Mija właśnie 70 lat od czasu, kiedy Amerykanie zrzucili bombę atomową na japońskie miasta – Hiroszimę i Nagasaki. Ataki te były ostatnim aktem II wojny światowej. Amerykanie zdecydowali, aby zmusić w ten sposób Japonię do bezwarunkowej kapitulacji.
Tragedia Hiroszimy i Nagasaki była ogromna. Warto przyjrzeć się jej sprawcom: bombom atomowym Little Boy i Fat Man.
>>>> Część II: Fat Man i Nagasaki <<<<
W tym artykule skupiamy się na bombie Little Boy, która spadła na Hiroszimę. Jeśli chcesz poznać historię bomby Fat Man, która zniszczyła Nagasaki, przeczytaj drugi artykuł z tej serii – Część II: Fat Man i Nagasaki.
Oba ładunki jądrowe różniły się od siebie diametralnie, jednak efekt ich działania był podobny. Powstały w ramach ściśle tajnego programu o kryptonimie Projekt Manhattan, który miał na celu stworzenie nowej broni (bomby atomowej), zanim zrobią to państwa Osi.
Nazwy ładunków wynikały z ich gabarytów: bomba Little Boy była stosunkowo mała – w przeciwieństwie do większego Fat Mana. Niezależnie jednak od rozmiaru obu bomb atomowych, ich detonacja spowodowała wyzwolenie wielkiej ilości energii, która zniszczyła japońskie miasta – Hiroszimę i Nagasaki. Little Boy i Fat Mana różniła także masa ładunku.
Kolejne różnice między bombami widoczne są na poziomie rozwiązań konstrukcyjnych ładunków jądrowych.Wynikają one z różnic w materiałach stanowiących korpus ładunku.
Replika bomby atomowej Little Boy. / Wikimedia Commons.
Little Boy (pol. Mały Chłopiec) był bombą uranową. Oznacza to, że ładunek atomowy wykonany był z uranu (pierwiastka U-235).
Skonstruowanie ładunku było niezwykle trudne, bo aż do połowy 1945 roku nie było dostępnej wystarczającej ilości materiału. Powodem użycia uranu była obawa, że bomba plutonowa może okazać się zawodna.
Projekt bomby atomowej Little Boy został ukończony w lutym 1945 roku, a sama konstrukcja powstała do końca maja – jednak bez ładunku rozszczepialnego. Korpus ładunku miał 3 metry długości, 71 centymetrów średnicy oraz masę 4,045 kg.
Szczegółowy przekrój bomby Little Boy. / Wikimedia Commons. 1. Lotki stabilizujące; 2. Stalowa konstrukcja zamka działa dla ładunku konwencjonalnego; 3. Detonator; 4. Kordytowy ładunek konwencjonalny; 5. 6 pierścieni z uranu 235 tworzących pocisk (26 kg) 6. Czujniki ciśnienia; 7. Obudowa bomby; 8. Wyposażenie uzbrajające i zabezpieczające; 9. Stalowa lufa (średnica 10 cm, długość 2 m); 10. Wyjście przewodów do uzbrajania bomby; 11. Stalowa obudowa reflektora neutronów; 12. 2 pierścienie z uranu 235 (38 kg), będące celem pocisku; 13. Reflektor neutronów z węgliku wolframu; 14. Inicjator emisji neutronów; 15. Wysokościomierz radarowy; 16. Pręt zabezpieczający z boru.
Ładunek rozszczepialny, czyli 64 kg silnie wzbogaconego uranu (80-90% U-235), pochodził z zakładów gazowej dyfuzji K-25 w Oak Ridge (Tennessee). Ładunek został w większości poddany trzystopniowemu procesowi wzbogacającemu – m.in. termodyfuzji, która wzbogaciła go z poziomu, w jakim występuje w naturze (0,72%) do poziomu 1-1,5%.
Następnie ładunek został podzielony na dwie części: w jednym cylindrze, o długości 16 cm i szerokości 10 cm, umieszczono 26 kg materiału (42% łącznej masy), a w drugim, o długości i szerokości 16 cm, 38 kg (58%).
Wokół cylindrów umieszczono tzw. reflektor neutronów, zbudowany z grubej warstwy karbidu wolframu. Otoczony był 60-centymetrową warstwą stali. Całość ważyła 2,3 tony. Pierwszy cylinder pełnił rolę pocisku, a drugi celu.
Do zapoczątkowania reakcji łańcuchowej dochodziło, gdy pocisk uderzał w cel, który został wstrzelony w niego za pomocą eksplozji kordytu wewnątrz korpusu bomby.
Uproszczony przekrój bomby Little Boy, prezentujący działanie układu cylindrów pocisk-cel. / Wikimedia Commons.
Więcej informacji o broni jądrowej przedstawiamy w artykule: Podział i charakterystyka broni masowego rażenia.
Budowa bomby atomowej Little Boy została ukończona 3 lipca.
14 lipca bomba załadowana została na okręt USS Indianapolis, który 25 lipca 1945 roku przewiózł ją razem z pociskiem na wyspę Tinian, gdzie stacjonowały bombowce B-29 Superfortress.
Tego samego dnia, z Bazy Lotnictwa Kirtland w Albuquerque (Nowy Meksyk) wystartował samolot transportowy Douglas C-54 Skymaster z celem na pokładzie. 31 lipca korpus bomby został uzbrojony w U-235 i cztery inicjatory, tworząc bombę atomową gotową do użycia.
5 sierpnia gen. mjr Curtis LeMay, który kierował operacjami nalotów na Japonię, za pomocą Superfortec wydał rozkaz ataku nuklearnego (wcześniej zaaprobowanego przez prezydenta Harry’ego S. Trumana), który miał nastąpić dzień później.
Wybór celu ataku trwał długo. Jeszcze w kwietniu brano pod uwagę: Zatokę Tokijską, miasta Kawasaki, Jokohamę, Nagoję, Osakę, Kobe, Kioto, Hiroszimę, Kure, Yahatę, Kokurę, Shimonoseki, Yamaguchi, Kumamoto, Fukuokę, Nagasaki oraz Sasebo.
W maju wybrano Kioto, Hiroszimę i Niigatę (ta pierwsza została skreślona w czerwcu, a w jej miejsce wybrano Kokurę). 25 lipca wybrano Hiroszimę, Kokurę, Niigatę i Nagasaki.
31 lipca Hiroszima stała się celem priorytetowym.
Niigata została skreślona z listy celów 1 sierpnia. Dwa dni później ostatecznie wybrano cele – Hiroszimę, Kokurę i Nagasaki. Piloci mieli wybrać miasto, nad którym warunki pogodowe będą najbardziej optymalne – w tym celu łącznie siedem B-29 miało uczestniczyć w operacji, a trzy z nich wykonać rozpoznanie warunków pogodowych nad celami.
Bomba atomowa Little Boy miała znaleźć się na pokładzie jednej z piętnastu Superfortec przystosowanych do udźwigu nowej broni. Boeing B-29 Superfortress o nr ser. 44-86292 i nr bocznym 82, należący do 509. Composite Group pod dowództwem płk. Paula W. Tibbetsa, Jr., który nazwał samolot Enola Gay (od panieńskiego nazwiska swojej matki), został wyznaczony do pierwszego w historii ataku nuklearnego na Japonię.
Załogę stanowiło łącznie 12 osób. Byli to, oprócz Tibbetsa:
W operacji brały udział także Superfortece o nazwach własnych:
Grzyb atomowy nad Hiroszimą. / Wikimedia Commons.
Szacuje się, że 6 sierpnia 1945 roku zginęło około 30% populacji Hiroszimy (od 70-90 tysięcy mieszkańców), ale liczba ta do dziś jest tematem sporów. Z 76 tysięcy budynków w mieście aż 70 tysięcy zostało zburzonych lub uszkodzonych – w tym 48 tysięcy całkowicie.
Zniszczona Hiroszima po ataku. / Wikimedia Commons
