Starożytna Grecja jest tematyką podejmowaną przez wielu autorów, jednakże w większości przypadków spotykamy się z opracowaniami przedstawiającymi bieg historii z jednego punktu widzenia. Opracowania te są niezupełne i znajduje się w nich wiele niedopowiedzeń będących skutkiem podpierania danych wydarzeń tylko jedną hipotezą. Aby zrozumieć historię Grecji trzeba zagłębić się w cały dorobek naukowy współcześnie nam dostępny. Jedną z wielu, pod tym względem, wyróżniających się prac jest praca Thomas R. Martin ,,Starożytna Grecja: Od prehistorii do czasów hellenistycznych?.
,,Starożytna Grecja: Od prehistorii do czasów hellenistycznych? to opowieść o życiu zwykłych ludzi a wśród nich wybitnych jednostek tworzących podstawy cywilizacji. Obserwujemy proces partycypacji politycznej tak bliskiej współczesności. Poznajemy światopogląd Hellenów poprzez myśli wyrażane przez mędrców umiłowanych w wiedzy. A także samo rozumienie przynależności do narodu, gdyż Grecy określali się Hellenami od legendarnego wodza Grecji Środkowej zwanego Hellenem. Tworzyli byty polityczno-społeczne zwane państwami-miastami gdzie wszyscy obywatele przynajmniej formalnie uczestniczyli w sprawowaniu władzy a urzędy był obsadzane drogą wyboru lub losowania.
Poznajemy również swojego rodzaju system emerytalny polegający na tym że rodzice są zobowiązani to odpowiedniego wykształcenia dzieci by mogli przeżyć. Natomiast dzieci w zamian za to są w powinności utrzymać rodziców na starość. Jeżeli rodzice nie zapewnią przyuczenia dzieci do zawodu, to potomstwo nie jest zobowiązane utrzymywać rodziców. Fundamentem życia była religia i tradycja, życie Hellenów było skupione wokół mitologii. Panowało przekonanie iż każdy musi spełnić wymagania kodeksu wartości. Zatem należało być cnotliwym, doskonałym co za sobą niosło poczucie powinności i obowiązku. Już w starożytności zaistniał podział na tych co należeli to elity i tych po za nią, jednakże podział ten miał inny wydźwięk niż współcześnie. Członkowie elity musieli ze sobą wiązać wiele czynników, przede wszystkim zachowanie i majątek. Żeby być najlepszym z najlepszych należało spełniać wysokie standardy z punktu opinii publicznej. Osoba tak między innymi finansowała uroczystości i umacniała relacje z równymi sobie.
Dzieje Starożytnej Grecji to nie tylko lata pokoju lecz także i wojny. Z jednej strony konflikt z Persją pomógł zjednoczyć się greckim poleis, jednakże doprowadziło to do dominacji Aten. Ateny utworzyły Związek Morski i zaczęły dążyć do hegemoni nad pozostałymi poleis. Jedną z poleis która odmówiła wstąpienia do związku Morskiego była Sparta. Inne poleis dużo słabsze które chciały odejść od związku były zmuszane siłą do pozostania w nim i musiały płacić haracz. Był to początek Wojny Peloponeskiej.
W skutek wojny domowej pomiędzy poleis wzrosła rola Macedonii. Był to górzysty kraj położony na północ od Grecji, lecz o większej ilości zasobów naturalnych. Po objęciu władzy przez Filipa II została zapoczątkowana kampania zbrojna w celu podporządkowania greckich poleis. Po Zamordowaniu Filipa II tron objął, w skutek zlikwidowania rywali, jego syn Aleksander zwany później Wielkim. Aleksander poprowadził sprzymierzoną armię macedońsko-grecką do Azji Mniejszej w celu realizacji planu swego ojca. Po śmierci Aleksandra Diadochowie ogłosili się królami. Imperium Aleksandra Wielkiego zostało podzielone i w ten sposób osłabione co miały pokazać kolejne lata rządów Diadochów i prowadzone między nimi wojny.
Sam autor podkreśla, że książka skupia się na okresie klasycznym, który jest dla niego wyjątkowy i budzi w nim respekt dokonaniami i przemyśleniami Hellenów. Mimo tego faktu, rozdziały poświęcone pozostałym okresom są równie dobrze i przemyślanie opracowane jak okres klasyczny. Prac została podzielona na rozdziały wyodrębniające poszczególne etapy w historii Grecji. Jednakże nie stanowią one odrębnych części, lecz składają się w całość. W każdej części książki znajduję się kalendarium, które pozwoli się nam odnaleźć w świecie Starożytnej Grecji i połączyć wydarzenia w logiczną całość.
Praca Thomas?a R. Martin?a została oparta na starożytnych źródłach historycznych a następnie autor poszerzył je o prace współczesnych badaczy. Autor przedstawiając przebieg wydarzeń odnosi się do źródeł pierwotnych przywołując cytaty lub określone inskrypcje co zwiększa wiarygodność opracowania i wzbudza ciekawość czytelnika. Idąc za powyższym stwierdzeniem przyjrzyjmy się rozdziałowi dotyczącemu Wielkiej kolonizacji. Thomas R. Martin nie przedstawia nam książkowego schematu wielkiej kolonizacji, który zapewne większość zna z innych opracowań lecz w cały proces Wielkiej Kolonizacji wplata odpowiednie fragmenty Odysei oraz historię założenia Cyreny. Czytając, stajemy się częścią świata Hellenów, wznosimy miasta i zakładamy kolonie, prowadzimy wojny wraz z strategami. Obserwujemy wydarzenia z perspektywy osoby żyjącej w tamtych czasach.
Istotnym elementem, na który już zwróciłem uwagę na początku, jest rozpatrywanie określonych wydarzeń z różnego punktu widzenia. Autor sprawia że czytelnik sam decyduje, która tak naprawdę teoria potwierdza poczynania ludzi w danym miejscu i na danym terenie. Zdarza się również tak, że przedstawione hipotezy stanowią elementy do siebie pasujące i budują nam pełny obraz zmian. Przyjrzyjmy się teraz upadkowi kultury mykeńskiej. Według powszechnie znanemu przekazowi do upadku kultury mykeńskiej doprowadził najazd Dorów. A teraz co na ten temat ma nam do przekazania napisana w sposób obiektywny praca Thomas?a R. Martin?a ? Otóż należy zwrócić uwagę na upadek systemu redystrybucji, który polegał na dostarczaniu przez grupę społeczną zajmującą się rolnictwem i rzemieślnictwem przedmiotów do centrów ? były to zazwyczaj ośrodki typu miejskiego lub pałace, gdzie władcy wraz z urzędnikami dzielili określone dobra między wszystkich. System ten się załamał. Samowystarczalni rolnicy mieli szanse przetrwać o ile nie padli ofiarą wojny. Żołnierze będący na utrzymaniu władców po załamaniu się sytemu redystrybucji odeszli i będąc świadomi własnej siły tworzyli większe bandy siejąc zniszczeniu lub zatrudniali się jako najemnicy. I w końcu dochodzimy do najazdów Dorów. Według badań archeologicznych najazdy te nie były tak nasilone aby spowodować zamęt prowadzący do upadku kultury mykeńskiej.
Autor przestawiając nam historię starożytnej Grecji, czyni to z wielką fascynacją i dbałością o szczegóły. Zaczynając czytać, nie czujemy się jak przed zwykłym opracowaniem dotyczącym Grecji. Zaczynamy podróż wraz z Thomas?em R. Martin?em po jednocześnie tak odległym a tak bliskim nam kraju stanowiącym jeden z filarów naszej kultury.
Autor: Thomas R. Martin
Tytuł: Starożytna Grecja. Od prehistorii do czasów hellenistycznych
Wydawnictwo: Poznańskie
Oprawa: miękka
Rok wydania: 2016
ISBN: 978-83-7976-419-8
Liczba stron: 405
>> Książkę można kupić u wydawcy tutaj <<
