Mija właśnie 70 lat od ataków nuklearnych na japońskie miasta – Hiroszimę i Nagasaki. Ataki te były ostatnim aktem II wojny światowej.
Tragedia wspomnianych miast jest ogromna. Wybuch atomowy, który w nich nastąpił, spowodował wyzwolenie wielkiej ilości energii, która zmiotła wszystko, co napotkała na swojej drodze.
Dziś przyglądamy się sprawcom tej tragedii: bombom atomowym Little Boy i Fat Man.
>>>> Część I: Little Boy i Hiroszima <<<<
W tym artykule skupiamy się na bombie Fat Man, która spadła na Nagasaki. Jeśli chcesz poznać historię bomby Little Boy, która zniszczyła Hiroszimę, przeczytaj pierwszy artykuł z tej serii – Część I: Little Boy i Hiroszima
Oba ładunki atomowe różniły się od siebie diametralnie, jednak efekt ich działania był podobny. Powstały w ramach ściśle tajnego programu o kryptonimie Projekt Manhattan, który miał na celu stworzenie nowej broni, zanim zrobią to państwa Osi.
Nazwy ładunków wynikały z ich gabarytów: Little Boy był stosunkowo mały – w przeciwieństwie do Fat Mana. Różnica między bombami wynikała również z rozwiązań konstrukcyjnych ładunków jądrowych. Była ona widoczna np. w materiałach stanowiących korpus ładunku.
Replika bomby atomowej Fat Man. / Wikimedia Commons.
Do budowy bomby atomowej Fat Man użyto pierwiastka Pu-239. Pluton do ładunku rozszczepialnego Fat Mana został wyprodukowany w reaktorach nuklearnych w Hanford (Waszyngton). Prawdopodobniw użyto również ok. 200 g plutonu wyprodukowanego przez eksperymentalny reaktor w Oak Ridge (Tennessee).
Łączna masa ładunku użytego w bombie Pu-239 wyniosła od 6,1 do 6,2 kg.
Materiał rozszczepialny bomby Fat Man został uformowany w dwie półkule pokryte warstwą niklu, ponieważ pluton jest chemicznie bardzo reaktywny. Z kolei rdzeń został otoczony przez reflektor o średnicy 30 cm w formie naturalnego uranu ważącego ok. 260 kg. Reflektor formował warstwę ok. 10-11 cm dookoła rdzenia. Przed użyciem Fat Man został zabezpieczony przez drut kadmowy, ponieważ kadm pochłania neutrony pochodzenia zewnętrznego.
Reflektor był otoczony grubą na 11 cm i ważącą ważącą 160 kg kulistą warstwą aluminium, a cały materiał wybuchowy systemu implozyjnego tworzył warstwę grubą na 45 cm i ważącą 2500 kg.
System ten składał się z 32 ładunków wybuchowych: 20 sześciokątnych i 12 pięciokątnych. Zostały dopasowane do siebie na wzór piłki nożnej, formując kompletną wybuchową kulę szeroką na 140 cm.
Każdy ładunek składał się z trzech części: dwie to szybko eksplodujący ładunek, a trzecia to materiał o dłuższym czasie detonacji. Całość materiału wybuchowego była utrzymywana razem przez specjalny stop duraluminium.
Podobnie jak Little Boy, Fat Man był wyposażony w cztery radary – anteny zamontowane z tyłu bomby, których zadaniem było wymierzanie wysokości, na jakiej znajduje się bomba i uruchamianie detonatora na wcześniej określonym pułapie. Przełącznik barometryczny niwelował możliwość detonacji przedwczesnej i zapobiegał czynnikom, które mogłyby wywołać wybuch jądrowy powyżej 2134 metrów (7000 stóp).
Szczegółowy przekrój bomby Fat Man. / Wikimedia Commons. 1. Bezpiecznik detonujący AN 219; 2. Antena radaru Archie; 3. Panel z bateriami (do detonacji ładunków wybuchowych); 4. Jednostka X – układ sterujący detonacją; 5. Łącznik mocujący dwie elipsoidalne połówki bomby; 6. Pięciokątne fragmenty materiału wybuchowego; 7. Bloki materiału wybuchowego ułożone na wzór dwudziestościanu ściętego; 8. Ogon bomby (model: California Parachute); 9. Powłoka głowicy (1,4 metra średnicy wewnętrznej); 10. Stożki obudowujące całość głowicy; 11. Materiał wybuchowy; 12. Materiał rozszczepialny; 13. Panel z przyrządami sterującymi (radar, czasomierz, itp.); 14. Panel czujników barometrycznych.
Więcej informacji o broni jądrowej przedstawiamy w artykule: Podział i charakterystyka broni masowego rażenia.
26 lipca 1945 roku na pokładzie transportowca Douglas C-54 Skymaster plutonowy rdzeń Fat Mana opuścił Bazę Lotnictwa Kirtland w Albuquerque (Nowy Meksyk). Dwa dni później dotarł na wyspę Tinian.
Pierwotnie data zrzucenia bomby została ustalona na 11 sierpnia, a jako cel główny obrano miasto Kokura. Nagasaki było celem zapasowym.
Niekorzystna prognoza pogody spowodowała, że 7 sierpnia zdecydowano się przełożyć zrzucenie bomby na 10 sierpnia, a następnie 9 sierpnia. Spowodowało to znaczne skrócenie czasu przeznaczonego na montaż.
W tak krótkim czasie nie udało się wykonać wszystkich testowych procedur bezpieczeństwa. 8 sierpnia bomba Fat Man, oznaczona jako F31, była gotowa do użycia.
O godzinie 22:00 Fat Man został załadowany na bombowiec Boeing B-29 Stratofortress Bockscar (Bock’s Car) o nr ser. 44-27297 i nr bocznym 77, należący do 509. Composite Group pod dowództwem mjr Charlesa W. Sweeney’a. Pozostałą załogę stanowili:
Dodatkowo: kom. Frederick Ashworth i jego pomocnik por. Philip M. Barnes z US Navy do uzbrojenia bomby oraz oficer radarowy por. Jacob W. Beser, który brał udział w misji zrzucenia Little Boy’a na Hiroszimę.
W misji towarzyszyły także B-29 o nazwach własnych:
Pomimo faktu, że Fat Man spadł na skraj niezamieszkałego terenu, straty w ludziach przekroczyły ok. 70 tys. osób. Głównym celem ataku były zakłady zbrojeniowe Nagasaki Shipyard & Machinery Works, część Mitsubishi Heavy Industries w północnej części miasta, będące jej najważniejszym obiektem militarnym. Miejsca te zostały jednak tylko uszkodzone.
Zniszczone Nagasaki po ataku. / Wikimedia Commons.
