Drakkar na tkaninie z Bayeux
Drakkar na tkaninie z Bayeux

Normanowie

Mieszkańcy Skandynawii  i Półwyspu Jutlandzkiego, należący do grupy Germanów Północnych, to jest Duńczycy, Szwedzi, Goci i Norwegowie byli znani w zachodniej Europie pod nazwą Normanowie. Podejmowali oni od końca VIII w. do II połowy XI wieku dalekosiężne wyprawy o charakterze głównie rabunkowym i  zdobywczym (znane jako wyprawy wikingów), ale także handlowym oraz kolonizacyjnym.

Powód owych wypraw jest dość oczywisty. A mianowicie dotyczy klimatu oraz budowy terenu. Ukształtowanie terenu  Skandynawii  i Półwyspu Jutlandzkiego jest wynikiem działania lodowców gdzie dominują płaskowyże i góry poprzecinane dolinami i fiordami bliżej wybrzeża. Równin w tej krainie jest niewiele. Charakteryzują się małą powierzchnią i są rozrzucone po całym kraju.  Od końca VIII w. do II połowy XI wieku na tych ziemiach panował niedostatek z powodu przeludnienia i braku ziem nadających się pod uprawę.

Normanowie swoje podboje i rozwój państwowości zawdzięczają sztuce szkutniczej.  Skonstruowali i posługiwali się okrętami zwanymi langskipami (dosłownie ?długi okręt?). Były to jednostki drewniane, o napędzie wiosłowo-żaglowym. Stosunek długości do szerokości, wynoszący zwykle od 5:1 do 7:1 co czyniło je bardzo smukłymi. Posiadały jeden maszt, na którym podnoszono duży, czworokątny, wełniany rejowy żagiel. Okręty budowano na szkielecie składającym się ze stępki i wręgów   z drewnianych klepek łączonych na zakładkę (poszycie klinkierowe).  Deski kadłuba, o grubości zaledwie ok. 2,5 cm sprawiały, że okręt odznaczał się niewielkim ciężarem. Dzięki zastosowaniu poszycia klinkierowego, umożliwiającego przepływ powietrza pod kadłubem, redukowano opór wody, co pozwalało na osiąganie stosunkowo dużych prędkości (14-16 węzłów przy napędzie żaglowym). Drewno używane do budowy jednostek było rozszczepiane, a nie piłowane, co czyniło je elastyczniejszym i wytrzymalszym oraz bardziej odpornym  na nasiąkanie i gnicie. Stępkę wykonywano z jednego dębowego pnia, a maszt z jednego, specjalnie dobranego, świerku lub sosny. Langskipy, w zależności od liczby miejsc dla wioślarzy, można podzielić na sneki (snekkary) posiadających 30-40 wioseł. Podstawowa jednostka flot wikingów 40-wiosłowa sneka miała zazwyczaj ok. 17 m długości, 2,5 m szerokości, zanurzenie ok. 1 m. Wysokość burty nad linią wodną wynosiła 1,7 m. Maszt miał wysokość ok. 18 m, a powierzchnia żagla wynosiła od 50 do 130 m2. Okręt mógł zabrać ok. 40 osób. Na dziobie sneki mocowano rzeźbę przedstawiającą głowę węża (stąd nazwa). Skeidy mające 50-60 wioseł. Okręty tej klasy stanowiły własność możnych. Przeciętnie miały długość  do 30 m i do 4 m szerokości.  Załogę stanowiło  ok. 100 osób. I najbardziej znane drakkary, które posiadały  60-70 wioseł (nawet do 120), 60-wiosłowy drakkar miał zwykle ok. 42-45 m długości, 7 m szerokości i zanurzenie do 2 m. Maszt miał wysokość   ok. 24 m, a powierzchnia żagla wynosiła 230-240 m2.  Załoga składała się   z ok. 260 osób. Cechę charakterystyczną drakkarów stanowiły rzeźby przedstawiające głowy smoków (stąd nazwa) mocowane do dziobnicy. Były własnością wodzów i pełniły funkcje okrętów reprezentacyjnych oraz flagowych w wikińskich flotach.

Drakkar na tkaninie z Bayeux

Drakkar na tkaninie z Bayeux

Opracowanie techniki szkutniczej przez Normanów, na tak wysokim poziomie, umożliwiło ekspansję w zachodniej Europie.  Duńczycy, Szwedzi, Goci i Norwegowie dostrzegali atrakcyjność innych krajów dla prowadzenia handlu bądź zdobywania łupów. Wyprawy były źródłem majątku i utrzymania drużyny lub sposobem ratunku dla grup zagrożonych. Europa zachodnia była dobrym terenem wypraw wikingów biorąc pod uwagę słabość państw. Jednakże wyprawy wikingów nie przyniosły jedynie zniszczenia. Penetracja mórz ułatwiała zastosowanie przez Skandynawów ożaglowania łodzi  i  stałego doskonalenie sztuki szkutniczej.

Miecze używane przez wikingów

Miecze używane przez wikingów

Danowie (Duńczycy) wyruszyli w kierunku wybrzeża i interioru dzisiejszych Niemiec, Holandii, Anglii, Francji i Hiszpanii. Południowa Italii, Sycylii i wschodniej część basenu  M. Śródziemnego. Skutkiem było powstanie Księstwa Normandii (wódz Rollon, od 911 r. lenno królów francuskich). Opanowanie południowej Italii i Sycylii (Robert Guiscard, po 1057 r.), zjednoczonych w 1130 r. w ramach Królestwa (Obojga) Sycylii.  Założenie Księstwa Antiochii (Boemund z Tarentu, 1098 r.). Zdobycie Anglii (Wilhelm I Zdobywca, 1066 r.).

Swionowie (Szwedzi, Waregowie) prowadzili swoje wyprawy w kierunku  Zatoki Fińskiej i Ryskiej ? rz. Newy ? J. Ładogi ? Nowogrodu Wielkiego ? Dniepru ? Kijowa ? M. Czarnego do Bizancjum (tzw. droga od Waregów   do Greków) lub przez M. Kaspijskie do Iranu i Azji Środkowej. W związku z tym mieli oni udział w powstaniu Rusi Kijowskiej. Opanowali Nowogród  Wielki  (Ruryk, 862 r.), a następnie Kijów (Oleg, 882 r.).

Goci zaatakowali południowe wybrzeża Bałtyku (ziemie pruskie i słowiańskie) gdzie stworzyli i  zapoczątkowali rozwój silnych, samodzielnych ośrodków handlowych (Wolin, Truso, Wiskiauty).

Norwegowie wyprawili się na Francję, Anglie, Szkocje, Irlandie, Szetlandy, Orkady, Hebrydy, Wyspy Owcze, Islandie, Grenlandie, Amerykę Północną (kraj ?Vinland?). Następstwem był rozwój terytorialny państwa norweskiego ? opanowanie W. Owczych, Szetlandów (ok. 700 r.), Orkadów, Hebrydów (VIII/IX w.), wyspy Man, części wybrzeży Szkocji i Irlandii (IX w.), całej Islandii (ok. 874-930), założenie osady na Grenlandii (981 r.).

Mapa ekspansji wikingów

Mapa ekspansji wikingów

 

Źródło fot.: Wikimedia Commons

Student Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji ( kierunek ? Prawo). Interesuje się historią, a szczególnie starożytnością, która dała początek cywilizacji. Ponadto militarystyką, botaniką, polityką międzynarodową oraz aktualnymi wydarzeniami politycznymi i gospodarczymi, a także bezpieczeństwem międzynarodowym.