W poniedziałek prezydent Władimir Putin podpisał dekret wstrzymujący umowę ze Stanami Zjednoczonymi o utylizacji plutonu. Powodem takiej decyzji są według Kremla wrogie działania Stanów Zjednoczonych wobec Rosji, objawiające się m. in. wzmocnieniem obecności wojsk sojuszniczych na terenie nowych członków NATO. Dekret prezydenta Putina jest kolejnym dowodem pogarszających się relacji na linii Moskwa-Waszyngton.
W poniedziałek (03.10.2016 r.) prezydent Federacji Rosyjskiej Władimir Putin podpisał dekret wstrzymujący umowę ze Stanami Zjednoczonymi w sprawie utylizacji plutonu (ang. Plutonium Management and Disposition Agreement, PMDA)1.
Jak czytamy w dekrecie, powodem wstrzymania PMDA jest radykalna zmiana w środowisku, zagrożenie dla strategicznej stabilności powodowane wrogimi działaniami Stanów Zjednoczonych przeciwko Rosji oraz niezdolność Stanów Zjednoczonych do zutylizowania nadmiernych ilości plutonu, a także konieczność podjęcia szybkich działań w celu zapewnienia bezpieczeństwa Rosji (the radical change in the environment, a threat to strategic stability posed by the hostile actions of the US against Russia, and the inability of the US to deliver on the obligation to dispose of excessive weapons plutonium under international treaties, as well as the need to take swift action to defend Russian security)2.
Według Kremla, decyzja o zawieszeniu PMDA została podjęta w odpowiedzi na nieprzyjazne działania Stanów Zjednoczonych. Warto podkreślić, że kilka godzin po ogłoszeniu przez stronę rosyjską zawieszenia umowy ws. plutonu, Stany Zjednoczone wstrzymały rozmowy z Rosją dotyczące wdrożenia zawieszenia broni w Syrii3.
Ponadto, w dekrecie znalazł się zapis mówiący o tym, że porozumienie może zostać wznowione pod warunkiem, że Stany Zjednoczone podejmą kroki w celu eliminacji powodów wstrzymania PMDA. Jak donoszą rosyjskie media, Moskwa może oczekiwać m. in. usunięcia amerykańskich wojsk z terenów państw członkowskich NATO przyjętych do Sojuszu po 2000 roku. Potwierdzają to słowa ministra spraw zagranicznych Rosji, Siergieja Ławrowa, który wśród powodów wstrzymania PMDA wymienia wzmocnienie obecności militarnej Stanów Zjednoczonych blisko granicy z Rosją (The US has started the build-up of its military forces and NATO infrastructure close to Russia?s borders. Washington and its allies openly talk about ?restraining? Russia.)4.
Wśród innych czynników, które wpłynęły na wstrzymanie PMDA przez stronę rosyjską wymienia się sankcje ekonomiczne, nałożone na Federację Rosyjską po aneksji Krymu w marcu 2014 roku i udziale w tzw. kryzysie ukraińskim5. Co więcej, kością niezgody nadal pozostaje tzw. Ustawa Magnickiego (ang. Magnitsky Act) z 2012 roku. Została ona uchwalona przez Kongres Stanów Zjednoczonych w odpowiedzi na śmierć prawnika Siergieja Magnickiego w Rosji. Zakazuje ona wjazdu na teren Stanów Zjednoczonych wszystkim funkcjonariuszom, którzy byli zaangażowani w zabójstwo Magnickiego6.
Prace nad porozumieniami dotyczącymi rozbrojenia nuklearnego zostały rozpoczęte już w ostatnich latach zimnej wojny i skutkowały kilkoma umowami pomiędzy Rosją, a Stanami Zjednoczonymi. PMDA, odnosząca się do utylizacji wzbogaconego plutonu, została ostatecznie podpisana w sierpniu 2000 roku. W związku ze zmianami w rosyjskiej strategii nuklearnej z 2006 roku, Rosja i Stany Zjednoczone podpisały w 2010 roku protokół do PMDA7.
Według porozumienia, każda ze stron ma obowiązek utylizacji co najmniej 34 ton plutonu w taki sposób, by był możliwy do wykorzystania jedynie w celach cywilnych (m. in. jako paliwo w reaktorach). Łącznie taka ilość plutonu pozwalałaby stworzyć ok. 17 tysięcy pocisków jądrowych8.
Strona rosyjska utrzymuje, że utylizacja plutonu miała następować w wyniku przekształcania go w paliwo dla reaktorów cywilnych. Budowa zakładu pozwalającego na taki proces w Stanach Zjednoczonych wiąże się jednak z olbrzymimi kosztami. Efektem tego było wybranie przez Amerykanów innego procesu, polegającego na rozcieńczaniu plutonu i pozbywaniu się go. Jak powiedziała jednak rzeczniczka Departamentu Stanu (ang. Department of State) Jennifer Bavisotto, nowa metoda Stanów Zjednoczonych nie będzie się wiązała z koniecznością renegocjacji porozumienia (new US method would not require renegotiation of the agreement)9.
Źródła:
1 C. Lowe, D. Solovyov, Putin suspends nuclear pact, raising stakes in row with Washington, http://www.reuters.com/article/us-russia-usa-nuclear-idUSKCN1230YN, dostęp: 04.10.2016.
2 Putin signs decree suspending Russia-US deal on plutonium disposal over hostile US actions, https://www.rt.com/news/361411-russia-suspend-plutonium-deal/, dostęp: 04.10.2016,
3 L. Wroughton , U.S. suspends Syria ceasefire talks with Russia, blames Moscow, http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-usa-russia-idUSKCN1231X3, dostęp: 04.10.2016.
4 Putin signs?, op.cit.
5 D. Filipov, Russia suspends plutonium deal with U.S., https://www.washingtonpost.com/world/russia-suspends-plutonium-deal-with-us/2016/10/03/c502e628-8980-11e6-8cdc-4fbb1973b506_story.html, dostęp: 04.10.2016.
6 H.R. 6156 (112th): Russia and Moldova Jackson-Vanik Repeal and Sergei Magnitsky Rule of Law Accountability Act of 2012, https://www.govtrack.us/congress/bills/112/hr6156, dostęp: 04.10.2016.
7 2000 Plutonium Management and Disposition Agreement, http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2010/04/140097.htm, 04.10.2016.
8 Ibidem.
9 Putin signs?, op. cit.
