Robert Gerwarth „Pokonani. Dlaczego pierwsza wojna światowa się nie zakończyła” – recenzja

Gdyby przeprowadzić ankietę w której główne pytanie brzmiałoby: ?Kiedy zakończyła się I wojna światowa?? większość respondowanych zapewne odpowiedziało, że 11 listopada 1918 roku. Za sprawą Domu Wydawniczego Rebis na polskim rynku wydawniczym ukazała się książka Pokonani. Dlaczego pierwsza wojna światowa się nie zakończyła (1917-1923) w której historyk Robert Gerwarth stara się udowodnić, że światowy konflikt zwłaszcza dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej zakończył się pięć lat później.

Jak już zaznaczono na wstępie autorem recenzowanej książki jest niemiecki historyk Robert Gerwarth. Ten gruntownie wykształcony nauczyciel akademicki mogący pochwalić się doktoratem zdobytym na Oksfordzie  i stażem w kilku prestiżowych europejskich uniwersytetach w Polsce znany jest dzięki interesującej książce ?Kaci Hitlera?. Tym razem na warsztacie badawczym historyka znalazł się końcowy etap I wojny światowej i reperkusji jakie za sobą pociągnął ten konflikt.

Książka Pokonani. Dlaczego pierwsza wojna światowa się nie zakończyła (1917-1923) składa się z trzech głównych części, zaś każda z nich podzielona jest na pięć rozdziałów. Układ pracy ma charakter typowo problemowy. W pierwszej części autor skupił się na sytuacji dwóch państw, czyli stojącej nad brzegiem upadku carskiej Rosji oraz Niemczech. Nieudolne decyzje rządu tymczasowego, droga bolszewików do władzy czy wreszcie rokowania w Brześciu Litewskim to główne punkty pierwszej części, bowiem decydowały bezpośrednio o położeniu państw centralnych i ich dalszych losach w wojnie. Część druga to widmo rewolucji, wojny domowej w Rosji, ale też wewnętrznych walk pomiędzy ruchami lewicowymi a szeroko pojętą prawicą w poszczególnych częściach Europy Środkowej i Wschodniej. Ostatnia część to obraz Europy w której upadające imperia spowodowały skomplikowany, długi i żmudny proces powstawania państw sukcesyjnych. To część w której możemy poznać wynikające z traktatu wersalskiego liczne sprzeczności i niedociągnięcia, które w przyszłości miały doprowadzić do eskalacji konfliktów mających podłoże rewizji terytorialnych zakończonych wybuchem kolejnej światowej wojny.

Patrząc przez pryzmat wypadków przedstawionych w książce, nie da się ukryć że twierdzenie o zakończeniu I wojny światowej w dniu 11 listopada 1918 r. można odnieść do niewielkiej liczby państw w Europie. Okresem rzeczywistego pokoju mogły cieszyć się głównie Francja oraz Wielka Brytania. Dla wielu innych krajów zarówno ze strony zwycięzców jak i głównie pokonanych rozpoczął się trudny czas walki o zdobycze terytorialne oraz utrzymanie niepodległości. Znany nam doskonale przykład Naszego państwa zmagającego się z walkami o granicę, wojną z bolszewizmem nie jest odosobniony. Podobne trudności przeżywało wiele krajów z naszego regionu o czym często zapominamy. Dodatkowym problemem w wielu krajach były próby przejęcia władzy przez komunistyczne siły i wprowadzanie skrajnie lewicowych rządów, czasowo udane jak choćby na terenie Węgier. Ważnym problemem niezakończonej wojny było także przydzielenie w skutek powojennych traktatów pokojowych milionów ludzi do państw bez względu na narodowość czy też wyznanie. Najbardziej opłakane skutki przyniosło to w Anatolii, gdzie doszło do rzezi chrześcijańskich mieszkańców Smyrny. Lekceważenie czynnika narodowościowego stało się również niewątpliwie jedną z przyczyn wybuchu II wojny światowej, kto wie jakby potoczyły się losy Europy, gdyby Hitler nie miał pretekstu do ?ochrony? Niemców Sudeckich.

Jeśli chodzi o kwestie stricte techniczne to trzeba przyznać, że książka przygotowana jest na bardzo dobrym poziomie. Oprócz 30 fotografii uzupełniających narrację w publikacji znalazło się cztery mapy, wszystkie rozdziały zostały opatrzone przypisami zaś na końcu pracy znajduje się przydatny indeks.

Trzeba przyznać, że Robert Gerwarth w swojej książce w sposób spójny i przekonujący potwierdza swoją tezę o tym iż wojna nie skończyła się w listopadzie 1918 r. Co ważne wyróżnia szereg czynników, które już na początku lat dwudziestych XX. miały w następstwie kolejnych lat doprowadzić do kolejnej wojny, która miała zmyć ?niesprawiedliwości? po Wielkiej Wojnie. Książka łączy ze sobą akademickie podejście do tematu poparte licznymi źródłami i szeroką bibliografią liczącą prawie 60 stron z doskonałą formą narracji sprawiającą, iż książkę czyta się niezwykle przyjemnie.

Wszystko to sprawia, że książkę śmiało polecam wszystkim miłośnikom historii XX wieku bowiem stanowi cenne źródło wiedzy na temat procesów jakie zachodziły między wojnami.


Autor: Robert Gerwarth

Tytuł: Pokonani. Dlaczego pierwsza wojna światowa się nie zakończyła (1917-1923)

Wydawnictwo: Dom Wydawniczy REBIS

Oprawa: Całopapierowa z obwolutą 

Rok wydania: 2017

ISBN: 978-83-8062-211-1

Liczba stron: 468

Format: 15 x 22,5 cm

>>>> Książkę można kupić u wydawcy tutaj <<<<

Absolwent historii na Uniwersytecie Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie. Interesuje się historią wojskowości XIX i XX wieku oraz dziejami Rosji. Był członkiem koła historyków krajów Europy Wschodniej.