Wojsko Królestwa Polskiego 1447?1492
Wojsko Królestwa Polskiego 1447?1492

Wojna trzynastoletnia

Wojna trzynastoletnia  był to konflikt zbrojny pomiędzy Polską, wpartą przez Związek Pruski a Krzyżakami, wspartymi okresowo przez Danię, toczący się w okresie od 6 marca  1454 r. do 19 października 1466 r.  na obszarze państwa krzyżackiego oraz wodach Morza Bałtyckiego, wywołany dążeniem jagiellońskiej Polski do odzyskania Pomorza Gdańskiego; zakończył się on zwycięstwem strony polskiej i dalszym upadkiem znaczenia politycznego Zakonu krzyżackiego, przekształconego w lenno Polski.

Przyczynami  pośrednimi wojny trzynastoletniej były między innymi  dążenia Polski do odzyskania ziem zabranych przez Krzyżaków w latach 1226-1309. Chęć uzyskania przez szlachtę pruską przywilejów analogicznych do posiadanych przez szlachtę polską. Kryzys ekonomiczny i polityczny państwa krzyżackiego w połowie XV w. Uformowanie się jawnej szlachecko-mieszczańskiej opozycji wobec Zakonu w postaci Związku Pruskiego (Kwidzyn, III 1440 r.) ? formalnie rozwiązanego przez cesarza Fryderyka III pod koniec 1453 r. ? który 4 II 1454 r. wypowiedział Zakonowi posłuszeństwo.

Natomiast  do przyczyn bezpośrednich należały: wybuch i sukcesy antykrzyżackiego powstania wywołanego przez Związek Pruski z Janem Bażyńskim na czele (6 II 1454 r.); przekazanie przez stany pruskie władzy nad całym opanowanym terytorium królowi Kazimierzowi IV Jagiellończykowi (21 II); wydanie przez króla aktu inkorporującego byłe państwo krzyżackie do Królestwa Polskiego                                     i wypowiedzenie Zakonowi wojny przez Polskę (6 III).

Przebieg Wojny  Trzynastoletniej.

W 1454 r. król wydał przywileje na rzecz Wielkopolan pod Cerekwicą  (14 IX).  Porażkę poniosły  gdańskie  wojska Związku Pruskiego w bitwie pod Malborkiem  i wydano rozkaz zakończenia jego oblężenia (13-21 IX).  Klęska armii polskiej w bitwie   pod Chojnicami (18 IX).  Król wydał  zbiorowy przywilej  dla szlachty polskiej w Nieszawie (11-16 XI). Nastąpił początek oblężenia Łasina    (w Ziemi Chełmińskiej) przez armię polską (XII).

W 1455 r. Miał miejsce nieudany szturm i odwrót armii polskiej spod Łasina (I).  Porażka wojsk Związku Pruskiego w bitwie pod Iławą Pruską (V). Dania wypowiedziała Polsce wojnę na skutek blokady Królewca przez okręty kaprów gdańskich (VI). Podjęto  kolejną nieudaną próbę zdobycia Łasina (X).

Państwo zakonu krzyżackiego w 1466 roku

Państwo zakonu krzyżackiego w 1466 roku

W 1457 r.  Polacy wykupili  Malbork, Tczew i Iławy (VI). Flotylla gdańska odniosła zwycięstwo nad okrętami duńskimi i inflanckimi w bitwie w pobliżu Bornholmu (VIII).  Porażka armii polsko-pruskiej w bitwie pod Sępopolem/n. Łyną.  Opanowanie przez Krzyżaków miasta Malbork i Iławy (IX).

W  1458 r. zawarliśmy  rozejm z Danią (sukcesywnie przedłużanego w 1462 i 1463 r.)

W 1460 r. zostało odzyskane miasto Malbork (VIII).

Rok 1462 – zawarcie przymierza polsko-czeskiego na zjeździe królów ? Kazimierza Jagiellończyka i Jerzego z Podiebradów ? w Głogowie (V). Armia polska zwyciężyła w bitwie pod Świecinem (17 IX).

W 1463 r. miało miejsce zwycięstwo floty gdańsko-elbląskiej nad flotą krzyżacką w bitwie  na Zalewie Wiślanym (15 IX)  a także oblężenie Gniewu przez armię polską (VII).

W 1464 r. kapitulował Gniew (I), Pucka i Działdowa (IX).

Wojewodowie chełmiński i elbląski oraz burmistrzowie i rajcy toruńscy i elbląscy ręczą 15 kwietnia 1454 roku, że biskupi ziem pruskich złożą swe zobowiązania piśmienne wobec króla Kazimierza IV Jagiellończyka i Korony Polskiej

Wojewodowie chełmiński i elbląski oraz burmistrzowie i rajcy toruńscy i elbląscy ręczą 15 kwietnia 1454 roku, że biskupi ziem pruskich złożą swe zobowiązania piśmienne wobec króla Kazimierza IV Jagiellończyka i Korony Polskiej

W 1465 r. kapitulacja Nowego (II).

W 1466 r. oblężenie i kapitulacja Chojnic przed armią polską (IX).

kt oddania się stanów pruskich królowi Polski Kazimierzowi IV Jagiellończykowi i Koronie Królestwa Polskiego, 15 kwietnia 1454 roku, Archiwum Główne Akt Dawnych

Akt oddania się stanów pruskich królowi Polski Kazimierzowi IV Jagiellończykowi i Koronie Królestwa Polskiego, 15 kwietnia 1454 roku, Archiwum Główne Akt Dawnych

Wojna trzynastoletnia zakończyła się traktatem  pokojowym między Polską a Zakonem w Toruniu 19 X 1466 r.: Polska odzyskała Ziemię Chełmińską z Toruniem, Ziemię Michałowską, Pomorze Wschodnie z Gdańskiem; otrzymywała Żuławy z Malborkiem, Elbląg, warmińskie księstwo biskupie; obszary te jako tzw. Prusy Królewskie uzyskać miały szeroką autonomię; Lębork i Bytów otrzymał jako lenno polskie książę słupski Eryk II; reszta państwa zakonnego jako tzw. Prusy Zakonne ze stolicą  w Królewcu stała się lennem Polski.  Wielki mistrz wszedł do rady królewskiej. Polska została wciągnięta w krąg polityki bałtyckiej. Nastąpił rozkwit miast obsługujących handel wiślany. Był to początek sytemu demokracji szlacheckiej w Polsce.

 Źródło fot.: Wikimedia Commons

Student Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji ( kierunek ? Prawo). Interesuje się historią, a szczególnie starożytnością, która dała początek cywilizacji. Ponadto militarystyką, botaniką, polityką międzynarodową oraz aktualnymi wydarzeniami politycznymi i gospodarczymi, a także bezpieczeństwem międzynarodowym.