2 maja – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej

Dziś obchodzimy Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, który jako święto narodowe został ustanowiony na mocy ustawy z 20 lutego 2004 roku. 2 maja nie jest przypadkową datą, gdyż tego dnia 1945 r. polscy żołnierze zdobywający stolicę nazistowskich Niemiec umieścili biało-czerwoną flagę między innymi na Kolumnie Zwycięstwa w berlińskim Parku Tiergarten oraz na budynku Reichstagu. W to szczególne święto warto przypomnieć kilka najważniejszych faktów o barwach i fladze narodowej oraz omówić zasady ich należytego eksponowania.

Dzień Flagi RP obchodzony jest w Polsce od 2004 r., a zwyczajem charakterystycznym dla święta jest przywieszanie Flagi RP do drzewca, co ma stanowić wyraz szacunku dla symboli i barw Polski. Tego dnia organizowane są różnego rodzaju akcje i manifestacje patriotyczne, którym towarzyszy eksponowanie barw i symboli narodowych. Warto dodać, iż w tym samym dniu obchodzimy także Dzień Polonii i Polaków za Granicą.

Sztandary powstańcze podczas Bitwy pod Ostrołęką w 1831 r. / Domena Publiczna

W ujęciu historycznym polskie barwy narodowe wywodzą się z barw herbu Królestwa Polskiego oraz herbu Wielkiego Księstwa Litewskiego. W symbolice narodowej biel pochodzi od bieli orła, będącego zarazem godłem Polski, i bieli Pogoni, czyli rycerza będącego godłem Litwy. Zarówno godło Królestwa Polskiego, jak i Księstwa Litewskiego znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych. Biel na fladze Polski znajduje się u góry, gdyż w narodowej heraldyce kolor godła jest ważniejszy od koloru tła. Według symboliki używanej w heraldyce kolor biały reprezentuje srebro. Biel nawiązuje także do wody, a w kontekście wartości duchowych oznacza czystość i niepokalanie. Kolor czerwony natomiast utożsamiany jest z ogniem i krwią. Nawiązuje również do cnót odwagi i waleczności. Należy przy tym zaznaczyć, iż Polskie barwy narodowe jako jedne z nielicznych w świecie mają pochodzenie heraldyczne.

Bandera Marynarki Wojennej RP / fot. Mateusz War. CC BY-SA 3.0

Barwy polskiej flagi zostały uregulowane prawnie na mocy specjalnej ustawy podjętej przez Sejm Królestwa Polskiego podjął specjalną ustawę 7 lutego 1831 roku. Po okresie zaborów i odzyskaniu niepodległości barwy narodowe stały się przedmiotem uchwały Sejmu Ustawodawczego z sierpnia 1919 roku. W latach niemieckiej, a następnie sowieckiej okupacji barwy narodowe nie były dokładnie sprecyzowane, a ich eksponowanie wraz z obchodami ważnych świąt narodowych mocno ograniczono. Zmiany w tym zakresie przyniosły dopiero wydarzenia polityczno-społeczne, jakie miały miejsce w Polsce pod koniec lat 90 XX wieku.^[1]

Wzór flagi państwowej Polski ogłoszony w Dzienniku Ustaw RP / Domena publiczna

W myśl obowiązujących do dziś zapisów ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, flagą Rzeczpospolitej Polskiej jest prostokątny płat tkaniny o barwach bieli i czerwieni w proporcji 5:8, umieszczonych na maszcie. W odróżnieniu od barw narodowych flaga ma określone, wskazane wcześniej proporcje. Natomiast barwy narodowe mogą charakteryzować się dowolną długością i szerokością (przy czym szerokość pasów musi być taka sama).

Barwy flagi złożone z dwóch poziomych pasów: białego oraz czerwonego są odwzorowaniem kolorystyki godła państwowego, który stanowi orzeł biały na czerwonym polu. Ustawa wprowadziła również drugi, równoprawny wariant flagi, która na białym pasie ma umieszczony centralnie Orła Białego jako herb Rzeczypospolitej. Flagi z godłem podnosi się między innymi w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, lotniskach cywilnych i statkach jako banderę. Dopuszcza się również także wieszanie flagi państwowej w formie pionowej wstęgi, baneru i kokardy.

Eksponując barwy narodowe i flagę państwową powinniśmy przestrzegać następujących zasad^[1]:

• Flaga lub banner eksponowane publicznie muszą być czyste i mieć czytelne barwy. Nie mogą być pomięte lub postrzępione;
• Weksylia mogą pozostawać na maszcie od świtu do zmroku. Jeśli mają pozostać dłużej muszą być odpowiednio oświetlone;
• Na terenie RP flaga państwowa Rzeczypospolitej Polskiej ma zawsze pierwszeństwo przed wszystkimi innymi flagami. Jeśli eksponuje się na masztach więcej flag, flagę państwową RP podnosi się (wciąga na maszt) jako pierwszą i opuszcza jako ostatnią;
• W dniach żałoby narodowej flaga państwowa RP podniesiona jest do połowy masztu. Na maszt stojący wciąga się ją rano na sam szczyt i po chwili powoli opuszcza do połowy wysokości. Wieczorem podnosi się ją na szczyt masztu, po czym powoli całkowicie opuszcza i zdejmuje;
• Nie powinno się podnosić i wywieszać weksyliów w dni deszczowe i przy bardzo silnym wietrze;
• W czasie burzy, bardzo silnego wiatru lub śnieżycy flagi należy jak najszybciej opuścić i zdjąć;
• Flaga nigdy nie może dotknąć podłogi, ziemi, bruku lub wody;
• Flagą nie oddaje się honorów żadnej osobie, nie pochyla się jej przed żadną inną flagą lub znakiem;
• Flagą nie można przykryć pomnika lub tablicy pamiątkowej przed ich odsłonięciem. Podczas uroczystości flagi na odpowiednich podstawach lub stojakach należy umieścić po lewej stronie pomnika (dla patrzącego na pomnik), w kolejności zgodnej z hierarchią;
• Flaga nie może służyć jako nakrycie stołu lub opakowanie jakiegoś przedmiotu;
• Na fladze państwowej RP nie wolno umieszczać żadnych napisów i żadnego rodzaju rysunków;
• Powszechny stał się zwyczaj umieszczania na barwach narodowych nazw miejscowości, z których przyjeżdżają kibice na zawody sportowe (na przykład w skokach narciarskich), aby jednak nie naruszać zasad, powinny to być barwy narodowe, a nie flagi o proporcji 5:8;
• Godnym sposobem zniszczenia zużytej flagi lub banneru jest niepubliczne spalenie. Możliwe jest także godne zniszczenie flagi przez rozdzielenie barw.

Flaga i barwy narodowe towarzyszą mam we wszystkich ważnych momentach. Dlatego też powinniśmy je prezentować w zgodzie z tradycją, obowiązującymi zasadami i otaczać należytym honorem.

PRZYPISY

[1] A. Znamierowski, Insygnia, symbole i herby polskie, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 158-160.Warszawa 2005, s. 24.
[2] Biało-Czerwona, MSWiA, Warszawa 2017i, Insygnia, symbole i herby polskie, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 158-160.Warszawa 2005, s. 24.