Dla Chin udział w operacji antypirackiej ma znaczenie w wielu wymiarach, głównie jednak w kontekście zaprezentowania możliwości marynarki wojennej PLAN, prowadzeniu działań w oddaleniu od własnych baz oraz zademonstrowania możliwości ich pełnego zabezpieczenia logistycznego przez dłuższy czas. Chiny, wysyłając swoje siły zadaniowe w rejon Afryki, zabezpieczają własne interesy ekonomiczne ? zapewniają sobie możliwość monitorowania morskich szlaków komunikacyjnych. Chińskie zaangażowanie stanowi zarazem istotne wsparcie w globalnej walce z piractwem.
W ostatnich latach nastąpiły istotne zmiany w dziedzinie bezpieczeństwa światowego. Oprócz zagrożeń konwencjonalnych pojawiły się asymetryczne, a wśród nich ? zjawisko piractwa morskiego. Narażone na nie są zwłaszcza Zatoka Adeńska, Zatoka Gwinejska, cieśnina Malakka oraz obszary wzdłuż subkontynentu indyjskiego, między Indiami a Sri Lanką. W rejonie Somalii terroryzm morski stał się dochodowym interesem różnych grup przestępczych. Rabują one i porywają dla okupu statki handlowe.
Ataki nasiliły się w latach 2007?2008. W 2008 r. somalijscy piraci przeprowadzili 111 napadów na statki handlowe, z czego 42 uprowadzili. W ramach okupu otrzymali od 150 do 300 mln dolarów. W 2009 r. u wybrzeży Somalii odnotowano aż 217 incydentów na 406 w skali globalnej, przy czym porwano 47 statków.
Rejon Zatoki Adeńskiej
Istotnym akwenem dla żeglugi jest Zatoka Adeńska, która znajduje się między północnym wybrzeżem Somalii a Półwyspem Arabskim i jest połączona cieśniną Bab al-Mandab z Morzem Czerwonym1. Jest to szlak, którym przemierza rocznie około 16 tys. statków transportujących towary azjatyckiej produkcji oraz bliskowschodnią ropę naftową do Europy i Ameryki Północnej. Szlaki komunikacyjne prowadzące przez Zatokę Adeńską, a więc północną część Somalii, na Morze Czerwone i do Kanału Sueskiego, są najkrótszą drogą morską do Europy i Ameryki Północnej. Pozwalają zaoszczędzić średnio 6000 mil morskich i podróż dookoła Przylądka Dobrej Nadziei, co znacznie skraca czas transportu i zużycie paliwa. Cieśnina Bab al-Mandab oddziela Zatokę Adeńską oraz Morze Czerwone i na wszystkich brzegach jest obsadzona wojskiem. W szczególności brzegi afrykańskie były obszarem konfliktów granicznych, których efektem są liczne posterunki. Dlatego sama cieśnina nie jest tak nawiedzana przez piratów. Należy również dodać, że zarówno ze względu na szerokość, jak i głębokość, która ogranicza ruch jednostek w Kanale Sueskim2, część statków musi opływać Afrykę, aby dostać się na Morze Śródziemne i do obu Ameryk.
Piractwo u wybrzeży Somalii jest problemem dość złożonym. Wynika z braku silnego rządu, biedy, suszy, głodu oraz 50-procentowego bezrobocia. Państwo nie jest zdolne ani nadzorować sytuacji wewnętrznej, ani kontrolować linii brzegowej o długości 3025 km czy wód terytorialnych. Strategiczne położenie somalijskich wód powoduje, że rocznie przepływa przez nie około 21 tys. statków. Tsunami w grudniu 2004 r. zniszczyło około 2400 łodzi rybackich, pozbawiając źródła utrzymania nawet 70 tys. osób. Sytuację ludności dodatkowo pogorszyły nielegalne połowy ryb wartości nawet 300 mln USD rocznie. Część rybaków zwróciła się więc przeciwko statkom rybackim innych państw, a gdy w proceder ten zaangażowały się grupy przestępcze ? również przeciwko statkom handlowym. Somalijscy piraci korzystają z najnowszych zdobyczy techniki, działają ze statków macierzystych i atakują na pełnym morzu, używając łodzi motorowych. Są uzbrojeni w broń maszynową i granatniki, a także wyposażeni w telefony satelitarne oraz GPS. Na lądzie znajdują schronienie w takich miastach, jak: Eyl, Caluula, Hoyo, Haradheere oraz regionie Kismaayo.
Nasilenie aktów piractwa u wybrzeży Afryki zbiegło się w czasie ze zwiększeniem znaczenia i atrakcyjności tego kontynentu. Ma to związek m.in. z nowymi odkryciami złóż surowców naturalnych oraz odchodzeniem od współpracy z państwami Europy na rzecz Stanów Zjednoczonych, Chin i Indii. Przemiany te zostały dostrzeżone przez USA, które powołały US Africa Command (AFRICOM), oraz Chiny, których inwestycje w Afryce stanowią 7% całości inwestycji zagranicznych i wciąż się zwiększają. Wiąże się to ze współpracą w różnych dziedzinach, a także z rozbudową infrastruktury energetycznej, drogowej, szkolnictwa oraz służby zdrowia w tym regionie.
Reakcja
na zagrożenie piractwem zareagowała Rada Bezpieczeństwa ONZ, przyjmując w 2008 r. rezolucje numer: 1814, 1816, 1838, 1846 i 1851, mające na celu ustanowienie norm prawnych do walki z piractwem. Na ich podstawie NATO przeprowadziło operacje ?Allied Provider? (październik-grudzień 2008 R.) i ?Allied Protector? (marzec?sierpień 2009 R.), a obecnie prowadzi operację ?Ocean Shield? (od 17 sierpnia 2009 r.). Również Unia Europejska w listopadzie 2008 r. rozpoczęła antypiracką operację wojskową EU NAVFOR ?Atalanta? (European Union Naval Force Somalia ?Operation Atalanta.?). Na akwenie otaczającym Somalię działają siły 5 Floty USA w ramach CTF-150 (operacja antyterrorystyczna) oraz CTF-151 (operacja antypiracka.). W rejon Zatoki Adeńskiej wydzielone siły zadaniowe skierowały również inne państwa, w tym Rosja.
Morskie szlaki komunikacyjne ważne dla gospodarki Chin.Źródło: wikimedia.org
Decyzja Chin
Chiny intensyfikują wymianę handlową ? w 2008 r. aż 1265 chińskich statków handlowych przepływało przez zagrożone akweny (cztery?pięć dziennie), z czego siedem zostało zaatakowanych, m.in. porwano statek rybacki z 18-osobową załogą. Zdarzenia te wpłynęły na podjęcie decyzji o bezpośrednim zaangażowaniu Państwa Środka w zwalczanie piractwa u wybrzeży Somali. Decyzja o wysłaniu okrętów wojennych w rejon Zatoki Adeńskiej wynikała również z faktu, że około 60% ropy naftowej jest importowane do Chin przez ten akwen. Jak ocenił rzecznik ministerstwa spraw zagranicznych Chin Liu Jianchao: piractwo stało się poważnym zagrożeniem dla żeglugi, handlu i bezpieczeństwa na morzu. Dlatego też podjęto decyzję o wysłaniu okrętów wojennych celem wyeliminowania piractwa3.
O podjęciu takiej decyzji ostatecznie przesądził atak piratów uzbrojonych w broń maszynową i granatniki na chiński statek rybacki Zhenhua 4 w grudniu 2008 r. Marynarze bronili się, używając hydrantów oraz butelek zapalających. Po czterogodzinnej walce i dzięki wsparciu malezyjskiego okrętu wojennego atak został odparty. W grudniu 2008 r. Chiny skierowały w rejon Somalii, po raz pierwszy poza rejon Azji, zespół okrętów wojennych Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (?????????; Zh?ngguó Rénmín Jiěf?ngj?n H?ij?n) [The People?s Liberation Army Navy ? PLAN.].
W skład sił zadaniowych TF 1 (Task Force 1 lub TF 169)4 weszły dwa nowoczesne niszczyciele DDG-169 Wuhan i DDG-171 Haikou oraz okręt zaopatrzenia 887 Weishanhu, należący do Floty Morza Południowego PLAN. Około 800 marynarzy i 70 żołnierzy sił specjalnych (dwa zespoły) zostało przeszkolonych w zakresie walki z piractwem, w tym w sytuacji wdarcia się piratów na pokład lub uwalniania porwanego statku. Niszczyciel Wuhan był okrętem flagowym. Ten wielozadaniowy niszczyciel rakietowy typu 052B (kod NATO: Luyang I) jest uzbrojony w 16 pocisków przeciwokrętowych YJ-83 ASCM (Anti-Ship Cruise Missiles), 48 pocisków przeciwlotniczych 9M317, armatę kal. 100 mm, dwie siedmiolufowe armaty kal. 30 mm typu 730 oraz śmigłowiec Ka-28 (kod NATO: Helix A.). Do zwalczania okrętów podwodnych okręt wykorzystuje dwie trzylufowe wyrzutnie torped Yu-7 (Mk 46 Mod 1) oraz dwie sześciolufowe wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych typu 87. Jednostka została zwodowana w stoczni Jiangnan w Szanghaju w 2002 r. i weszła do służby w 2004 r. Na pokładzie niszczyciela Wuhan gościł 30 marca 2009 r. z pierwszą wizytą roboczą dowódca EU NAVFOR komodor5 Antonios Papaioannou, podejmowany przez kontradmirała Du Jingchena.
Niszczyciel Haikou jest jedną z dwóch jednostek typu 052C (kod NATO: Luyang-II.). Został zwodowany w stoczni Jiangnan w 2003 r., a do służby wszedł dwa lata później. W fazie projektowania dążono do zastosowania jak najliczniejszych rozwiązań chińskiej myśli technicznej, wprowadzono także wiele elementów technologii stealth. W uzbrojeniu jednostki znajduje się: 48 rakiet przeciwlotniczych HQ-9 produkcji chińskiej w ośmiu wyrzutniach systemu odpalania pionowego (Vertical Launching System ? VLS), osiem pocisków przeciwokrętowych YJ-62 (C-602) ASCM produkcji chińskiej w dwóch czterokontenerowych wyrzutniach, armata kal. 100 mm, dwie armaty kal. 30 mm oraz śmigłowiec ? rosyjski Ka-28 lub chiński Z-9C. Obydwa niszczyciele osiągają prędkość 30 węzłów.
Okręt zaopatrzeniowy Weishanhu typu Qiandaohu (kod NATO: Fuchi) został zwodowany w 2003 r. w stoczni Huangpu w Guangzhou, a wszedł do służby w 2004 r. Jest to pierwsza jednostka tego typu zaprojektowana w celu zapewnienia pełnego zaopatrzenia logistycznego zespołów okrętów wszystkich klas. Uzbrojono ją w cztery dwulufowe armaty przeciwlotnicze kal. 37 mm typu 76F. Może przewozić 23 tys. t zaopatrzenia, w tym 10,5 tys. t paliwa, 250 t wody oraz 680 t amunicji. Zaopatrzeniowiec osiąga prędkość maksymalną 19 węzłów i ekonomiczną ? 14 węzłów. Zasadnicze zadania zespołu obejmowały zwalczanie piractwa w składzie sił międzynarodowych w rejonie Somalii oraz patrolowanie zagrożonych morskich szlaków komunikacyjnych zgodnie z postanowieniami rezolucji ONZ z 2008 r. Kontradmirał Du Jingchen określił zadania zespołu jako: zapewnienie bezpieczeństwa chińskim statkom handlowym w rejonie zatoki. Jest to również wkład Chin na rzecz społeczności międzynarodowej w zakresie światowego bezpieczeństwa6.
Podstawą chińskiej działalności są rezolucje ONZ oraz odpowiednie przepisy prawa międzynarodowego. W ramach operacji nie przewidziano żadnych działań na lądzie, aby nie naruszać interesów i suwerenności jakiegokolwiek państwa w regionie. Zespół zapewniał także eskortę statkom handlowym i rybackim innych państw na ich wyraźną prośbę. Po około dziesięciu dniach dotarł w rejon działania i od 6 stycznia 2009 r. wykonywał postawione mu zadania. Okręty TF 1 pełniły służbę do kwietnia 2009 r., później zostały zastąpione przez jednostki zespołu zadaniowego TF 2.
Stan posiadania
Marynarka Wojenna Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej liczy około 250 tys. marynarzy i jest podzielona na trzy floty: Flotę Beihai (the North Sea Fleet) ? z dowództwem w Qingdao w prowincji Shandong, Flotę Donghai (the East Sea Fleet) ? z dowództwem w Ningbo w prowincji Zhejiang oraz Flotę Nanhai (the South Sea Fleet) ? z dowództwem w Zhanjiang w prowincja Guangdong. Dowódcą marynarki wojennej jest admirał Wu Shengli, członek Centralnej Komisji Wojskowej (Central Military Commission ? CMC.).
Rozwój sił morskich ChRL na przykładzie niszczycieli rakietowych
Największymi nawodnymi okrętami bojowymi budowanymi po 1949 r. w chińskich stoczniach były i są jednostki klasy niszczyciel. Pierwszą grupę takich okrętów stanowiła dość długa seria typu Jisan (proj. 051), oparta na radzieckiej dokumentacji technicznej „esminca” Nieustraszimyj (proj. 41), który ze względu na poważne wady konstrukcyjne został odrzucony przez dowództwo MW ZSRR.
W latach 1966-1990 wyspecjalizowane stocznie z Dalian, Szanghaju i Guangzhou (Kanton) zwodowały aż 18 takich niszczycieli z mieszanym artyleryjsko-rakietowym uzbrojeniem, które przez trzy dekady były trzonem sił nawodnych PLAN. Pomimo przeprowadzonych w ostatnich latach licznych i udanych modernizacji i przezbrojeń części jednostek – m.in. polegających na zastosowaniu stosunkowo nowoczesnych pocisków przeciwokrętowych YJ-81/82 – ich wartość bojowa jest już mocno ograniczona, głównie ze względu na duży stopień zużycia najstarszych jednostek oraz całkowicie nieadekwatne w stosunku do obecnych zagrożeń systemy obrony plot. i ZOP. Z drugiej strony admirałowie PLAN dosyć niechętnie rozstają się z tymi „weteranami” z powodu ich dużego potencjału artyleryjskiego tworzonego przez 4 armaty automatyczne kal. 130 lub 100 mm na każdej jednostce, które doskonale nadają się do efektywnego (ewentualnego) ostrzału wysp i raf położonych na wodach Cieśniny Tajwańskiej.
Gwałtowny rozwój wojskowej techniki morskiej – opartej na coraz bardziej skomplikowanych systemach elektronicznych – jaki miał miejsce na przełomie lat 1980/1990 wpłynął na przyspieszenie procesu wymiany starych „analogowych” okrętów na jednostki „cyfrowe” we wszystkich flotach świata, szczególnie zaś w basenie Oceanu Spokojnego (USA, Japonia, Korea Płd., Tajwan, Australia itd.). Sztabowcy PLAN doskonale zdawali sobie sprawę z zapóźnienia własnej floty w stosunku do marynarek wszystkich sąsiadów i dlatego już w połowie lat 80. zadecydowali o budowie niszczycieli rakietowych całkowicie nowej generacji, opartych na najnowszych komponentach pozyskanych w krajach zachodnich (ze względu na wstrzymanie współpracy wojskowej z Moskwą.). Takiej kooperacji sprzyjała bardzo otwarta polityka ekonomiczna kierownictwa KPCh pod przywództwem Deng Xiaopinga, polegająca m.in. na tworzeniu specjalnych stref gospodarczych w przybrzeżnych prowincjach Chin, praktycznie całkowicie dostępnych dla inwestycji przemysłowych kapitału zagranicznego.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że kręgi polityczne Zachodu traktowały wówczas ChRL jak potencjalną przeciwwagę dla ZSRR i całego Układu Warszawskiego. Symbolem nowej polityki na płaszczyźnie wojennomorskiej stały się okręty Harbin (nr 112) i Qingdao (113) powstałe w szanghajskiej stoczni Jiangnan w latach 1988-1996 z wykorzystaniem szerokiej pomocy konsultingowej firm włoskich, francuskich, czy niemieckich, które dostarczyły także wiele gotowych podzespołów lub pomogły w opanowaniu ich licencyjnej produkcji. Proces projektowania, budowy, eksploatacji i licznych już modernizacji „mid-life” tej wspaniałej pary stał się znakomitym „poligonem doświadczalnym” dla chińskich konstruktorów, stoczniowców i przemysłu zbrojeniowego w zakresie przyswajania najnowszych technologii obronnych, zwłaszcza rakietowych i radioelektronicznych.
Nie należy się więc dziwić, że od przełomu XX/XXI stulecia czołowe stocznie ChRL przystąpiły do wielkoseryjnej budowy coraz większych niszczycieli rakietowych, charakteryzujących się m.in. zastosowaniem technologii „stealth” oraz wydajnych systemów elektronicznych, w tym urządzeń pozyskiwania, transmisji, obróbki i dystrybucji danych taktycznych w czasie rzeczywistym. Intensyfikacji zbrojeń morskich sprzyjał dynamiczny wzrost produkcji globalnej ChRL – państwo to jest obecnie drugą gospodarką świata tuż po USA – oraz wzrost umiejętności zawodowych i kreatywności lokalnej kadry inżynierskiej (corocznie mury chińskich cywilnych i wojskowych politechnik opuszcza aż 300 tys. dyplomowanych inżynierów!).
Zespoły zadaniowe MW ChALW
Wykonanie zadań
Siły zadaniowe TF 2 (TF 167) rozpoczęły służbę w obszarze operacji 15 kwietnia 2009 r. w składzie trzech okrętów: niszczyciel DDG-167 Shenzhen, fregata rakietowa FFG-570 Huangshan oraz okręt zaopatrzenia 887 Weishanhu. Shenzhen jest niszczycielem rakietowym typu 051B (kod NATO: Luhai.). Wprowadzono go do eksploatacji w 1998 r. Stanowi jedyny okręt tej klasy w chińskiej marynarce. Jest także jedną z pierwszych nowoczesnych chińskich konstrukcji zwodowanych w stoczni Dalian. Jednostkę uzbrojono w 16 pocisków YJ-83 ASCM w czterech poczwórnych wyrzutniach, wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych HongQi-7, dwulufową armatę kal. 100 mm typu 79A (PJ-33) oraz cztery dwulufowe armaty przeciwlotnicze kal. 37 mm typu 76A. Do zwalczania okrętów podwodnych służą dwie trzylufowe wyrzutnie torped Yu-7. W hangarze mogą stacjonować dwa śmigłowce ? Kamow Ka-28 lub Z-9C. Wielozadaniowa fregata rakietowa Huangshan typu 054A (kod NATO ?Jiangkai-II) jest okrętem nowej generacji, wyposażonym w nowoczesne uzbrojenie i systemy pokładowe. Została wprowadzona do służby w 2008 r. Cztery okręty tej klasy zbudowano w stoczniach Hudong-Zhonghua w Szanghaju oraz Huangpu w Guangzhou, będących częścią China State Shipbuilding Corporation (CSSC.). W tej nowoczesnej konstrukcji zastosowano liczne elementy stealth. Okręt uzbrojono w dwie poczwórne wyrzutnie pocisków YJ-83 ASCM, 32 rakiety przeciwlotnicze w wyrzutniach systemu VLS, armatę kal. 76 mm, dwie armaty kal. 30 mm typu 730 oraz dwie sześciolufowe wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych typu 87.
W ramach kolejnej rotacji okręty TF 3 (TF 529) przeszły łącznie 166 tys. km i eskortowały 582 statki podczas trwającej 158 dni misji. W ich skład wchodziły wielozadaniowe fregaty rakietowe typu 054A FFG-529 Zhoushan i FFG-530 Xuzhou oraz okręt zaopatrzenia 886 Qiandaohu (typ Qiandaohu.). Podczas operacji dowódca TF 3 kontradmirał Wang Zhiguo spotkał się m.in. z dowódcą EU NAVFOR komodorem Pieterem Bindtem na pokładzie okrętu flagowego F805 HNLMS Evertsen, aby omówić zasady współdziałania, wymienić informacje o taktyce piratów oraz określić sposoby zwiększenia skuteczności wspólnych operacji. Okręty TF 3 razem z okrętami rosyjskimi uczestniczyły w ćwiczeniach pod kryptonimem ?Peace Blue Shield 2009?, przeprowadzonych 18 września 2009 r. Marynarka Wojenna Federacji Rosyjskiej (Wojenno-morskoj fłot) [WMF] skierowała do ćwiczeń jednostkę ZOP Admirał Tributes, okręt zaopatrzeniowy Butoma oraz holownik MB-99. Chińskie i rosyjskie jednostki doskonaliły się we współdziałaniu zespołów, manewrowaniu w szykach, prowadzeniu łączności, wykonywały zadania zabezpieczenia logistycznego, sprawdzały podejrzany statek z użyciem śmigłowca oraz okrętu, a także wykonywały strzelania artyleryjskie. Zastępca dowódcy TF 3 kontradmirał Wen Xinchao ocenił, że: jest to kolejny ważny element współpracy [?] ma to duże znaczenie w pogłębieniu zaufania i zrozumienia między siłami zadaniowymi obu państw, wzmacniając współdziałanie marynarek wojennych w utrzymaniu bezpieczeństwa i stabilności na międzynarodowych akwenach morskich oraz w zwiększaniu możliwości Marynarki Wojennej PLA w realizacji zróżnicowanych zadań, wspólnie z siłami innych państw na pełnym morzu7.
W drodze powrotnej okręty wizytowały porty w Singapurze, Malezji oraz Hongkongu. Obydwa państwa są członkami Szanghajskiej Organizacji Współpracy, która oprócz wzajemnych relacji ekonomicznych utrzymuje więzi wojskowe oraz przeprowadza ćwiczenia antyterrorystyczne w Azji. Okręty TF 4 (TF 525) zaczęły wykonywać zadania 27 listopada 2009 r. w składzie dwóch fregat rakietowych ? FFG-525 Ma?anshan i FFG-526 Wenzhou, a także okrętu zaopatrzenia Qiandaohu, który kontynuował misję. Do zespołu 21 grudnia 2009 r. dołączyła fregata rakietowa FFG-568 Chaohu typu 054A. Okręty wojenne Ma?anshan i Wenzhou są fregatami rakietowymi typu 054 (kod NATO: Jiangkai-I.). Wprowadzono je do służby odpowiednio w 2005 i 2006 r. Produkcję tego typu okrętów zakończono na rzecz jednostek typu 054A. Podstawowe uzbrojenie, podobne do uzbrojenia jednostek typu 054A, obejmuje: dwie poczwórne wyrzutnie pocisków YJ-83 ASCM, rakiety przeciwlotnicze HongQi7, armatę kal. 100 mm, cztery sześciolufowe armaty kal. 30 mm AK-630 oraz dwie sześciolufowe wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych typu 87.
Na początku marca 2010 r. zostali zaprzysiężeni marynarze, którzy stanowili załogi zespołu TF 5 TF 168). Uroczystość odbyła się w porcie Sanya w prowincji Hainan. Uczestniczyli w niej m.in. zastępca komisarza politycznego PLAN Xu Jianzhong oraz dowódca Floty Morza Południowego wiceadmirał Su Zhiqian. TF 5 przez około cztery miesiące zwalczały piractwo oraz wykonywały zadania poszukiwawczo-ratownicze, a także uczestniczyły w spotkaniach roboczych i wymieniały doświadczenia z marynarkami wojennymi innych państw. Jego inne zadania obejmowały: aktywną łączność z innymi jednostkami, wzajemne wizyty dowódców okrętów, eskorty w składzie międzynarodowym, ćwiczenia międzynarodowe, wymianę informacji oraz wsparcie logistyczne. Mają one służyć budowie wzajemnego zaufania oraz lepszemu współdziałaniu podczas wykonywania zadań. TF 5 przeszły w rejon działania 4 marca 2010 r. w składzie trzech okrętów: niszczyciela DDG-168 Guangzhou (typu 052B), fregaty rakietowej FFG-568 Chaohu (typu 054A) oraz ponownie okrętu zaopatrzenia 887 Weishanhu, dowodzonych przez kontradmirała Zhang Wendan.
Wnioski
Działalność chińskiej marynarki wojennej jest ukierunkowana głównie na zapewnianie bezpieczeństwa wód przybrzeżnych. Siły morskie są jednak intensywnie rozbudowywane i modernizowane. W przyszłości pozwoli to na wykonywanie zadań w oddaleniu od własnych baz oraz wyjście na pełne morze w celu zadbania o własne interesy ekonomiczne ? monitorowania morskich szlaków komunikacyjnych. Skierowanie sił zadaniowych w rejon Afryki wpisuje się w tę koncepcję. Jest to pierwsza tego typu chińska misja po 1949 r. Wcześniejsza obecność sił morskich Chin u wybrzeży wschodniej Afryki sięga okresu XV stulecia, gdy okręty dynastii Ming, z Zheng He ? wysłannikiem cesarza, odwiedziły porty regionu, aby nawiązać kontakty handlowe.
Huang Xueping, rzecznik ministerstwa obrony Chin, podkreślił, że: Chiny to wiarygodny członek społeczności międzynarodowej, który dzieli odpowiedzialność w zakresie utrzymania pokoju i stabilności w regionie i na całym świecie. W przyszłości siły zbrojne Chin, stosownie do potrzeb i możliwości, będą kontynuować wsparcie i zaangażowanie w utrzymanie pokoju w regionie i na świecie8. Udział Chin w zwalczaniu współczesnych zagrożeń został zaakcentowany przez ONZ. Jej sekretarz generalny Ban Ki-moon w rozmowie z Zhang Yesui, stałym przedstawicielem Chin przy ONZ, wyraził opinię, że: chińskie zaangażowanie to duże wsparcie w globalnej walce z piractwem9. W wymiarze politycznym Chiny zaprezentowały innym państwom pełną gotowość do dzielenia wysiłku w zapewnianiu pokoju na świecie oraz do podjęcia walki z zagrożeniami niemilitarnymi. Jest to również element promocji przemysłu zbrojeniowego, ponieważ nowoczesne chińskie okręty wojenne prezentują coraz większe możliwości. Państwa regionu z zainteresowaniem obserwują nowoczesne chińskie jednostki nawodne. W przyszłości może to sprzyjać zawarciu kontraktów na budowę okrętów. Rotacja i wyznaczanie nowych okrętów we wszystkich siłach zadaniowych pozwala również na zdobycie doświadczeń przez kolejne kadry PLAN w zakresie współpracy międzynarodowej na nowych akwenach oraz na sprawdzenie dzielności morskiej okrętów podczas wykonywania zadań bojowych. Obecnością wojskową Chiny demonstrują także innym państwom możliwości PLAN prowadzenia operacji na pełnym morzu. Oprawa medialna pozwala zaś na przekonanie własnego społeczeństwa o dbałości rządu o interesy państwa, na wskazanie roli Chin w zwalczaniu zagrożeń światowych oraz ukazanie nowoczesnych sił morskich, których budowa jest celowa i potrzebna. Wyrazem tego są wizyty okrętów w portach innych państw podczas powrotu z rejonu działania oraz uroczyste pożegnania i powitania kolejnych sił w kraju. Wsparcie ekonomiczne państw kontynentu unaocznia, że tylko wojskowe wsparcie bezpieczeństwa nie pozwoli rozwiązać problemów Afryki: wymagane jest coś więcej niż obecność wojskowa ? wymaga to relatywnej przewagi działań organizacji pozarządowych, prywatnych przedsiębiorców, jak też społeczności akademickiej10.
W trosce o bezpieczeństwo i rozwój Afryki należy podejmować wspólne działania oraz zaangażować organizacje zdolne do efektywnego koordynowania i inspirowania celowych inicjatyw. Udział Chin w walce z piractwem ma zatem istotne znaczenie, jednak jego wymiar polityczny, wojskowy i ekonomiczny daleko wykracza poza eskortowanie statków handlowych oraz walkę z przestępczością w regionie.
Zakończenie
Trzeba podkreślić, że skuteczna walka z piractwem ? jakkolwiek najskuteczniejsza byłaby w wykonaniu samych Somalijczyków ? wymaga intensywnego współdziałania całej społeczności międzynarodowej. W tym kontekście problemem wpływającym na skuteczność działań skierowanych przeciwko współczesnemu piractwu jest fakt, że państwa jedynie w ograniczonym stopniu angażują się w te przedsięwzięcia. Stan ten powodowany jest często brakiem poważniejszych naruszeń interesów mocarstw, zaistnienie których skutkowałoby przedsięwzięciem adekwatnych kroków w celu zapobieżenia piractwu. Nawet podejmowane w tym zakresie działania na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych nie przyniosły, przynajmniej do 2008 r. pożądanych rezultatów.
Przyjmowane przez Radę Bezpieczeństwa ONZ rezolucje ? nr 794 z 1992 r., nr 1676 z 2006 r. i nr 1744 z 2007 r. ? nie zmniejszyły radykalnie zagrożeń, jakie piractwo stwarza dla bezpieczeństwa żeglugi. Dopiero istotne naruszenie bezpieczeństwa morskiego państw Unii Europejskiej przyniosło przełom w wypracowywaniu skuteczniejszych metod przeciwdziałania piractwu. W grudniu 2008 r. na wodach somalijskich rozpoczęły się, trwające do dziś, operacje wzmacniające bezpieczeństwo na szlakach morskich, realizowane w ramach projektu EU NAVFOR ? ATALANTA (European Union Naval Force Somalia ? Operation Atalanta), czyli unijnych sił morskich prowadzących operację antypiracką. W sferze prawnej bazą dla tych działań jest cały szereg rezolucji podjętych w 2008 r. przez Radę Bezpieczeństwa ONZ, w tym przede wszystkim rezolucja nr 1851. Operacja Atalanta realizowana jest w ramach Europejskiej Wspolnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony.
Wśród praktycznych działań podejmowanych w ramach Atalanty należy przede wszystkim:
? ochronę statków Światowego Programu Żywnościowego (World Food Programme), których zadaniem jest dostarczanie pomocy żywnościowej uciekinierom i osobom pozbawionym domu w Somalii;
? ochrona statków misji Unii Afrykańskiej w Somalii (AMISOM);
? powstrzymywanie i zapobieganie aktom piractwa oraz zbrojnych rabunków i ich zwalczanie u wybrzeży Somalii;
? ochrona statków (wybranych indywidualnie) przed takimi aktami;
? wnoszenie wkładu w monitorowanie działalności rybackiej u wybrzeży Somalii.
Do realizacji zadań operacji Atalanta wykorzystywane są zarówno jednostki morskie krajów unijnych, jak też okręty innych państw, w tym USA, Rosji, Chin, Indii i Japonii. Działania te wspierane są dodatkowo ? dla celów rozpoznania ? statkami powietrznymi. Operacja rozpoczęła się w grudniu 2008 r. Podstawowym celem działań jednostek zaangażowanych w realizację zadań w ramach operacji jest poprawa bezpieczeństwa wybrzeży Somalii oraz na Oceanie Indyjskim. Zgodnie z decyzjami Rady Unii Europejskiej, operacja Atalanta trwać będzie co najmniej do grudnia 2016 r.
Warto zaznaczyć, że zdaniem niektórych ekspertów, skuteczne patrolowanie tak dużego i intensywnego pod względem liczby przepływających statków akwenu jest mało realne. Misja Atalanta stanowi więc test i swoisty poligon doświadczalny dla sił morskich państw czynnie angażujących się w zwalczanie piractwa i trudno dziś przewidzieć, kiedy doświadczenia te przyniosą efekty pozwalające wypracować optymalne środki zaradcze. Stan ten powoduje, że zaniepokojeni skalą niebezpieczeństw armatorzy zaczynają coraz częściej korzystać z usług profesjonalnych firm ochroniarskich. Pojawiają się nawet coraz liczniejsze głosy wskazujące na potrzebę wprowadzenia regulacji obligujących armatorów do korzystania z tego typu usług.
1 Jej powierzchnia to 259 tys. km?, a średnia głębokość to 1359 m, maksymalna głębokość wynosi 5390 m (rów Alula Fartak.).
2 Kanał Sueski ? wykopany w latach 1859?1869 kanał głębokowodny dla statków morskich łączący Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym. W południowej części jego trasa przebiega przez Jezioro Krokodyli, Wielkie Jezioro Gorzkie i Małe Jezioro Gorzkie. Całkowita długość kanału wynosi 163 km, szerokość 160?200 m (po modernizacji do około 300 m), dopuszczalne zanurzenie statków to 11,6 m (po modernizacji kanału do 2010 r. głębokość wyniosła 22 m.). Średnia przepustowość kanału nie przekracza 44 statków na dobę, natomiast średni czas przejścia statku przez kanał 15 godzin. Co 10 km wybudowano zatoki dla mijających się statków. Dzięki wybudowaniu Kanału Sueskiego skrócono trasę żeglugową z Londynu do Bombaju o ok. 7,5 tys. kilometrów.
3 Anti-piracy in Gulf of Aden, ?The China Post? z 21 grudnia 2008 r.
4 Używana jest także nazwa TF 169, związana z numerem burtowym okrętu flagowego (podobnie w relacji do kolejnych sił zadaniowych MW ChALW w rejonie Somalii.).
5 Komodor (ang. commodor), stopień wojskowy w brytyjskiej, amerykańskiej i kanadyjskiej marynarce wojennej, wyższy od komandora, ale niższy od kontradmirała. Jest nadawany w chwili objęcia dowództwa nad zespołem okrętów. Nie ma polskiego odpowiednika w Marynarce Wojennej RP.
6 China Focus: Chinese fleet to escort ships off Somalia, People?s Daily Online, Xinhua 27 grudnia 2008 r., http://news.xinhuanet.com/english/2008-12/26/content_10564363.htm
7 Zhu Da, Yu Zifu – Chinese and Russian naval escort task forces to hold joint exercise, ?PLA Daily? z 18 września 2009 r.
8 Zhou Feng – Three focal points of Chinese and foreign media for Chinese naval escort mission, ?PLA Daily? z 26 grudnia 2008 r.
9 Dong Zhaohui – UN hails naval escorting operations by China in Gulf of Aden, Somali waters, Xinhuanet, 23 grudnia 2008 r.
10 T. Lopez- US Africa Command Faces Challenges, Says Army Analyst, ?U.S. Army News? z 17 października 2008 r.
Bibliografia
I. Literatura:
? K. Kubiak –Piractwo i terroryzm morski. Nowe wyzwania dla bezpieczeństwa międzynarodowego, Wrocław 2006. ? Współczesne systemy polityczne, red. M. Żmigrodzki, B. Dziemidok-Olszewska, Warszawa 2007 ? T.R. Aleksandrowicz – Nowy terroryzm, [w:] Współczesne zagrożenia terroryzmem oraz metody działań antyterrorystycznych, red. J. Szafrański, Szczytno 2007 ? T.R. Aleksandrowicz – Terroryzm międzynarodowy, Warszawa 2008 ? M. Schiele – Rakietowe niszczyciele obrony przeciwlotniczej floty typu „Kunming” (projekt 052D), [w:] „Okręty Wojenne” nr. spec. 48, Z dziejów floty chińskiej, Tarnowskie Góry 2014 ? Weyers Flottentaschenbuch 2013/2015, Bonn 2013 ? Combat Fleets of the World 15th Edition, Annapolis 2007 ? Conway’s All the World’s Fighting Ships 1947-1995, London 1995 ? The Naval Institute Guide to World Naval Weapon Systems, Annapolis 2006
II. Źródła elektroniczne:
? G. Gutkowski – Komandosi, działa i okręty Azji przeciw piratom somalijskim, Portal Morski 2008 ? http://sinodefence.com/ ? http://en.wikipedia.org/wiki/People%27s_Liberation_Army_Navy ? http://en.wikipedia.org/wiki/Piracy_in_Somalia ? http://en.wikipedia.org/wiki/Anti-piracy_measures_in_Somalia ? http://www.usni.org/magazines/proceedings/2009-03/welcome-china-fight-against-pirates ? http://www.africom.mil/ ? China?s National Defense in 2008, ?White Paper? ? China Focus: Chinese fleet to escort ships off Somalia, People?s Daily Online, Xinhua 27 grudnia 2008 r. ? Zhu Da, Yu Zifu – Chinese and Russian naval escort task forces to hold joint exercise, ?PLA Daily? z 18 września 2009 r. ? Zhou Feng – Three focal points of Chinese and foreign media for Chinese naval escort mission, ?PLA Daily? z 26 grudnia 2008 r. ? Dong Zhaohui – UN hails naval escorting operations by China in Gulf of Aden, Somali waters, Xinhuanet, 23 grudnia 2008 r. ? T. Lopez- US Africa Command Faces Challenges, Says Army Analyst, ?U.S. Army News? z 17 października 2008 r. ? Anti-piracy in Gulf of Aden, ?The China Post? z 21 grudnia 2008 r. ? Chinese ships will fight pirates, ?BBC News? z 17 grudnia 2008 r. ? Zhang Qi, Liu Chunhui – 5th Chinese naval escort task force holds oath-taking and mobilization meeting, ?PLA Daily? z 4 marca 2010 r. ? Zhou Feng – Three focal points of Chinese and foreign media for Chinese naval escort mission, ?PLA Daily? z 26 grudnia 2008 r. ? T. Gentle-Lennox – Piracy, Sea Robbery, and Terrorism: Enforcing Laws to Deter ansom Payments and Hijackin, ?Transportation Law Journal? 2010 ? http://pl.wikipedia.org/wiki/Kana%C5%82_Sueski
