Ksiądz Piotr Wawrzyniak jest jednym z najlepiej znanych wielkopolskich działaczy społecznych i gospodarczych XIX wieku. Jego działalność wpisuje się w wielkopolską tradycję niepodległościową opartą na pracy organizacyjnej i budowaniu siły ekonomicznej Polaków.
Piotr Wawrzyniak urodził się 30 stycznia 1849 w Wyrzece koło Śremu. Kształcił się w wiejskiej szkole elementarnej oraz w gimnazjum w Śremie, gdzie przejawiał zainteresowanie naukami ścisłymi. Uczestniczył w konspiracyjnym polskim kole samokształceniowym. W 1863 bezskutecznie próbował przyłączyć się do powstania styczniowego. W 1867 zdał maturę i rozpoczął studia w seminarium duchownym w Poznaniu (później studiował także w Gnieźnie i Munster).
W 1872 otrzymał święcenia kapłańskie i został wikariuszem w parafii w Śremie. Jednocześnie zaangażował się w działalność społeczną i gospodarczą. Działał w Śremskiej Kasie Oszczędności i Pożyczek, która z jego inicjatywy został przekształcona w 1873 w Bank Ludowy (przez 20 lat pełnił w nim funkcję kolejno wicedyrektora, dyrektora i przewodniczącego rady nadzorczej). Wkrótce kierowany przez niego bank stał się wpływową instytucją finansową w Wielkopolsce. Ksiądz Wawrzyniak prowadził i uczestniczył w wielu przedsięwzięciach społecznych, oświatowych i gospodarczych m.in. założył czytelnię i szkołę dla rzemieślników, wspierał założone przez Karola Marcinkowskiego Towarzystwo Pomocy Naukowej czy pełnił funkcje kierownicze w Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych (powstałym w 1871) i Banku Związku Spółek Zarobkowych (powstałym w 1885). Bank ten stał się wkrótce czołową polską instytucją finansową w zaborze pruskim. Z jego inicjatywy zaczęto w 1892 wydawać oficjalne pismo związku ?Poradnik dla Spółek?. W latach 1894-1898 ksiądz Wawrzyniak zasiadał w parlamencie pruskim jako przedstawiciel powiatów śremskiego, średzkiego i wrzesińskiego. Z powodu działalności narodowej władze niemieckie długo nie pozwalały mu na objęcie funkcji proboszcza (pozostając cały czas zwykłym wikariuszem). Probostwo otrzymał dopiero w 1898 w Mogilnie, gdzie skutecznie łączył pracę duszpasterską z działalnością społeczną. W ostatnich latach życia kierował i rozwijał księgarnię i drukarnię św. Wojciecha. Założył też Związek Kapłanów „Unitas” i doprowadził do powstania domu wypoczynkowego dla księży w Zakopanem.
Zmarł 9 listopada 1910, pochowany został zgodnie ze swoją wolą w Mogilnie.
Zaangażowanie takich osób jak Karol Marcinkowski, Hipolit Cegielski czy właśnie ksiądz Piotr Wawrzyniak przyczyniło się do zachowania i umocnienia polskości w zaborze pruskim, szczególnie w sferze organizacyjnej i ekonomicznej. Bez tego nie byłoby możliwe przeprowadzenie zwycięskiego powstania wielkopolskiego w 1918-1919.
Źródła
