Najstarszy pozostający w służbie lotniskowiec na świecie, indyjski INS Viraat (R22) oficjalnie przejdzie na emeryturę w dniu 6 marca br. Niemalże jednocześnie pojawiła się informacja, że jedyny brazylijski lotniskowiec, NAe S?o Paulo (A12) nie będzie modernizowany i również zostanie wycofany. Warto zauważyć, że oba okręty początkowo służyły w marynarkach wojennych, odpowiednio, Wielkiej Brytanii i Francji.
INS Viraat (R22)
W środę, 15 lutego br., indyjski dziennik Hindustan Times poinformował, że Marynarka Wojenna Indii (Bh?rat?ya Nau Sen?) zorganizuje w dniu 6 marca br. w Bombaju uroczystość wycofania lotniskowca INS Viraat (R22) po prawie 30 latach służby pod jej banderą. Razem ze służbą w Royal Navy, jako HMS Hermes (R12), będzie to łącznie 57 lat, dzięki czemu jednostka trafi do Księgi Rekordów Guinnessa jako najdłużej pływający okręt wojenny w czynnej służbie. Decyzja o przyszłości okrętu jeszcze nie zapadła, ale trwają rozmowy z władzami stanu Andhra Pradesh (na południowym-wschodzie kraju), które są wstępnie zainteresowane przejęciem go.
Nazywany przez Brytyjczyków Grand Old Lady, lekki lotniskowiec ulepszonego typu Centaur, miał początkowo nazywać się HMS Elephant i wszedł do służby w 1959 roku pod nazwą HMS Hermes, choć stępkę pod budowę położono jeszcze w czasie II wojny światowej w stoczni Vickers-Armstrong w Barrow-in-Furness. Okręt ma 226,9 metra długości (ze skocznią typu ski-jump), 27,43 metra szerokości w najwęższym miejscu i 43,9 metra w najszerszym, 8,5 metra zanurzenia oraz 28.000 ton pełnej wyporności. W 1976 roku przebudowany do roli śmigłowcowca, sześć lat później wziął udział w wojnie o Falklandy. Po wejściu lotniskowców typu Invincible, HMS Hermes (R12) został wycofany w 1984 roku po 25 latach służby. Rok później sprzedany został Indiom, a do służby w Bh?rat?ya Nau Sen? wszedł w 1987 roku jako INS Viraat (R22), choć oficjalne przyjęcie odbyło się dwa lata później. W 1993 roku doszło do zalania maszynowni, co wyłączyło go ze służby na dwa lata. W latach 1999?2001 przeszedł remont i modernizację, a kolejne prace trwały w latach 2003?2004 oraz 2009?2012. W lutym 2016 roku został wycofany z aktywnej służby i przeniesiony do rezerwy.
Obecnie, w służbie Bh?rat?ya Nau Sen? jest jeden lotniskowiec, INS Vikramaditya (R33), będący eks-sowieckim Admirałem Gorszkowem, zmodernizowanego typu Kijew i wszedł do służby w 2013 roku. W planach rządu w New Delhi jest także wprowadzenie do służby w grudniu 2018 roku pierwszego zbudowanego w kraju okrętu tej klasy: INS Vikrant (R11) oraz INS Vishal, pierwszego w Azji lotniskowca o napędzie nuklearnym, który ma wejść do służby w 2025 roku (czytaj także: Oficjalnie: Lotniskowiec o napędzie nuklearnym dla Marynarki Wojennej Indii).
NAe S?o Paulo (A12)
Brazylijski lotniskowiec NAe S?o Paulo (A12). / Wikimedia Commons (CC BY-SA 3.0).
W dniu 14 lutego br pojawiła się informacja, że Marynarka Wojenna Brazylii (Marinha do Brasil) zrezygnowała wbrew wcześniejszym zapowiedziom z modernizacji jej jedynego lotniskowca, NAe S?o Paulo (A12), rozpoczynając proces stopniowego wycofywania jednostki ze służby. We wrześniu ub. r. dowództwo Marinha do Brasil zapowiadało, że jednostka zostanie poddana modernizacji (obejmującej: wymianę elementów układu napędowego, przegląd naprawczy pokładu lotniczego i katapult oraz zabudowanie nowych urządzeń pokładowych), która wydłuży jej służbę o 15 lat, lecz po oszacowaniu kosztów (przekroczyłyby 1 mld BRL), zrezygnowano z tego kroku i podjęto decyzję o wycofaniu go ze służby. Proces ten z kolei ma zakończyć się w 2020 roku. Operujące z jego pokładu myśliwce A-4 Skyhawk zostaną przebazowane do bazy lotnictwa marynarki S?o Pedro da Aldeia (BAeNSPA).
NAe S?o Paulo (A12) jest eks-francuskim lekkim lotniskowcem typu Clemenceau, który wszedł do służby w Marinha do Brasil w 2000 roku, wcześniej służąc jako FS Foch (R99). Stępkę pod lotniskowiec położono w 1957 roku, a sześć lat później wszedł do służby we Francuskiej Marynarce Wojennej (Marine nationale). Jednostka ma 265,5 metra długości, 51,2 metra szerokości, 8,6 metra zanurzenia oraz 32.800 ton pełnej wyporności. Szlak bojowy okrętu obejmował misje w Dżibuti (1977), Libanie (1983-1984), Libii (1984) oraz Jugosławii (1993-1994).
W 2000 roku na czele Task Force 473, okręt odbył ostatni czteromiesięczny rejs pod francuską banderą, po czym został odsprzedany Brazylii, gdzie w ciągu trzech lat, jako okręt flagowy Marinha do Brasil, wziął udział w ćwiczeniach z Argentyną: ARAEX, PASSEX i TEMPEREX. W dniu 17 maja 2004 roku w maszynowni okrętu doszło do eksplozji i pożaru, które zabiły jednego członka załogi i raniły dziesięciu kolejnych. Po tym incydencie, dowództwo podjęło decyzję o naprawie i modernizacji okrętu, przeprowadzonymi w latach 2005?2010. Po serii prób odbiorczych, okręt miał wrócić do służby w 2013 roku, lecz rok wcześniej doszło do kolejnego pożaru. We wrześniu 2016 roku okręt nadal przechodził naprawy, gdy podjęto decyzję o modernizacji, obejmującej nowy napęd i skocznie ski-jump. Gdyby podjęto się tym pracom, to według planów dowództwa, łączy czas służby okrętu jako FS Foch (R99) i NAe S?o Paulo (A12) wynosiłby prawie 80 lat, co byłoby rekordem świata.
Brazylia zmaga się obecnie z cięciami budżetowymi na obronność, ale w dalekosiężnych planach jest budowa dwóch krajowych lotniskowców z udziałem partnerów zagranicznych, tak aby powrócić do elitarnego grona państw, posiadających okręty wojenne tej klasy.
Źródła:
hindustantimes.com: World?s oldest serving aircraft carrier Viraat to retire on March 6
epocanegocios.globo.com: Marinha decide desativar único porta-avi?es
Czytaj także:
Rosja zaoferowała Indiom lotniskowiec o napędzie nuklearnym
Atomowy lotniskowiec dla marynarki wojennej Indii?
Morska wersja śmigłowca H225M Caracal dla Brazylii
