T-34 – pancerna Myszka Miki

T-34 to jeden z najbardziej znanych i najliczniej produkowany czołg II wojny światowej. Łącznie powstało aż 84 tysiące czołgów T-34 wszystkich wersji!!! Przez kilkadziesiąt lat był koniem roboczym w wielu armiach świata i mimo upływu 75 lat od jego zaprojektowania nadal znajduje się w użyciu dzięki czemu stał się jedną z legend broni pancernej.

Historia powstania

 W drugiej połowie lat 30 podstawowymi czołgami Armii Czerwonej były czołgi lekkie T-26 i czołgi szybkie BT. Czołgi T-26 były typowymi dla lat 30 czołgami wsparcia piechoty zaprojektowanymi na podstawie brytyjskiego czołgu lekkiego Vickers E (podobnie jak polskie 7TP). Miały służyć do wsparcia piechoty i walki z piechotą przeciwnika. Były powolne, miały cienki pancerz i przeciętne uzbrojenie. Natomiast czołgi rodziny BT (Bystrochodnyj Tank) były czołgami szybkimi zaprojektowanymi na podstawie amerykańskiego czołgu lekkiego Chriestie M1930. Miały służyć do szybkich ataków na przeciwnika. Były bardzo szybkie, miały cienki pancerz i przeciętne uzbrojenie. Ich wyjątkową cechą była możliwość poruszania się zarówno na kołach jak i gąsienicach. 15 sierpnia 1937 roku dyrekcja Armii Czerwonej podjęła decyzję o utworzeniu biura konstrukcyjnego w Charkowskiej Fabryce Parowozów mającego na celu skonstruowania następcy czołgów BT ,który miał być jego ulepszoną, lepiej opancerzoną i uzbrojoną wersją. Szefem tego biura został Adolf Dik. Przed aresztowaniem przez NWKD w czasie ,,Wielkiej Czystki’ zdążył wykonać szkice nowego czołgu BT-20. Według założeń miał posiadać powozie kołowo-gąsienicowe, waży od 13 do 14 ton, jego uzbrojenie miało stanowić armata 20K 45 mm i trzy czołgowe karabiny maszynowe DT i miotacz ognia albo armata L-11 kal. 76 mm, jeden karabin maszynowy DT kal. 7,62 mm i miotacz ognia. Nachylony pod kątem pancerz miał mieć grubość od 10 do 25 mm. Silnikiem miał mieć moc od 400 do 600 km. Co ciekawe planowano wykorzystać w nim nowy stabilizator armaty ?Orion?. W marcu 1938 roku ukończono projekt czołgu BT-20. 8 maja 1938 roku w Moskwie odbyła się specjalna narada Komitetu Obrony ZSRR z udziałem Józefa Stalina, Klimenta Woroszyłowa i Wiaczesława Mołotowa i wielu innych radzieckich polityków, dowódców wojskowych oraz czołgistów którzy wrócili z ogarniętej wojną domową Hiszpanii. Tematem był projekt nowego czołgu szybkiego BT-20. Burzliwą kwestią był temat potrzeby zastosowania podwozia kołowo-gąsienicowego ,który używano w poprzednich czołgach z serii BT z różnym efektem. Postanowiono ,że pracę mają być kontynuowane. Michaił Koszkin rozwijając BT-20 stworzył nowy czołg oznaczony jako A-20.

A-20 

Po opracowaniu projektu czołgu BT-20 rozpoczęto pracę nad prototypem nowego czołgu oznaczonym A-20. Został on opracowany na podstawie czołgów szybkich BT-IS i BT-SW. Dwie makiety: A-20 (wersja kołowo-gąsienicowa) oraz A-20G (wersja gąsienicowa) zostały ukończone w październiku 1938 roku i zaprezentowane Naczelnej Radzie Wojennej RKKA w dniach 9-10 grudnia 1938 roku. Komitet Obrony ZSRR zatwierdził je 27 lutego 1939 roku i rozkazał zbudować dwa prototypy: A-20 i A-32 (tak oznaczony został A-20G). W maju 1939 roku zbudowano dwa prototypy obu czołgów w Charkowskich Zakładach Parowozów gdzie przechodziły próby fabryczne. W lipcu zostały wysłane na próby poligonowe ,które odbywały od 17 lipca do 23 sierpnia. Próby wykazały wiele braków w obu konstrukcjach dlatego nie wybrano zwycięzcy. 23 września 1939 roku odbyły się oficjalne próby państwowe z udziałem radzieckich polityków i generalicji na poligonie w Kubince. W testach brały także udział także nowe radzieckie czołgi ciężkie KW, SMK, T-100 oraz czołgi lekkie BT-7M i T-26. Do dalszego rozwoju wybrano A-32 a pracę nad A-20 zakończono. Przy tworzeniu czołgu A-20 wykorzystano doświadczenia z prac nad czołgami szybkimi BT-IS i BT-SW. A-20 miał wymienny kołowy układ jezdny (8×6) ,który pozwalał na jazdę kołową bez gąsienic. Dzięki temu podwozie było także trwalsze niż w czołgach BT. Na drodze prototyp osiągał na kołach prędkość 85 km/h. Jego płyty pancerne były ustawione pod dużym kątem co zwiększała skuteczną grubość pancerza i zwiększała prawdopodobieństwo rykoszetowania pocisków co wzmacniało odporność pancerza. Czołg ten miał bardzo dobre osiągi jednak nie przekładało się to na skuteczność bojową. Nowy silnik spowodował znaczny wzrost masy pojazdu. Rozwiązania opracowane przy tworzeniu tego czołgu wykorzystano w późniejszych konstrukcjach

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 4 osoby,
Waga: 18,2 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik wysokoprężny W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 85 km/h, w terenie 40 km/h.
Zasięg: na drodze 300 kilometrów, w terenie 200 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 20 mm, boki 25 mm, tył 16 mm, góra 10 mm, kadłub: przód 20 mm, boki 25 mm, tył 16 mm, góra 10 mm, dno 10 mm,
Uzbrojenie: armata 45K kal. 45 mm (152 pociski) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (2000 naboi),
Wymiary: długość: 5,76 m, szerokość: 2,65 m, wysokość: 2,43 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,20 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

A-32

Po zaprezentowaniu projektów i makiet czołgów A-20 i A-20G. Naczelnej Radzie Wojennej RKKA w dniach 9-10 grudnia 1938 roku oraz po zatwierdzeniu ich przez Komitet Obrony ZSRR zatwierdził je 27 lutego 1939 roku Koszkin uzyskał aprobatę Stalina na budowę prototypu czołgu A-32 (takie oznaczenie otrzymał A-20G) w który miał być rozwiniętą wersją czołgu A-20 wraz z prototypem A-20. W maju 1939 roku zbudowano dwa prototypy obu czołgów w Charkowskich Zakładach Parowozów gdzie przechodziły próby fabryczne. W lipcu zostały wysłane na próby poligonowe ,które odbywały od 17 lipca do 23 sierpnia. Próby wykazały wiele braków w obu konstrukcjach dlatego nie wybrano zwycięzcy. 23 września 1939 roku odbyły się oficjalne próby państwowe z udziałem radzieckich polityków i generalicji na poligonie w Kubince. Duże wrażanie na obserwatorach wywarł czołg A-32 ,który poradził sobie doskonale w czasie testów terenowych. Był także podatny na dalsze modyfikacje i modernizacje. Z tego powodu do dalszego rozwoju wybrano A-32 a pracę nad A-20 zakończono.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 4 osoby,
Waga: 19,2 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik wysokoprężny W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 75 km/h, w terenie 40 km/h.
Zasięg: na drodze 300 kilometrów, w terenie 200 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 32 mm, boki 32 mm, tył 16 mm, góra 10 mm, kadłub: przód 32 mm, boki 32 mm, tył 16 mm, góra 10 mm, dno 10 mm,
Uzbrojenie: armata L-10 kal. 76,2 mm (72 pociski) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1200 pocisków),
Wymiary: długość: 5,76 m, szerokość: 2,65 m, wysokość: 2,43 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,20 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

A-34

Już w czasie testów czołgów A-32 rozpoczęto pracę nad prototypami czołgów A-34. Był to zmodyfikowany czołg A-32. Grubość jego pancerza zwiększono z 32 do 45 mm co przełożyło się na wzrost masy do 24 ton. W styczniu 1940 roku wyprodukowano jeden prototyp a w lutym kolejny. Oba pojazdy natychmiast trafiły na testy terenowe. Pierwszy egzemplarz w czasie testów po przejechaniu 250 kilometrów pierwszy prototyp doznał awarii silnika. Ogromne problemy sprawiała jednak optyka którą trzeba było czyścić co chwilę by cokolwiek zobaczyć… Kolejnym istotnym problemem była bardzo ciasna wieża w której ledwo mieściła się armata o dwuosobowej załodze nie wspominając…  Szczególnie często dochodziło do awarii układu napędowego. Resus silnika wynosił średnio 100 godzin, sprzęgło miało bardzo niską trwałość a zęby skrzyni biegów bardzo często się wyłamywały. Zaletami okazała trakcja jest zdecydowanie lepsza od zastosowanej w czołgach BT. Gąsienice były stosunkowo szerokie (co ułatwiało poruszanie się w trudnym terenie) a sworznie łączące ogniwa gąsienic w razie wysunięcia się z gąsienicy były z powrotem wbijane na swoje miejsce po uderzeniu w kadłub. Drugi prototyp testowano bez przeszkód. Po wyprodukowaniu kolejnych prototypów rozpoczęto kolejne próby. Do 26 lutego na pierwszym prototypie wyjeżdżono 650 kilometrów a na drugim 350 kilometrów. Dało to łącznie 1000 kilometrów z wymaganych 2000 kilometrów do przejścia do dalszych prac i wzięcia udziału w oficjalnym pokazie w Moskwie w marcu 1940 roku. Postanowiono ,że czołgi pokonają brakujące 1000 kilometrów na trasie Charków-Moskwa. Wieczorem 5 na 6 marca dwa prototypy A-34 i dwa ciągniki Woroszyłowiec wyjechały z Charkowa w kierunku Moskwy. Operacja była przeprowadzana po cichu i bez podania jej do wiadomości publicznej. Do Moskwy z licznymi problemami dotarły dopiero 17 marca. Następnego dnia zaprezentowano je radzieckim generałom i politykom. Mimo krytyki części generalicji Stalinowi czołg bardzo się podobał i postanowił kontynuować pracę nad nim co spowodowało powstanie radzieckiego czołgu średniego T-34.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 4 osoby,
Waga: 24 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik wysokoprężny W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 75 km/h, w terenie 40 km/h.
Zasięg: na drodze 300 kilometrów, w terenie 200 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 45 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 45 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata L-11 kal. 76,2 mm (76 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1200 pocisków),
Wymiary: długość: 6,68 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,43 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

Produkcja

Produkcja czołgu T-34 rozpoczęto w lipcu 1940 roku. Jako pierwszy do produkcji wszedł T-34/76 model 1940. Produkcje poszczególnych podzespołów została początkowo rozdzielona między zakłady znajdujące się na terytorium całego ZSRR. Charkowska Fabryka Paliwowa rozpoczęła produkcje seryjną silników W-2. Leningradzka Fabryka Kirowska rozpoczęła produkcję armat L-11 kal. 76,2 mm. Moskiewska Fabryka Dynamo rozpoczęła produkcję elementów elektronicznych do czołgu. W lipcu ukończono zaledwie 1 egzemplarz z 20 planowanych a w sierpniu zaledwie 2. Dopiero we wrześniu udało się ukończyć 37 egzemplarzy. W październiku zaledwie 17 egzemplarzy. Bardzo opornie szła produkcja armat L-11. Zaledwie 1 z 56 egzemplarzy przekazanych Armii Czerwonej był uzbrojony w armatę. W listopadzie i grudniu trzy seryjne egzemplarze te przechodziły intensywne próby poligonowe. W ich trakcie specjaliści odkryli wielka liczbę wad i defektów i w ogóle kwestionowali wszelką użyteczność bojową tego czołgu. Dużym problemem pierwszych seryjnych czołgów T-34 były wadliwe płyty pancerne. Nieskuteczna okazała się armata L-11 kal. 76,2 mm (dlatego rozpoczęto pracę nad armatą F-34 kal. 76,2 mm). Wieża była bardzo ciasna i niewygodna. Po oddaniu kilku strzałów wypełniała się dymem prochowym z powodu które załoga musiała otworzyć wielki, ciężki i nieporęczny właz który utrudniał obserwacje i zasłaniał widok…  Dowódca nie posiadał kopuły obserwacyjnej z wizjerami i mógł polegać tylko na kilku wizjerach w wieży lub był zmuszony do obserwacji sytuacji wokół czołgu siedząc w otwartym włazie… Właz kierowcy natomiast był bardzo mały i ciasny a musiał się przez niego przecisnąć kierowca-mechanik i jego pomocnik strzelec-radiotelegrafista… Tylko czołg dowódcy kompanii był wyposażony w radiostacje. Komunikacja między pozostałymi wozami musiała odbywać się za pomocą flag sygnałowych… Łączność wewnętrzna praktycznie nie istniała. Jedynie dowódca mógł przekazywać rozkazy kierowcy i to w jedną stronę… Silnik W-2 był bardzo hałaśliwy co jeszcze bardziej utrudniało komunikacje. Sprzęgło było bardzo wadliwe a zęby skrzyni biegów z powodu słabej jakości miały tendencje do wyłamywania się pod wpływem dużej siły jaką musiał wkładać kierowca w prowadzenie tego czołgu. Filtry powietrza w silników należało czyścić co 50 kilometrów w przeciwnym razie silnik zacierał się. Przeprowadzono także testy porównawcze radzieckiego czołgu średniego T-34 i niemieckiego czołgu średniego PzKpfw III. Okazało się ,że radziecki czołg ma przewagę nad niemieckim tylko pod względem opancerzenia i uzbrojenia. W czasie testów terenowych T-34 osiągnął prędkość zaledwie 48 km/h podczas gdy PzKpfw III aż 68 km/h. Wnętrze radzieckiego czołgu było bardzo niewygodne w porównaniu do niemieckiego czołgu. T-34 w czasie jazdy w nierównym terenie kołysał się na boki i wpadał w drgania. Za wstrzymaniem jego produkcji opowiadała się większa część Zarządu Czołgowo-Samochodowego i Komisariatu Obronny. Chcieli aby nowym podstawowym czołgiem Armii Czerwonej stał się czołg lekki T-50 lub by kontynuowano produkcje czołgu BT-7M do czasu opracowania doskonalszej i zmodernizowanej wersji czołgu T-34 – T-34M jednak obie te propozycje zostały odrzucone przez Stalina. W tym czasie produkcja była kontynuowana i do końca 1940 roku ukończono 117 czołgów T-34/76 model 1940. W styczniu produkcje uruchomiono w Stalingradzkiej Fabryce Traktorów. Do wiosny 1941 roku średnia miesięczna produkcja czołgów T-34 wynosiła kilkadziesiąt egzemplarzy miesięcznie. Koszt jednego czołgu wynosił ponad 300000 rubli. Już po testach pierwszych seryjnych T-34 wz. 1940 pod koniec 1940 roku wiedziano ,że armata L-11 nie spełnia oczekiwań i w celu jej zastąpienia biuro projektowe Wasilija Grabina w Fabryce w Gorkim zaprojektowało nową armatę F-34 kal. 76,2 mm ,której produkcję seryjną rozpoczęto w marcu 1941 roku. Wyposażony w nią czołg T-34 otrzymał oznaczenie T-34/76 model 1941 i został wprowadzono do produkcji seryjnej w maju 1941 roku. 22 czerwca wojska III Rzeszy zaatakowały ZSRR. Rozpoczęła się masowa produkcja czołgów T-34. Od lipca 1941 roku produkcje T-34/76 model 1941 podjęto także w Fabryce ,,Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim. Brakowało tam silników W-2 dlatego w warunkach wojennych większość czołgów T-34 wyposażone w silniki benzynowe M-17T o mocy 450 KM z czołgów BT-7 oraz bardzo awaryjne i wadliwe skrzynie biegów i sprzęgła. W sierpniu 1941 do produkcji w Charkowskich Fabryce nr 183 czołg T-34/57 z armatą ZiS-4 kal. 57 mm ,który miał pełnić rolę niszczyciela czołgów. Latem 1941 roku okazało się ,że wobec niemieckiego Blitzkriegu niezbędna jest ewakuacja radzieckich fabryk znajdujących się na zagrożonym terenie za Ural. Charkowska Fabryka nr 183 została przeniesiona do Niżnego Tagilu i przekształcona w Uralską Fabrykę Czołgów nr 183. Leningradzka Fabryka Kirowska została ewakuowana (jeszcze zanim otoczono Leningrad) i przeniesiona wraz z Charkowską Fabryką Paliwową do Czelabiańskiej Fabryki Traktorów ,która wkrótce zyskało miano ,,Tankogradu” (,,Miasta Czołgów”). W październiku 1941 roku produkcje czołgów T-34/76 model 1941 uruchomiono w Fabryce Uralmasz (produkcję T-34 zakończono w tej fabryce w sierpniu 1943 roku na rzecz dział pancernych SU-85). Do końca 1941 roku wyprodukowano 2996 czołgów T-34. Średnia miesięczna produkcja wynosiła 200 do 300 egzemplarzy co w warunkach chaosu panującego w ZSRR po niemieckim ataku było bardzo dobrym osiągnięciem. Koszt wyprodukowania jednego czołgu wynosił 270000 rubli co stanowiło spadek o ponad 30000 rubli co do roku poprzedniego. Na początku 1942 roku wprowadzono do produkcji czołg T-34/76 model 1942. Zastosowano w nim nową prostszą w produkcji i większą, sześciokątną wieżę oraz usprawniono wadliwe sprzęgło, skrzynie biegów i silnik. Latem 1942 roku rozpoczęły się walki w Stalingradzie. Stalingradzka Fabryka Traktorów mimo to kontynuowała produkcje do września 1942 roku gdy stała się ona nie możliwa. Z powodu braku części i surowców wprowadzono nowe, prostsze i szybsze metody produkcji w tym zakładzie. Czołgi błyskawicznie zjeżdżały z taśm montażowych prosto na linie frontu w mieście często bez malowania a załogę stanowili pracownicy fabryk… W celu rekompensaty strat w produkcji linie montażowe czołgów T-34/76 model 1942 uruchomiono w Czelabiańskiej Fabryce Kirowskiej (zakończono ją marcu 1944 roku na rzecz czołgów ciężkich IS-2) oraz Omskiej Fabryce nr 174. W grudniu 1942 roku do produkcji skierowane działo samobieżne SU-122 uzbrojoną w haubicę D-30 kal. 122 na podwoziu czołgu T-34. Do końca 1942 roku wyprodukowano 12661 czołgów T-34. Średnia miesięczna produkcja wynosiła około 1200 egzemplarzy co stanowiło czterokrotny wzrost do produkcji sprzed roku. Koszt jednego czołgu wynosił 193000 rubli co stanowiło spadek o 77000 rubli co do roku poprzedniego. Na początku 1943 roku wprowadzono do produkcji czołg T-34/76 model 1943. Zastosowano w nim kopułę obserwacyjną dowódcy oraz nowe odlewane koła i kilka innych modyfikacji. Do końca 1943 roku wyprodukowano 15710 czołgi T-34 a w 1944 roku kolejnych 3976. Średnia miesięczna produkcja wynosiła 1500 egzemplarzy co stanowiło wzrost o 300 egzemplarzy w stosunku do roku poprzedniego. Cena jednego czołgu wynosiła 134000 rubli co stanowiło spadek o 59000 rubli co do roku poprzedniego. W tym samym czasie na froncie pojawiły dwa nowe niemieckie typy czołgów: średnie PzKpfw V Panther i ciężkie PzKpfw VI Tiger. Były one w stanie zniszczyć radziecki czołg z odległości ponad 2000 metrów trafieniem w przedni pancerz podczas gdy T-34 był w stanie zagrozić im dopiero z odległości 500 metrów trafieniem w bok lub tył… Dlatego w maju 1943 roku wznowiono produkcje czołgów T-34/57 ale było to rozwiązanie krótkotrwałe.  W sierpniu 1943 roku do produkcji skierowano działo pancerne SU-85 uzbrojone w armatę D-5S kal. 85 mm na podwoziu czołgu T-34. Była to jedna z doraźnych odpowiedzi na pojawienie się nowych niemieckich czołgów. Rozpoczęto poszukiwania nowej armaty do czołgu T-34. Wybrano przeciwlotniczą armatę kal. 85 mm ,która miała bardzo dobre właściwości przeciwpancerne w porównaniu do poprzedniczki i była w stanie podjąć walkę z nowymi niemieckimi czołgami. Wieża czołgu T-34/76 model 1943 była jednak zbyt mała i ciasna dla tak dużej armaty dlatego postanowiono wykorzystać wieżę z zarzuconego wcześniej projektu czołgu średniego T-43 (który miał zastąpić czołg T-34). W Fabryce ?Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim wieża czołgu T-43 została przystosowana do podwozia T-34. Pierścień kadłuba zwiększono z 1,425 do 1,6 metra. Wieże tą uzbrojono w armatę D-5T wz. 1943 kal. 85 mm. Armata ta miała znacznie większą skuteczność a duża wieża umożliwiła zwiększenie liczby załogi wieży do 3 osób. Produkcja tej wersji ruszyła dopiero w lutym 1944 roku i została szybko wstrzymana po miesiącu. W marcu 1944 roku do produkcji wprowadzono czołg T-34/85 model 1944. Zastosowano w nim nową armatę ZiS S-53 wz. 1944 kal. 85 mm, nowy wizjer działonowego a radiostacje przeniesiono do wieży. Była to ostateczna wersja czołgu T-34. We wrześniu 1944 roku do produkcji skierowano działo pancerne SU-100 uzbrojone w armatę D-10S kal. 100 mm na podwozu czołgu T-34. Do końca 1944 wyprodukowano 14648 czołgów T-34/85 (+ około 4000 czołgów T-34/76). Średnia miesięczna produkcja wynosiła około 1600 egzemplarzy. Koszt jednego czołgu wynosił 164000 rubli co stanowiło wzrost o 29000 rubli. Na początku 1945 roku do produkcji wprowadzono czołg T-34/85 model 1945. Zastosowano w nim elektryczny system obrotu wieży, większą kopułę dowódcy i elektryczny system odprowadzania gazów prochowych. Do końca 1945 roku wyprodukowano 12551 czołgów T-34/85. Średnia miesięczna produkcja wynosiła 1200 egzemplarzy co stanowiło spadek o 300 egzemplarzy w stosunku do roku ubiegłego. Koszt jednego czołgu wynosił 145000 rubli co stanowiło spadek o 19000 rubli co do roku poprzedniego. Ilość wyprodukowanych czołgów w poszczególnych fabrykach przedstawia się następująco: Charkowska Fabryka nr 183 – 1675 czołgów T-34; Uralska Fabryka czołgów nr 183 w Niżnym Tagilu – 28952 czołgi T-34; Stalingradzka Fabryka Traktorów – 3770 czołgów T-34; Fabryka ,,Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim – 12604 czołgi T-34, Omska Fabryka nr 174 – 5867 czołgów T-34, Czelabiańska Fabryka Kirowska – 5094 czołgi T-34 i Fabryka Uralmasz – 719 czołgów T-34. Daje to 586181 czołgów T-34/57, T-34/76 i T-34/85 (wszystkich wersji) wyprodukowanych do 1945 roku). W 1946 roku do produkcji wprowadzono ostatnią wersje czołgu T-34 – T-34/85 model 1946. Zastosowano w nim nowy silnik W-2-34M oraz nowe odlewane koła jezdne i kilka innych modyfikacji. W latach 1946-1950 roku wyprodukowano około 7700 czołgów T-34/85. W 1951 roku uruchomiono produkcje seryjną czołgu T-34/85 w Polsce i Czechosłowacji. W Polskiej Republice Ludowej do 1955 roku wyprodukowano 1380 egzemplarzy a w Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej do 1958 roku wyprodukowano 3185 egzemplarzy. Łącznie wyprodukowano około 84010 egzemplarzy czołgów T-34 (wszystkich wersji). W latach 60 również polskie T-34/85 zostały zmodernizowane do wersji T-34/85M1 (w których dodano podgrzewacz silnika, załoga zmniejszono 4 osób i wzmocnione zawieszenie)i T-34/85M2 (który przystosowano do pokonywania przeszkód wodnych po dnie). Wycofano je ostatecznie ze stanu LWP dopiero w 1986 roku. W latach 60 czołgi T-34/85 pozostające w rezerwie Armii Czerwonej zmodernizowano do standardu model 1960 i model 1969 (inaczej T-34/85M) w czasie których wyposażono je w nowy silnik i koła jezdne od czołgów T-55 oraz kilka innych elementów. Ostatecznie z rezerwy mobilizacyjnej zostały wycofane w Rosji dopiero w latach 90 XX wieku!!! Wygląd i wykonanie poszczególnych wersji czołgów T-34 różniło się w zależności od fabryki w której je wyprodukowano gdyż każda z nich wprowadzała do czołgów własne modyfikacje i miała własne metody produkcji.

Wersje:

T-34/76 model 1940

Pierwsza wersja czołgu T-34. Produkowana od lipca 1940 roku w Charkowskiej Fabryce nr 183 oraz Stalingradzkiej Fabryce Traktorów. Wersja ta posiadała armatę L-11 kal. 76,2 mm, spawany pancerz czworokątnej wieży z elementami odlewanymi i spawany pancerz kadłuba oraz silnik diesla W-2 o mocy 500 KM. Produkcje zakończono w maju 1941 roku. Wyprodukowano 453 egzemplarze czołgów T-34/76 model 1940.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 4 osoby,
Waga: 26 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik benzynowy M-17T o mocy 450 KM lub 12 cylindrowy silnik diesla W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 53 km/h, w terenie 30 km/h.
Zasięg: na drodze 300 kilometrów, w terenie 200 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 45 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 45 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata L-11 kal. 76,2 mm (76 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1200 pocisków),
Wymiary: długość: 6,68 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,43 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/76 model 1941

Druga wersja czołgu T-34 i następca czołgu T-34/76 model 1940. Produkowana od maja 1941 roku w Charkowskiej Fabryce nr 183, Stalingradzkiej Fabryce Traktorów, Uralskiej Fabryce Czołgów nr 183 w Niżnym Tagilu i Fabryce ,,Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim. Wersja ta posiadała armatę F-34 kal. 76,2 mm, spawany pancerz czworokątnej wieży z elementami odlewanymi i spawany pancerz kadłub oraz silnik benzynowy M-17T o mocy 450 KM lub silnik diesla W-2 o mocy 500 KM. W porównaniu do T-34/76 model 1940 otrzymał on nową armatę F-34 oraz nowe gąsienice, pogrubiono pancerz wieży i wprowadzono kilka innych modyfikacji. Produkcje zakończono w wiosną 1942 roku. Wyprodukowano około 3000-3500 egzemplarzy czołgów T-34/76 model 1941.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 4 osoby,
Waga: 26,5 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik benzynowy M-17T o mocy 450 KM lub 12 cylindrowy silnik diesla W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 53 km/h, w terenie 30 km/h.
Zasięg: na drodze 400 kilometrów, w terenie 300 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 52 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 45 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata F-34 kal. 76,2 mm (77 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1200 pocisków),
Wymiary: długość: 6,68 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,43 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/57

Trzecia wersja czołgu T-34. Produkowana od sierpnia 1941 roku w Charkowskiej Fabryce nr 183 i Uralskiej Fabryce Czołgów nr 183 (później produkcje wznowiono w połowie 1943 roku). Wersja ta posiadała armatę ZiS-4 lub ZiS-4M kal. 57 mm, spawany pancerz czworokątnej wieży z elementami odlewanymi i spawany pancerz kadłub oraz silnik diesla W-2 o mocy 500 KM. Pierwszą serie produkcyjną zakończono grudniu 1942 roku (drugą w lutym 1944 roku). W porównaniu do T-34/76 model 1941 a później T-34/76 model 1943 otrzymał on nową armatę ZiS-4 a później ZiS-4M. Wyprodukowano około 324 egzemplarzy czołgów T-34/57.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 4 osoby,
Waga: 26,5 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 53 km/h, w terenie 30 km/h.
Zasięg: na drodze 400 kilometrów, w terenie 300 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 52 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 45 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata ZiS-4 lub ZiS-4M (110 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1200 pocisków),
Wymiary: długość: 6,68 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,43 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/76 model 1942

Czwarta wersja czołgu T-34 i następca czołgu T-34/76 model 1941. Produkowana od wiosny 1942 roku w Stalingradzkiej Fabryce Traktorów, Czelabiańskiej Fabryce Kirowskiej, Uralskiej Fabryce Czołgów nr 183 w Niżnym Tagilu, Fabryce ,,Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim, Omskiej Fabryce numer 174 oraz Fabryce Uralmasz w Swierdłowsku. Wersja ta posiadała armatę F-34 kal. 76,2 mm, spawany pancerz czterokątnej wieży z elementami odlewanymi (do połowy 1942 roku) lub odlewany pancerz sześciokątnej wieży (od połowy 1942 roku) i spawany pancerz kadłub oraz silnik benzynowy M-17T o mocy 450 KM lub silnik diesla W-2 o mocy 500 KM. W porównaniu do T-34/76 model 1941 wyposażono go w nową sześciokątną wieżę z dwoma małymi włazami (która była prostsza w produkcji), ulepszono wadliwą skrzynie biegów, sprzęgło i silnik, pogrubiono pancerz wieży oraz wprowadzono kilka innych modyfikacji. Produkcje zakończono wiosną 1943 roku. Wyprodukowano około 14000-15000 egzemplarzy czołgów T-34/76 model 1942.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 4 osoby,
Waga: 28,5 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik benzynowy M-17T o mocy 450 KM lub 12 cylindrowy silnik diesla W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 53 km/h, w terenie 30 km/h.
Zasięg: na drodze 400 kilometrów, w terenie 300 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 60 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 45 mm, boki i tył 40 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata F-34 kal. 76,2 mm (77 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1200 pocisków),
Wymiary: długość: 6,68 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,43 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/76 model 1943

Piąta wersja czołgu T-34 i następca czołgu T-34/76 model 1942. Produkowana od wiosny 1943 roku w Czelabiańskiej Fabryce Kirowskiej, Uralskiej Fabryce Czołgów nr 183 w Niżnym Tagilu, Fabryce ,,Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim, Omskiej Fabryce nr 174 oraz Fabryce Uralmasz w Swierdłowsku. Wersja ta posiadała armatę F-34 kal. 76,2 mm, odlewany pancerz sześciokątnej wieży i spawany pancerz kadłub oraz silnik diesla W-2 o mocy 500 KM. W porównaniu do T-34/76 model 1942 wyposażono go w nową kopułę obserwacyjną dowódcy oraz nowe odlewane koła jedne, pogrubiono pancerz wieży i kilka innych modyfikacji. Produkcje zakończono wiosną 1943 roku. Wyprodukowano około 16000-17000 egzemplarzy czołgów T-34/76 model 1943.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 30,9 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 53 km/h, w terenie 30 km/h.
Zasięg: na drodze 465 kilometrów, w terenie 330 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 70 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, kadłub: przód, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata F-34 kal. 76,2 mm (77 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1200 pocisków),
Wymiary: długość: 6,68 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,43 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/85 model 1943

Szósta wersja czołgu T-34 i następca czołgu T-34/76 model 1943. Produkowana od lutego 1944 roku w Czelabiańskiej Fabryce Kirowskiej, Uralskiej Fabryce Czołgów nr 183 w Niżnym Tagilu, Fabryce ,,Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim, Omskiej Fabryce nr 174 oraz Fabryce Uralmasz w Swierdłowsku. Wersja ta posiadała armatę D-5T wz. 1943 kal. 85 mm, odlewany pancerz wieży i spawany pancerz kadłub oraz silnik diesla W-2-34 o mocy 500 KM. W porównaniu do T-34/76 model 1943 wyposażono go w nową, większą wieżę i nową armatę D-5T oraz pogrubiono pancerz. Produkcje zakończono w marcu 1944 roku. Wyprodukowano około 300 egzemplarzy czołgów T-34/85 model 1943.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 32 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2-34 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 50 km/h, w terenie 25 km/h.
Zasięg: na drodze 360 kilometrów, w terenie 240 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód i boki 75 mm, tył 60 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 60 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata wz. 1943 D-5T kal. 85 mm (60 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1920 pocisków),
Wymiary: długość: 6,10 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,72 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/85 model 1944

Siódma wersja czołgu T-34 i następca czołgu T-34/85 model 1943. Produkowana od marca 1944 roku w Czelabiańskiej Fabryce Kirowskiej, Uralskiej Fabryce Czołgów nr 183 w Niżnym Tagilu, Fabryce ,,Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim, Omskiej Fabryce nr 174 oraz Fabryce Uralmasz w Swierdłowsku. Wersja ta posiadała armatę ZiS S-53 wz. 1944 kal. 85 mm, odlewany pancerz wieży i spawany pancerz kadłub oraz silnik diesla W-2-34 o mocy 500 KM. W porównaniu do T-34/85 model 1943 wyposażono go w armatę ZiS S-53 i nowy wizjer działonowego, a radiostacje przeniesiono do wieży. Produkcje zakończono w na początku 1945 roku. Wyprodukowano około 10633 egzemplarzy czołgów T-34/85 model 1944.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 32 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2-34 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 50 km/h, w terenie 25 km/h.
Zasięg: na drodze 360 kilometrów, w terenie 240 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 90 mm, boki 75 mm, tył 60 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 60 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata wz. 1944 ZiS S-53 kal. 85 mm (55 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1920 pocisków),
Wymiary: długość: 6,10 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,72 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/85 model 1945

Ósma wersja czołgu T-34 i następca czołgu T-34/85 model 1944. Produkowana od wiosny 1945 roku w Czelabiańskiej Fabryce Kirowskiej, Uralskiej Fabryce Czołgów nr 183 w Niżnym Tagilu, Fabryce ,,Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim, Omskiej Fabryce nr 174 oraz Fabryce Uralmasz w Swierdłowsku. Wersja ta posiadała armatę ZiS S-53 wz. 1944 kal. 85 mm, odlewany pancerz wieży i spawany pancerz kadłub oraz silnik diesla W-2-34 o mocy 500 KM. W porównaniu do T-34/85 model 1944 wyposażono go w elektryczny system obrotu wieży, większą kopułę dowódcy i elektryczny system odprowadzania gazów prochowych. Produkcje zakończono w na wiosną 1946 roku. Wyprodukowano około 12250 egzemplarzy czołgów T-34/85 model 1945.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 32 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2-34 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 50 km/h, w terenie 25 km/h.
Zasięg: na drodze 360 kilometrów, w terenie 240 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 90 mm, boki 75 mm, tył 60 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 60 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata wz. 1944 ZiS S-53 kal. 85 mm (55 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1920 pocisków),
Wymiary: długość: 6,10 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,72 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/85 model 1946

Dziewiąta i ostatnia wersja czołgu T-34 i następca czołgu T-34/85 model 1945. Produkowana od wiosny 1946 roku w Czelabiańskiej Fabryce Kirowskiej, Uralskiej Fabryce Czołgów nr 183 w Niżnym Tagilu, Fabryce ,,Krasnoje Sormowo” nr 112 w Gorkim, Omskiej Fabryce nr 174 oraz Fabryce Uralmasz w Swierdłowsku. Wersja ta posiadała armatę ZiS S-53 wz. 1944 kal. 85 mm, odlewany pancerz wieży i spawany pancerz kadłub oraz silnik diesla W-2-34 o mocy 500 KM. W porównaniu do T-34/85 model 1945 wyposażono go w ulepszony silnik W-2-34M, nowe koła jezdne i kilka innych modyfikacji. Produkcje zakończono w 1950 roku. Wyprodukowano około 7700 egzemplarzy czołgów T-34/85 model 1946.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 32 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2-34M o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 50 km/h, w terenie 25 km/h.
Zasięg: na drodze 360 kilometrów, w terenie 240 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 90 mm, boki 75 mm, tył 60 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 60 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata wz. 1944 ZiS S-53 kal. 85 mm (55 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1920 pocisków),
Wymiary: długość: 6,10 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,72 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

Modernizacje:

• T-34/90 – jugosłowiańska modernizacja czołgu T-34/85 uzbrojona w armatę kal. 90 mm i wyposażona w nową, większą wieżę. Kilkaset czołgów przebudowano do tego standardu w latach 50.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 34 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2-34M o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 45 km/h, w terenie 25 km/h.
Zasięg: na drodze 360 kilometrów, w terenie 240 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 100 mm, boki 82 mm, tył 60 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 50 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata M3 kal. 90 mm (45 pocisków), 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1920 pocisków) oraz przeciwlotniczy karabin maszynowy Browning M2 kal. 12,7 mm (300 pocisków),       Wymiary: długość: 6,10 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,72 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/85 model 1960

W 1960 roku zmodernizowano pozostające w rezerwie Armii Radzieckiej czołgi T-34/85. Wyposażono je w nowy silnik W-2-3411 oraz kilka innych modyfikacji.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 32 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2-3411 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 50 km/h, w terenie 25 km/h.
Zasięg: na drodze 360 kilometrów, w terenie 240 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 90 mm, boki 75 mm, tył 60 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 60 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata wz. 1944 ZiS S-53 kal. 85 mm (55 pocisków)  i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1920 pocisków),
Wymiary: długość: 6,10 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,72 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/85 model 1969/T-34/85M

W 1969 roku po raz ostatni zmodernizowano pozostające w rezerwie Armii Radzieckiej czołgi T-34/85. Wyposażono je w system obserwacji nocnej dla kierowcy, nowe radio, nowe koła jezdne z czołgów T-55, ulepszony system transmisji, nowe zewnętrzne zbiorniki paliwa oraz umożliwiono mu pokonywanie przeszkód wodnych po dnie.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 32 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2 o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 50 km/h, w terenie 25 km/h.
Zasięg: na drodze 360 kilometrów, w terenie 240 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 90 mm, boki 75 mm, tył 60 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 60 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie:armata wz. 1944 ZiS S-53 kal. 85 mm (55 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1920 pocisków),
Wymiary: długość: 6,10 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,72 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/85M1

Na przełomie lat 50 i 60 część czołgów T-34/85 używanych przez Ludowe Wojsko Polskie zostało zmodernizowane do standardu M1. Wyposażono je w podgrzewacz silnika, załogę zmniejszono do czterech osób oraz wzmocniono zawieszenie.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 32 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2-34M o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 50 km/h, w terenie 25 km/h.
Zasięg: na drodze 360 kilometrów, w terenie 240 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 90 mm, boki 75 mm, tył 60 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 60 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata wz. 1944 ZiS S-53 kal. 85 mm (55 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1920 pocisków),
Wymiary: długość: 6,10 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,72 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

T-34/85M2

Na przełomie lat 50 i 60 część czołgów T-34/85 używanych przez Ludowe Wojsko Polskie zostało zmodernizowane do standardu M2. Przystosowano go do pokonywania przeszkód wodnych po dnie.

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 5 osoby,
Waga: 32 tony,
Napęd: 12 cylindrowy silnik diesla W-2-34M o mocy 500 KM,
Prędkość maksymalna: na drodze 50 km/h, w terenie 25 km/h.
Zasięg: na drodze 360 kilometrów, w terenie 240 kilometrów,
Pancerz: wieża: przód 90 mm, boki 75 mm, tył 60 mm, góra 20 mm, kadłub: przód 60 mm, boki i tył 45 mm, góra 20 mm, dno 15 mm,
Uzbrojenie: armata wz. 1944 ZiS S-53 kal. 85 mm (55 pocisków) i 2 czołgowe karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm (1920 pocisków),
Wymiary: długość: 6,10 m, szerokość: 3,00 m, wysokość: 2,72 m, prześwit: 0,40 m,
Pokonywanie przeszkód: rowy o szerokości 2,50 m, przeszkody wodne o głębokości 1,30 m, ściany pionowe o wysokości 0,73 m.

Pojazdy pochodne:

• SU-85 – radzieckie działo pancerne/niszczyciel czołgów uzbrojone w armatę D-5S kal. 85 mm na podwoziu czołgu T-34. Produkcje rozpoczęto w sierpniu 1943 roku. Zakończono ją w sierpniu 1944 roku. Wyprodukowano około 2050 egzemplarzy.

• SU-100 – radzieckie działo pancerne/niszczyciel czołgów uzbrojony w armatę D-10S kal. 100 mm na podwoziu czołgu T-34. Produkcje rozpoczęto we wrześniu 1944 roku. Zakończono ją w lipcu 1944 roku. Wyprodukowano 2335 egzemplarzy.

• SU-122 – radzieckie działo pancerne uzbrojone w haubicę M-30 kal. 122 mm na podwoziu czołgu T-34. Produkowana od grudnia 1942 roku. Zakończono ją w sierpniu 1943 roku. Wyprodukowano 636 egzemplarzy.

• T-34/100 – egipskie działo pancerne/niszczyciel czołgów uzbrojony w armatę BS-3 kal. 100 mm na podwoziu czołgu T-34. Modyfikacja polegała na przebudowaniu wieży czołgu i zamontowania w nim nowej armaty.

• T-34/122 – syryjskie działo pancerne uzbrojony w haubicę D-30 kal. 122 mm na podwoziu czołgu T-34. Modyfikacja polegała na przebudowaniu wieży czołgu i zamontowania w nim nowej armaty.

• T-34-T – radziecki ciągnik ewakuacyjny na podwoziu T-34. Powstały w wyniku przebudowy uszkodzonych lub starych wersji czołgów T-34.

• WPT-34 – polski wóz pogotowia technicznego na podwoziu T-34. Produkowany w latach 60 w Wojskowych Zakładach Motoryzacyjnych.