W środę, 15 stycznia swoje 100. urodziny będzie obchodził gen. bryg. Stefan Bałuk ps. Starba/Kubuś. Ten niezwykły solenizant był uczestnikiem kampanii wrześniowej, następnie służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, ukończył kurs cichociemnych, a po skoku do Polski działał w Armii Krajowej. Jako żołnierz batalionu Pięść ze Zgrupowania Radosław walczył w powstaniu warszawskim, jako jeden z 89 cichociemnych uczestników powstania.
Stefan Bałuk urodził się w Warszawie 15 stycznia 1914 roku jako syn Władysława i Marii z domu Uszyńskiej. W 1933 roku zdał maturę w Rakowicach pod Krakowem, po czym wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Następnie ukończył Szkołę Nauk Politycznych w Warszawie. W chwili wybuchu II wojny światowej był studentem III roku Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
W ubraniu skoczka / Źródło: www.grom.mil.pl
Po wybuchu wojny, 6 września 1939 roku, wstąpił ochotniczo do 9. batalionu pancernego w Lublinie. Wraz z całą jednostką wycofywał się na wschód, gdzie podczas próby ewakuacji na Węgry został ujęty przez oddział sowiecki. Zbiegł z niewoli i przez Węgry, Rumunię i Bejrut przedostał się do Francji, gdzie wstąpił do formowanego tam Wojska Polskiego ? 10. Brygady Kawalerii Pancernej płk. Stanisława Maczka. Po klęsce Francji w 1940 roku ewakuował się do Wielkiej Brytanii i ponownie wstąpił do odtwarzającej się w Szkocji 10. BKPanc. Następnie, w maju 1942 roku, zgłasza się na szkolenie wywiadowczo-dywersyjne cichociemnych w szkole wywiadu w Glasgow. Został zaprzysiężony na rotę Armii Krajowej 29 grudnia 1942 roku.
Dwukrotnie, w grudniu 1943 i styczniu 1944 roku podejmowano próby przerzucenia go z bazy we Włoszech do Polski, lecz z powodu uszkodzenia samolotu, a następnie mgły, samolot powracał. W końcu w nocy 9 kwietnia 1944 roku został pomyślnie zrzucony na spadochronie do Polski, w okolice Tłuszcza (operacja lotnicza Weller 2). Wraz z postawieniem nogi na polskiej ziemi, zwyczajem cichociemnych, został awansowany do stopnia podporucznika.
Filmik Tobie Ojczyzno! (autor: Oprychone) / Źródło: Youtube (Nowa Strategia)
Po krótkiej aklimatyzacji w okupowanej Warszawie został skierowany do pracowni fotograficznej Wydziału Legalizacji i Techniki Oddziału II Komendy Głównej Armii Krajowej (Agaton), kierowanego przez por. cc Stanisława Jankowskiego ps. Agaton, gdzie zajmował się m.in. podrabianiem dokumentów i wywiadem. W lipcu 1944 r. wykonał serię kilkudziesięciu zdjęć umocnień strategicznych obiektów niemieckich w Warszawie, które o godzinie W miały zostać zaatakowane przez powstańców. Dokumentował także życie codzienne okupowanej stolicy oraz rabunek dóbr kultury polskiej.
Z powstania / Źródło: NAC, sygn. 37-891-2
Gdy wybuchło powstanie Stefan Bałuk ps. Kubuś walczył w samodzielnym plutonie Agaton batalionu Pięść ze Zgrupowania Radosław na Woli, Starówce i Żoliborzu. Uczestniczył w kilku śmiałych wypadach, m. in. z 13 na 14 sierpnia 1944 roku przedarł się przez pozycje niemieckie w rejonie Dworca Gdańskiego na Żoliborz, dostarczając kwarce do radiostacji płk. Niedzielskiemu ps. Żywiciel, po czym następnej nocy przeszedł z plutonem Agaton do Puszczy Kampinoskiej, docierając do stacjonujących tam oddziałów Grupy Kampinos, z którymi następnego dnia powrócił na Żoliborz. Brał również udział w natarciu na Dworzec Gdański w nocy z 21/22 sierpnia 1944 roku. Po nieudanej akcji powrócił kanałami na Stare Miasto, a następnie tą samą drogą powrócił do Śródmieścia z meldunkiem dowódcy Grupy Północ płk. Karola Ziemskiego ps. Wachnowski do gen. Tadeusza Bora Komorowskiego, za co został odznaczony przez niego Orderem Virtuti Militari V klasy (wcześniej jest dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych – 15 i 23 sierpnia 1944 roku). Ponadto na swoich zdjęciach udokumentował życie powstańczej Warszawy. Powstanie zakończył w stopniu porucznika. Po kapitulacji internowany w oflagu Gross-Born, z którego 27 stycznia 1945 ucieka i w lutym 1945 roku powraca do Warszawy.
Filmik o Powstaniu Warszawskim (autor: Oprychone) / Źródło: Youtube (Nowa Strategia)
Po rozpoczęciu sowieckiej okupacji działa w antykomunistycznym ruchu oporu, zajmując się tworzeniem dokumentów, jako kierownik Wydziału Legalizacji Agaton 2. 1 listopada 1945 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa, po czym skazany na dwa lata więzienia za uczestnictwo w Armii Krajowej. Zwolniony z więzienia na mocy amnestii z 1947 roku. Po zwolnieniu w latach 1947-1950 pracował jako taksówkarz, a od 1950 jako fotografik, przechodząc na emeryturę w 1972 roku.
Stefan Bałuk jest autorem wielu wystaw, albumów historycznych oraz książek, m.in.: Wspomnień Spadochroniarza, czy Byłem cichociemnym… (wspomnienia z lat 1939-1947).
Powojenne (2008 r.) / Źródło: Wikimedia
Stefan Bałuk jest członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików. W 1999 roku został awansowany do stopnia podpułkownika rezerwy, a 10 listopada 2006 roku na stopień generała brygady w stanie spoczynku. Ponadto jest honorowym obywatelem Tuszowa Narodowego (2006) i Warszawy (2008), a od 2010 roku Kanclerzem Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. Odznaczony: Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Krzyżem Walecznym oraz Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Cała redakcja portalu Nowa Strategia życzy Generałowi wszystkiego najlepszego, nieustannego trwania w radości i zdrowiu!
