28 stycznia 1944 r. wojska radzieckich 6. Armii Pancernej (d-ca. generał Andriej Krawczenko) współdziałając z jednostkami 5. Armii Pancernej Gwardii (d-ca. generał Paweł Rotmistrow) zamknęły w okrążeniu dwa niemieckie korpusy armijne ? XLII (d-ca. generał Theo Lieb) i XI (d-ca. generał Wilhelm Stemmermann), będące częścią Armii Południe. W ?kotle czerkaskim? znalazło się cztery dywizje piechoty (57., 72., 88. i 389.) , 5. Dywizja Pancerna SS ?Wiking? (d-ca. SS-Gruppenf?hrer Herbert Otto Gille) oraz Brygada Szturmowa SS ?Wallonien? (d-ca. SS-Sturmbanf?hrer Lucien Lippert).
W początkowych dnia stycznia 1944 r. niemiecka Armia Południe wycofywała się na zachód pod naporem nacierającej Armii Czerwonej. 8 stycznia wojska radzieckie zdobyły Kirowgrad. Niemieckie dywizje utrzymywały wybrzuszenie we froncie przeciwnika w okolicach Korsunia i Czerkasów. Mimo nalegań feldmarszałka Ericha von Mansteina, który przewidywał kłopoty na tym odcinku i naciskał na OKW, aby poleciła odwrót na zachód, Hitler nie wyraził na to zgody. Przewidywania niemieckiego feldmarszałka sprawdziły się. 1. i 2. Fronty Ukraińskie okazały się za silne. Okrążone wojska niemieckie liczyły około 60 000 żołnierzy, 1600 dział oraz 230 czołgów i dział samobieżnych. Wojska radzieckie otoczyły wroga kordonem dwudziestu siedmiu dywizji piechoty, cztery korpusy pancerne oraz jeden korpus zmechanizowany. Poinformowany o wydarzeniu, Hitler jak zawsze w takich przypadkach rozkazał trwanie na pozycjach. Polecił dokonywanie zrzutów zaopatrzenia dla okrążonych oddziałów, a akcją odsieczy miał dowodzić von Manstein. Samoloty niemieckie z VIII Korpusu Powietrznego (d-ca. generał Hans Seidemann) przez pierwsze dwa tygodnie dostarczyły 2000 ton zaopatrzenia oraz ewakuowały 2400 rannych Niemców. W wyniku kontrakcji radzieckich myśliwców utracono 32 Ju-52. Pechowo dla okrążonych nadeszła odwilż, a lotniska nie nadawały się do użytku. W kierunku ?kotła? von Manstein wysłał dwa korpusy pancerne ? III (d-ca. generał Hermann Breith) i XLVII (d-ca. generał Nikolaus von Vormann). Dotarły one jednak jedynie w odległości 13 km od okrążonych, w rejonie rzeki Górnyj Tikicz i na zachód od Bojarki. Szczególną rolę w akcji miała odegrać 1. Dywizja Pancerna SS ?Leibstandarte Adolf Hitler? oraz 16. Dywizja Pancerna, których czołgi miały utorować drogę do ?kotła?. Wojska radzieckie skutecznie uniemożliwiały przerwanie ich linii obronnych. Niemcom nie sprzyjała także pogoda ? wszechobecne błoto i śnieg. 8 lutego okrążeni hitlerowcy otrzymali propozycję kapitulacji, gwarancję życia i dobrego traktowania. Dwa dni później na pozycje niemieckie zaczęły spadać radzieckie pociski artyleryjskie. Armia Czerwona stopniowa zaciskała granice ?kotła?. Żołnierze niemieccy cierpieli z głodu, obsiadły ich wszy oraz stali po kostki w błocie. Wielu z nich czuło się fatalnie psychicznie. Stan ten nazwali ?gorączką kociołka?. Wszystkie niemieckie oddziały pod Czerkasami zostały podporządkowane gen. Stemmermannowi, który swoje decyzje musiał konsultować z dowódcą 8. Armii, generałem Otto Wőhlerem. Z jego rozkazu, 8 lutego 1944 r. okrążeni niemieccy generałowie mieli postawić swoje jednostki w gotowości do przełamania pozycji radzieckich między 10 a 15 lutego. Adolf Hitler został przekonany, żeby okrążeni nie czekali na powtórkę ze Stalingradu. Naturalnym dla dowódców Armii Czerwonej było to, że Niemcy zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz będą próbowali przebić się z południowej i zachodniej części ?kotła?. Tam też zgromadzili swoje największe siły. Z dnia na dzień teren ?kotła? ulegał coraz to większemu zmniejszeniu.
Wycofujące się oddziały niemieckie w „kotle czerkaskim”/ Źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Battle_of_the_Korsun-Cherkassy_Pocket#mediaviewer/File:Bundesarchiv_Bild_101I-711-0438-05A,_Russland-S%C3%BCd,_Marsch_auf_unbefestigter_Stra%C3%9Fe.jpg
Dowódcy poszczególnych pododdziałów otrzymali rozkaz koncentracji w rejonie Korsunia, skąd miała nastąpić próba przebicia. Wielu niemieckich żołnierzy zaczęło ulegać panice. Z powodów braku paliwa, czołgi oraz ciężarówki niemieckie były porzucane przez żołnierzy. Według niemieckich założeń skrzydła nacierających wojsk miała osłaniać dywizja ?Wiking?, a strażą tylną była brygada ?Wallonien?. Nie wszystkie dywizje utrzymały spójność. Piechota tworzyła mniejsze ?kampfgruppen?, dowodzone przez młodszych oficerów, które próbowały przebić się na własną rękę. Niemcy porzucili cały ciężki sprzęt i rannych. W walkach osłaniających szczególnie wyróżnił się 5. Batalion Pancerny SS, a także Wallonowie, którzy mimo ogromnych strat zdołali zatrzymać nacierające czołgi i piechotę Armii Czerwonej. Kosztem przeszło 200 zabitych, w tym dowódca, udało im się wydostać z okrążenia. 17 lutego 1944 r. części niemieckich jednostek udało się przebić do pozycji III Korpusu Pancernego. W rejon walk przerzucono także ?Kampfgruppe? z 2. Dywizji Pancernej SS ?Das Reich?, która odpierała radzieckie ataki, ponosząc duże straty. Następnego dnia poległ gen. Stemmermann. 19 lutego pod wsią Łysianką nad rzeką Górnyj Tikicz połączyły się z czołgami III Korpusu Pancernego. Propaganda radziecka ogłosiła zwycięstwo, mimo tego z ?kotła czerkaskiego? udało się wyjść około 30 000 Niemców. Reszta poległa, została ranna lub dostała się do niewoli. Ogromne straty poniosły jednostki Waffen SS. 5. Dywizja Pancerna SS ?Wiking? miała po walkach 4500 żołnierzy, a Brygada Szturmowa SS ?Wallonien? jedynie 632 ludzi. Niemcy ponieśli kolejną klęskę na froncie wschodnim. Wielu żołnierzy ocalałych z ?kotła czerkaskiego? było niezdolnych do dalszej walki. Powszechne było wycieńczenie fizyczne i problemy psychiczne.
