See Luther_rose

Reformacja

Reformacja, inaczej mówiąc ruch religijny, społeczny i polityczny w chrześcijaństwie zachodnim w XVI w. Stawiał on sobie za cel odnowę życia religijnego, zarówno w samym Kościele, jak i w całym społeczeństwie.  Reformacja  zapoczątkowana została przez wystąpienie Marcina Lutra, który w 1517 r. ogłosił w Wittenberdze 95 tez przeciwko katolickiej nauce o odpustach ? przez wprowadzenie istotnych zmian w doktrynie i ustroju kościelnym doprowadził do trwałego podziału w  Kościele zachodnim i  wyodrębnienia się niezależnych od papiestwa kościołów protestanckich (licznych luterańskich czy ewangelicko-reformowanych oraz anglikańskiego).

Ruch religijny, jak już na początku zostało wspomniane miał swój początek w Niemczech.  W związku z tym zaraz prześledzimy czynniki: polityczne, gospodarcze, społeczne, ideologiczne, które doprowadziły do czynnika bezpośredniego wybuchu reformacji ? wystąpienia Marcina Lutra.

Papiestwo w latach 1494-1559 uwikłało się w spory polityczne podczas wojen których celem była hegemonia w Europie zachodniej. W rękach hierarchów kościoła skupiona była ogromna władza polityczna. Natomiast w Niemczech  panowało silne rozdrobnienie polityczne. Ścierały się tendencje centralistyczne uosabiane przez cesarza z decentralistycznymi uosabianymi przez książąt. Brak było jednolitej władzy centralnej.

W rozwoju gospodarczym zachodziły znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi częściami Niemiec oddzielonymi od siebie Łabą. Gospodarka feudalna chyliła się ku upadkowi i następował znaczny wzrost gospodarki towarowo-pieniężnej i w ślad za nią idącym procesem akumulacji kapitałów, czego następstwem był zmniejszony dochód z gospodarki rolnej. Skutkiem gospodarki feudalnej było skumulowanie w rękach Kościoła wielkich obszarów ziemskich. Na których problemem stawał się rosnący ucisk finansowy ze strony Kościoła przejawiający się w dzieśięcinie, świętopietrzu, annatach, sprzedaży indulgencji, czyli odpustów.

W społeczeństwie narastał konflikt interesów wewnątrz warstwy feudalnej pomiędzy książętami a szybko pauperyzującym się rycerstwem. Nastąpił rozłam w łonie stanu mieszczańskiego pomiędzy właścicielami domów bankowo-handlowych a drobnymi kupcami i rzemieślnikami. W związku z ustrojem feudalnym w XV/XVI w. miały miejsce spiski i bunty chłopskie. W latach 1524-1525 pod kierownictwem Tomasza Munzera grupy radykalnych chłopów wystąpiły z szerszymi hasłami antyfeudalnymi.

Autorytet kościoła ciągle tracił na znaczeniu, uniwersalizm papieski nie odgrywał żadnej roli. Od II poł. XV w. postępował rozkład wewnętrzny Kościoła. Duchownych ówczesnych cechowała obojętność religijna, mała dbałość o sprawy Kościoła, niski poziom moralny i (przeważnie) intelektualny. Na reformację pośredni wpływ miał ruch ideowo do niej zbliżony ? wiklefizmu i husytyzmu, a także tzw, devotio moderna, akcentującej znaczenie nowej religijności indywidualnej. Również do reformacji przyczyniły się postulaty odnowy Kościoła i krytyka stosunków weń panujących, sformułowane przez pisarzy-humanistów (Erazm z Rotterdamu, Johann Reuchlin, Jacob Wimpfeling, Ulrich von Hutten).

Wszystkie powyżej wymienione czynniki doprowadziły do ogłoszenia przez  M. Lutra 31 X 1517 r. w Wittenberdze 95 tez skierowanych przeciwko odpustom, w których dowodził on, że odpusty są niezgodne z nauką Chrystusa i stanowią zwykłe nadużycie religijne.

95 tez Marcina Lutra

95 tez Marcina Lutra

Teza 1: Gdy Pan i Mistrz nasz Jezus Chrystus rzecze: „pokutujcie”, to chce, aby całe życie wiernych było nieustanną pokutą.

Teza 2: W żaden sposób nie można pod wyrazem „pokutujcie” rozumieć Sakramentu pokuty, to jest spowiedzi i zadośćuczynienia, które kapłan sprawuje.

Teza 7: Bóg nie odpuszcza nikomu win, jeśli zarazem nie przywodzi go do upokorzenia się przed kapłanem, jako swoim zastępcą.

Teza 13: Umierających śmierć zwalnia z pokuty; są oni prawnie wolni od wszystkich kościelnych ustanowień, bo umierają.

Teza 21: Mylą się przeto kaznodzieje odpustowi twierdząc, że przez odpust papieski człowiek staje się wolny od wszelkiej męki i zbawiony.

Teza 36: Każdy chrześcijanin, który za grzechy żałuje prawdziwie, ma i bez listu odpustowego zupełne odpuszczenie kary i winy.

Teza 38: Nie należy jednak gardzić odpustem papieża, gdyż, jak to już powiedziałem, stanowi on objaśnienie Boskiego przebaczenia.

Teza 43: Należy pouczać chrześcijan, że ten, kto daje ubogiemu albo wspiera potrzebującego, lepiej czyni, niż gdyby kupował odpusty.

Teza 45: Należy pouczyć chrześcijan, iż ten, co widzi ubogiego i mimo to kupuje odpust, ten nie odpust papieża nabywa, ale gniew Boży ściąga na siebie.

Teza 46: Należy pouczyć chrześcijan, iż oni, gdy nie są zbyt bogaci, powinni zatrzymać to co potrzebne dla ich domu, a nie wyrzucać na próżno na odpusty.

Teza 62: Istotny, prawdziwy skarb Kościoła to święta Ewangelia chwały i łaski Bożej.

Teza 82: Dlaczego jednak papież nie uwalnia wszystkich dusz z czyśćca z przyczyny najświętszej miłości i najwyższej potrzeby dusz, co byłoby rzeczą najsprawiedliwszą, gdy tymczasem nieskończoną ilość dusz uwolnił (on) dla podłej monety, złożonej na budowę bazyliki – a więc rzeczy małej wagi.

Teza 86: Dlaczego również nie buduje papież bazyliki św. Piotra raczej za własne niż za pieniądze biednych chrześcijan, wszakże jego majątek jest znaczniejszy od dóbr jakiegokolwiek bogatego Krassusa.

Teza 92: Więc precz z prorokami, którzy wołają: pokój, pokój, pokój, a pokoju nie ma (Ezech. 13,10.16).

Źródło: Wikimedia Commons.

Założenia doktryny luteranizmu przedstawiają się następująco.

Zbawienie człowieka następuje na podstawie jego wiary (sola fide) i łaski Boga (sola gratia), a nie poprzez dobre uczynki.

Jedynym źródłem prawd wiary jest Biblia (sola scriptura), a jej interpretacja jest indywidualna.

Kontakt człowieka z Bogiem ma charakter osobisty ? odrzucenie zasadności istnienia hierarchii duchownej i sakramentalnej charyzmy funkcji kapłańskiej.

Odrzucenie nauk soborów, teologów i ojców Kościoła (tzw. Tradycji).

Postulat likwidacji zakonów i zniesienia celibatu duchownych.

Uznanie tylko dwóch sakramentów: chrztu i eucharystii, przy czym obecność Chrystusa w eucharystii jest rozumiana jako konsubstancjacja (współistnienie).

W związku z przekonaniem, że Jezus Chrystus jest jedynym pośrednikiem między Bogiem a człowiekiem (solus Christus) ? odrzucenie kultu Matki Bożej i świętych,  a co za tym idzie ? kultu obrazów, relikwii; negacja procesji i pielgrzymek; modlić wolno się tylko do Trójjedynego Boga (soli Deo gloria).

Wprowadzenie języka narodowego do liturgii.

Nieuznawanie zwierzchności papiestwa.

Brak ścisłej organizacji kościelnej ? istnienie wielu luźno powiązanych ze sobą kościołów krajowych, podporządkowanych lokalnym władcom sprawującym nad nimi zwierzchność poprzez urząd superintendenta.

Postulat sekularyzacji dóbr kościelnych.

Martin Luther, 1529

Martin Luther, 1529

Z upływem czasu Luter stawał się coraz bardziej radykalny. Wymierzał coraz bardziej śmielsze ataki w Stolicę Apostolską. W roku 1520 dostał list od papieża  Leona X a w nim żądanie odwołania swych poglądów. Zbyt śmiałym posunięciem Lutra było spalenie owej bulli publicznie. W związku z tym została na niego nałożona ekskomunika ze strony kościoła a przez władzę świecką skazany został na banicję.

Źródło fot.: Wikimedia Commons

 

Student Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji ( kierunek ? Prawo). Interesuje się historią, a szczególnie starożytnością, która dała początek cywilizacji. Ponadto militarystyką, botaniką, polityką międzynarodową oraz aktualnymi wydarzeniami politycznymi i gospodarczymi, a także bezpieczeństwem międzynarodowym.