Życiorys generała Zbigniewa Ścibora-Rylskiego mógłby śmiało posłużyć jako gotowy scenariusz do świetnego filmu. Nim do tego dojdzie mamy możliwość poznania losów tego legendarnego żołnierza dzięki książce Sebastiana Pawliny „Motyl. Ścibor-Rylski. Opowieść o generale” wydanej nadkładem Znak Horyzont.
Autor książki, Sebastian Pawlina, należy do młodego pokolenia historyków i jest absolwentem Instytutu Historycznego UW. To znawca dziejów warszawskiej konspiracji, specjalizujący się w badaniu roli emocji w historii. Laureat Nagrody Historycznej POLITYKI za książkę Praca w dywersji. Codzienność żołnierzy Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Autor Wojny w kanałach oraz współautor Wielkiej księgi Armii Krajowej.
Kilka lat temu podczas obchodów rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego mą uwagę przykuł dziarsko wyglądający powstaniec w lotniczym mundurze. Po odszukaniu informacji okazało się, że to Zbigniew Ścibor-Rylski. Kolejne rocznice, kolejne wypowiedzi ugruntowały jego osobę jako bardzo mądrego i ciekawego człowieka. Z wielką radością przyjąłem informację, że na polskim runku ukazała się biografia poświęcona temu dzielnemu żołnierzowi.
Wydana nakładem wydawnictwa Znak Horyzont książka składa się z czterech głównych części: Zbyszek, Zbigniew, „Motyl”, Generał. Podzielone na rozdziały, odpowiadają czterem etapom życia Naszego bohatera. Historia Zbyszka rozpoczyna się na Kresach gdzie przyszedł na świat, powojenna zawierucha przywiodła przyszłego powstańca wraz z rodziną na Lubelszczyznę, gdzie dorastał. Część ta kończy się pierwszą poważną stycznością z Warszawą, czyli miastem które wpłynie na życie Zbyszka. Wspomnianym momentem była edukacja w Szkole Podchorążych Lotnictwa. I tu jako ciekawostkę należy zaznaczyć, że nasz bohater choć lotnik z wykształcenia całą wojnę przesłużył jako piechur. Druga część książki poświęcona jest początkowi wojennej epopei Ścibora-Rylskiego. Poznajemy więc kolejne wrześniowe dni od momentu jego epizodycznego udziału w starciach stolicy, ewakuację na wschód po walki w ramach SGO „Polesie”. Część drugą kończy historia pobytu Zbigniewa w niemieckiej niewoli. Trzecia część „Motyl” to opowieść o udziale naszego bohatera w konspiracji. W trakcie lektury towarzyszymy mu w przyjmowaniu cichociemnych, czy też działalności na Wołyniu. Jednak najważniejszym fragmentem nie tylko rozdziału ale i książki jest opis jego walki w czasie powstania warszawskiego. To właśnie walki w stolicy pokazały jego prawdziwe oblicze. Pomimo „nie warszawskiego” pochodzenia Ścibor – Rylski walcząc w elitarnym oddziale emanował mnóstwem pozytywnych cech, które zaszczepiał wśród powstańców. Wielokrotnie udowodnił swoje umiejętności dowódcze prowadząc swoich podwładnych do walk, oprócz tego zaszczepiał pozytywne wzorce wśród otaczających go żołnierzy. Jednym z przykładów może być dbanie o wygląd pomimo otaczającej walczących zawieruchy, nasz bohater prawie zawsze posiadał wypastowane buty! Ostatnia część zatytułowana „Generał” dotyczy losów po wojnie. Historia życiowych wyborów po zakończeniu pierwszych 30 lat życia obfitujących w ogrom wydarzeń jest nie mniej interesująca. Poznajemy bowiem po raz kolejny Generała jako człowieka z talentem do interesów i zamiłowaniem do podróży. Autor przedstawia również w sposób przejrzy motyw współpracy z SB, które stało się celem licznych ataków na powstańca. Przywołane zagadnienia to oczywiście tylko niewielka dawka tego o czym możemy przeczytać w tej niezwykle ciekawej pracy. Po całą resztę mogę tylko odesłać do książki, a na pewno nikt się nie zawiedzie po jej lekturze.
Na koniec warto przywołać cytat z książki, który niezwykle trafnie charakteryzuje osobę Generała:
„Ze wszystkich relacji, opowieści, wspomnień o generale Ścibiorze – Rylskim wyłania się bowiem człowiek, który – jak pisał Albert Camus w Powrocie do Tipasy – w samym środku zimy odnajdywał w sobie niepokonane lato. Pierwsze trzydzieści lat jego życia naznaczone było ucieczkami, śmiercią i ścigającą go wojną. A mimo to ludzie pamiętali go później jako osobę pozytywną, uśmiechniętą. Na jego jedynym zdjęciu z Powstania Warszawskiego śmieje się.”
Oprócz bogatej narracji, również strona edytorska książki prezentuje wysoki poziom. Poszczególne etapy biografii są dobrze zilustrowane .
Podsumowując książka „Motyl. Ścibior-Rylski. Opowieść o generale” jest bardzo interesującą pozycją na krajowym rynku wydawniczym. Dzięki unikalnemu spojrzeniu, nie otrzymujemy suchej biografii przesyconej masą szczegółów i nadmiarem dat. Sebastian Pawlina przedstawia nam mnóstwo ciekawostek i wspomnień na temat „Motyla”. Wspomnień ludzi, którzy mieli szczęście poznać tego wyjątkowego człowieka. To wszystko sprawia, że książkę czyta się z olbrzymim zainteresowaniem i wielką przyjemnością.
Gorąco polecam!
Autor: Sebastian Pawlina
Tytuł: „Motyl. Ścibor-Rylski. Opowieść o generale”
Wydawnictwo: Znak
Oprawa: Twarda
ISBN: 978-83-240-7840-0
Liczba stron: 352