfliktu trzeba brać poprawkę. Uważam jednak, że książka Drabkina stanowi bardzo dobre źródło dla opisywanego przez autora tematu. Szczególnie spodobały mi się relacje Iwana Piczugina Ignatjewicza, Władimira Wiktorowicza Wojciechowicza oraz Jefima Abelewicza Golbrajchta. Oprócz historii wziętych z pierwszej linii frontu, bohaterowie książki wspominają także swoją dalszą karierę wojskową, opisują działania jednostek, w których służyli czy swoje dalsze powojenne losy. Nie brakuje tu sytuacji tragicznych, opisów śmierci, bezsensownych rozkazów. Bardzo dobrze z grozą wojny kontrastują anegdoty przytaczane przez weteranów „sztrafbatów”. Wielokrotnie podczas lektury na mojej twarzy pojawił się uśmiech. Myślę, że nie tylko na mojej.

Pozycja jest bardzo poprawnie wydana. Nie zauważyłem błędów stylistycznych i językowych. Wielkość i styl czcionki nie budzą zastrzeżeń. Jak zawsze w książkach przeze mnie recenzowanych zwracam uwagę na szatę graficzną. Przy kilku relacjach autor umieścił zdjęcia profilowe ich bohaterów. Zabrakło mi wplecenia w całość fotografii związanych z karnymi batalionami – z drugiej strony być może w rosyjskich archiwach nie ma ich zbyt wielu. Jedna rzecz w recenzowanej przeze mnie pozycji zdziwiła mnie dość mocno. Książka składa się wyłącznie z relacji weteranów. Trochę brakuje mi w niej jakiejś przedmowy czy podsumowania samego autora. Ale być może Drabkin uznał, że zabieg ten jest zbędny i skupił się wyłącznie na zebraniu opowieści „sztrafników”.

„Ani kroku do tyłu. Wspomnienia żołnierzy walczących w batalionach karnych” skierowana jest nie tylko do osób interesujących się historią Armii Czerwonej czy miłośników II wojny światowej. Myślę, że każdy czytelnik interesujący się historią spędzi przy niej ciekawe dwa – trzy wieczory.

Artiom Drabkin jest rosyjskim aktorem i pisarzem. Jest kierownikiem internetowego projektu „Ja pamiętam”, który gromadzi i publikuje wspomnienia weteranów Armii Czerwonej z ostatniej wojny. Drabkin to autorem książek: „Przeżył jeden ze stu. Radzieccy zwiadowcy podczas Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941-1945”, „Barbarossa i odwrót do Moskwy” oraz „Przeciw Panterom i Tygrysom. Wspomnienia czołgistów walczących w T-34”.


ani kroku do tyłu - okładka

Autor: Artiom Drabkin
Tytuł: Ani kroku do tyłu. Wspomnienia żołnierzy walczących w batalionach karnych
Wydawca: Wydawnictwo Oskar
Rok wydania: 2015
Stron: 240
Oprawa: Miękka 
ISBN: 978-83-65175-13-7

Absolwent historii UMCS. Jego zainteresowania to historia XX-lecia międzywojennego, front wschodni podczas II Wojny Światowej, historia wojsk powietrznodesantowych oraz dzieje Waffen SS.