Dziś przypada 95. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego ? polskiego zrywu zbrojnego, dzięki któremu Wielkopolska znalazła się w granicach odradzającej się II Rzeczpospolitej.
Powstanie wielkopolskie wybuchło w czasie wizyty powracającego do Polski Ignacego Jana Paderewskiego, który w drodze do Warszawy przybył 26 grudnia do Poznania. Nazajutrz, 27 grudnia 1918 roku, Polacy licznie gromadzili się pod budynkiem Bazaru, w którym zatrzymał się Paderewski. W tym czasie Niemcy zorganizowali kontrpochód, którego uczestnicy zrywali biało-czerwone flagi oraz zniszczyli po drodze siedzibę Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej – legalnej polskiej władzy państwowej, uznanej przez Polski Sejm Dzielnicowy. Zamieszki próbowały opanować oddziały Służby Straży i Bezpieczeństwa oraz Straży Ludowej podległe Polskiej Organizacji Wojskowej. Przed godziną 17 sytuacja wymknęła się spod kontroli i padł pierwszy strzał, który rozpoczął powstanie.
Przebieg powstania wielkopolskiego / Źródło: Youtube
Pierwsze działania powstańców skierowane były na wyparcie Niemców z centrum Poznania, a głównie z gmachów znajdujących się w pobliżu Bazaru. Najpierw opanowano muzeum,następnie Prezydium Policji, gdzie podczas jednego ze szturmów zginął pierwszy powstaniec, górnik westfalski- Franciszek Ratajczak. W walce tej brało udział około 300 powstańców.
Równolegle do wydarzeń w Poznaniu powstańcy rozpoczęli wyzwalanie całej Wielkopolski. 29 grudnia zdobyli między innymi Grodzisk Wielkopolski, Kłecko, Kórnik, Wielichowo, Gostyń i Witkowo. Do 15 stycznia 1919 roku wojska powstańcze, którymi początkowo dowodził mjr Stanisław Taczak a następnie generał Józef Dowbór-Muśnicki, wyzwoliły prawie całą Wielkopolskę (z wyjątkiem północno-zachodnich i południowych obrzeży prowincji poznańskiej), tocząc ciężkie walki, m.in. pod Rawiczem i Lesznem.
Powstańcy wielkopolscy w okopach, styczeń 1919 / Źródło: Wikimedia
16 lutego 1919 roku walki przerwano na skutek rozejmu między Niemcami a państwami Ententy w Trewirze, który rozszerzał na front powstańczy zasady rozejmu w Compi?gne z 11 listopada 1918 roku kończącego I wojnę światową. Jednak nadal wybuchały lokalne potyczki. Za ostateczny koniec powstania historycy uznają likwidację Frontu Wielkopolskiego 8 marca 1920 roku, choć powstańcze zdobycze dał odrodzonej Polsce dopiero traktat wersalski z 28 czerwca 1919 roku.
Należy pamiętać, iż powstanie wielkopolskie było jednym z trzech, obok powstania wielkopolskiego 1806 roku i powstania sejneńskiego w 1919 roku, zwycięskich powstań w dziejach Polski. Pierwsze z polskich powstań z tamtego okresu, obok III powstania śląskiego z 1921 roku, które umożliwiło realizację wszystkich założonych celów.
Peja „Poznańczyk” / Źródło: youtube
