22 kwietnia mija 62. rocznica śmierci profesora Jana Czochralskiego, którego odkrycie miało wielkie znaczenie w rozwoju elektroniki. Dzień ten jest okazją, aby przypomnieć o tym wybitnym Polaku, z którego osiągnięć wszyscy korzystamy.
Jan Czochralski urodził się 23 października 1885 w Kcyni w zaborze pruskim. Jako nastolatek interesował się chemią wykonując ryzykowne eksperymenty. W wieku 16 lat przeprowadził się do Krotoszyna, gdzie pracował w aptece. W 1904 roku wyjechał do Berlina. Pracował w laboratoriach koncernu Allgemeine Elektrizitaets Gesellschaft (AEG) oraz studiował uzyskując w 1910 dyplom inżyniera chemika na Politechnice Berlińskiej.
W 1916 Jan Czochralski opracował metodę pomiaru szybkości krystalizacji metali. Odkrycia dokonał przypadkowo (według anegdoty, przez nieuwagę zanurzył stalówkę pióra w tyglu z roztopioną cyną ? i wyciągając pióro, uzyskał metalowy pręcik o strukturze monokrystalicznej). Metoda wytwarzania monokryształów opracowana przez Czochralskiego znalazła zastosowanie wiele lat później w dobie rozwoju elektroniki po II wojnie światowej w produkcji elementów półprzewodnikowych. Kolejnym osiągnięciem Czochralskiego było stworzenie stopu (metal B), który znalazł zastosowanie w produkcji łożysk kolejowych. Odkryciem tym zainteresował się Henry Ford, który zaoferował Polakowi pracę w jego koncernie (Czochralski nie przyjął propozycji).
W 1928 powrócił do Polski, gdzie został profesorem na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. W trakcie II wojny światowej zorganizował Zakład Badań Materiałów, który pracował dla Niemców. Działalność ta odbywała się za wiedzą i zgodą polskiego podziemia i umożliwiła ochronę polskich uczonych, którzy znaleźli zatrudnienie w tym zakładzie. Stało się to przyczyną późniejszych oskarżeń o kolaborację z okupantem i wykluczeniem z życia naukowego (w tych czasach nie mógł przecież ujawnić faktu współpracy z AK). Powrócił do Kcyni, gdzie założył firmę produkującą m.in. pastę do butów.
Zmarł 22 kwietnia 1953 w wyniku zawału serca (było to skutkiem rewizji Urzędu Bezpieczeństwa).
Profesor Jan Czochralski jest autorem ponad 120 publikacji naukowych oraz wielu patentów. Rehabilitacji doczekał się dopiero w 2011 (uchwałą senatu Politechniki Warszawskiej). W grudniu 2012 Sejm ogłosił rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego i przyjął specjalną uchwałę oddającą hołd uczonemu [1].
