Po co powstało NATO? Powstało, aby Zachód mógł się zjednoczyć militarnie oraz politycznie przeciw ekspansji ZSRR. Gdy przywódcy państw zachodnich zorientowali się, że ich niedawny sojusznik stał się wrogiem nr 1, zaczęli się organizować. Zagrożenie ze strony ZSRR było duże. Głównym czynnikiem odstraszającym Sowietów był amerykański arsenał nuklearny . Po zrzuceniu przez USA bomb atomowych na Japonię, Stalin zdał sobie sprawę, że ma do czynienia z nowym rodzajem broni, wobec którego liczba żołnierzy nie ma znaczenia. Wkrótce powstały dwa bloki : NATO oraz Układ Warszawski. Oba bloki dysponowały bronią nuklearną. Artykuł ten będzie poświęcony zagadnieniu doktryn wykorzystania broni jądrowej przez NATO w wypadku ewentualnego konfliktu z Rosją.
Dla Paktu Północno-Atlantyckiego broń nuklearna była gwarantem bezpieczeństwa w czasach zimnej wojny. Gwarancji takiej nie mogła dać broń konwencjonalna, ponieważ Związek Radziecki posiadał jej przytłaczającą ilość . Jednak samo posiadanie broni nuklearnej, mimo iż jest wielkim atutem ,nie jest zupełnie wystarczające ? trzeba wiedzieć ,kiedy jej użyć i w jakim zakresie. Z tego powodu powstawały różne doktryny użycia broni nuklearnej.
DOKTRYNA ZMASOWANEGO ODWETU
Pierwszą doktryną zaadaptowaną przez sojusz w 1957r. była ? Doktryna zmasowanego odwetu?. Należy tutaj wtrącić, że możemy mówić o pewnej prawidłowości, gdyż wszystkie doktryny były na początku doktrynami USA. Działo się tak dlatego, że USA dysponowało ( i dysponuje) największym arsenałem atomowym w NATO, tak więc chcąc nie chcąc stawały się potem doktrynami całego sojuszu. Doktryna zmasowanego odwetu polegała na wykonaniu uderzeń jądrowych w razie jakiegokolwiek ataku ZSRR na państwa członkowskie sojuszu. Dopuszczała również wyprowadzenie uderzeń wyprzedzających tzw. uderzeń prewencyjnych w razie realnego zagrożenia ze strony UW. Było to swego rodzaju balansowanie na cienkiej granicy między wojną a pokojem. Ponad to, doktryna ta nie dawała pełnego spektrum możliwości, gdyż przewidywała jedynie jeden konkretny model działania oznaczający wybuch lll wojny światowej. Z drugiej zaś strony tak radykalny plan postępowania był skutecznym ?straszakiem? na państwa Układu Warszawskiego. Kolejnym faktem, który może tłumaczyć takowe działanie jest to , że przywódcą ZSRR był Józef Stalin, który nie rezygnował ze swoich planów pod byle pretekstem. Wojna nuklearna byle pretekstem nie była. Co ciekawsze ? Doktryna zmasowanego odwetu? została zaadaptowana dla państw NATO już po śmierci J. Stalina i obowiązywała dla Sojuszu krótko, bo jedynie 4 lata. Istotną rolę w tej doktrynie odgrywały lotnictwo strategiczne i łodzie podwodne uzbrojone w rakiety balistyczne SLBM przenoszące ładunki atomowe. Dodatkowo rozbudowano sieć baz wojskowych na całym świecie w taki sposób ,aby otaczały one państwa Układu Warszawskiego, co miało zapewnić strategiczną przewagę już na samym początku ewentualnej wojny. W 1953 roku na terenie Europy zostały rozlokowane rakiety średniego zasięgu oraz broń jądrowa. W razie wybuchu wojny plan działania był uzgodniony. Zadaniem USA było wykonanie uderzeń jądrowych. Na morzach wspólnie miały operować marynarki wojenne USA oraz Europejskich państw NATO. Na Europejskim kontynencie wojnę miały prowadzić głównie armie państw Europejskich.?Doktryna zmasowanego odwetu? była postrzegana jako doktryna tarczy i miecza, gdzie mieczem był arsenał nuklearny USA a tarczą miały być wojska konwencjonalne całego NATO.
DOKTRYNA ELASTYCZNEGO REAGOWANIA
?Doktryna elastycznego reagowania? została opracowana w 1961 roku a zaadaptowana dla państw sojuszu północno-atlantyckiego w 1967roku. Do jej stworzenia przyczyniło się parę faktów. Pierwszym i dość znaczącym był ten , że monopol USA na broń jądrową został przełamany przez ZSRR stosunkowo szybko. Drugi wynikający poniekąd z pierwszego to wprowadzenie międzykontynentalnych rakiet balistycznych na uzbrojenie państw Układu Warszawskiego. Powyższe wydarzenia spowodowały poczucie potrzeby zrewidowania słuszności dotychczasowej ?Doktryny zmasowanego odwetu? na rzecz nowej strategii. Nowa doktryna zakładała, że należy dostosowywać reakcję sojuszu i jego potencjału nuklearnego do zaistniałej sytuacji. Według nowej doktryny działania bojowe miały być prowadzone przede wszystkim za pomocą broni konwencjonalnej ,a dopiero w przypadku niepowodzenia miała zostać zastosowana taktyczna broń jądrowa. Strategiczna broń jądrowa miała służyć jedynie jako broń odwetowa, gdyby takowa została użyta przez ZSRR. Nowa strategia dopuszczała również prowadzenie działań zbrojnych bez użycia broni jądrowej. Strategia taka, jak sama jej nazwa wskazuje, dawała elastyczność w podejmowaniu działań , nie skazywała świata od razu na wojnę nuklearną. Powstały SIOP ( Single Integrated Operation Plan) były to plany , których zadaniem było przewidywanie różnych wariantów uderzeń zarówno tych masowych jak i tych o ograniczonym polu działania tak, aby uzyskać założone cele wojenne.
NOWA KONCEPCJA STRATEGICZNA
Na początku lat 90-tych doszło do rozpadu ZSRR oraz Układu Warszawskiego. Wróg nr 1 NATO został pokonany. ZSRR nie zniszczyły bomby atomowe lecz zapaść ekonomiczna. Wobec zaistniałej sytuacji międzynarodowej sojusz stanął przed nowymi wyzwaniami poza nagłym wybuchem konfliktów etnicznych ( np. wojna na Bałkanach) , terroryzmem itp. pojawiła się również kwestia zasad używania broni nuklearnej w celu obrony członków sojuszu. Utrzymywanie ogromnych arsenałów jądrowych nie było już tak potrzebne , dodatkowo bezpotrzebnie obciążało gospodarkę. W 1991 roku NATO przyjęło nową doktrynę nazwaną ? Nową koncepcją strategiczną?. Zakładała ona utrzymanie arsenałów jądrowych na takim poziomie , aby NATO posiadało środki odstraszania umożliwiające mu zapewnienie bezpieczeństwa swoich członków. W koncepcji tej zwrócono również większą uwagę na nowe zagrożenia płynące dla bezpieczeństwa międzynarodowego. W 1999 dokonano aktualizacji ? Nowej Koncepcji Strategicznej? w odniesieniu do doświadczeń NATO w byłej Jugosławii. Dodatkowo wprowadzono pojęcie ? operacji spoza artykułu 5?, które dotyczyło akcji ?reagowania kryzysowego?.
PODSUMOWANIE
Od czasów ?Nowej koncepcji strategicznej? strategia NATO w dziedzinie broni jądrowej polega głównie na tym, aby zapobiec proliferacji BMR w tym oczywiście broni jądrowej. Skupiono się również na uniemożliwieniu produkcji tej broni państwom, które należą do grona tzw. państw zbójnickich. Doktryny nuklearne NATO kształtowały i wpływały na poziom bezpieczeństwa międzynarodowego. Same również ulegały zmianom. NATO nadal jest w stanie dokonać ataku nuklearnego w obronie członka sojuszu jednak prawdopodobieństwo tego, że któryś z członków będzie realnie zagrożony atakiem jest niskie. Znaczenie samej broni nuklearnej zmalało w porównaniu do czasów zimnej wojny, gdyż wraz z jej końcem powstały całkiem nowe zagrożenia dla ładu międzynarodowego – zagrożenia, na które potencjał nuklearny jakiegokolwiek państwa nie był już żadną receptą.
