W marcu tego roku US Navy ogłosiła zakończenie służby samolotów walki elektronicznej Northrop Grumman EA-6B Prowler po 45 latach służby (czytaj więcej: Prowlery na emeryturze). Prowlery przez całą swoją służbę wykonywały zadania podczas wszystkich konfliktów z udziałem wojsk amerykańskich od Wietnamu aż po walkę z Państwem Islamskim na terenie Syrii i Iraku (ostatnia misja w 2014 r.). W wyniku działań bojowych żaden z Prowlerów nie został utracony, a dzięki zdolnościom w zakłócaniu łączności i możliwościom zwalczania instalacji radarowych maszyny te przyczyniły się wielokrotnie w osiągnięciu przewagi w powietrzu przez amerykańskie siły.
EA-6B Prowler powstał na bazie szturmowej maszyny A-6 Intruder. Jest to dwusilnikowa maszyna odrzutowa w układzie górnopłatu. Samoloty są zdolne do prowadzenia działań w każdych warunkach atmosferycznych z pełnym wyposażeniem i uzbrojeniem. ?Serce? Prowlera znajduje się w przedniej komorze jego kadłuba oraz w gondoli umiejscowionej na szczycie statecznika pionowego, gdzie zamontowane są systemy elektroniczne niezbędne do wykonywania zadań postawionych tej maszynie. EA-6B był podstawowym samolotem walki elektronicznej US Navy oraz USMC (United States Marine Corps) od momentu wycofania samolotów EF-111A Raven, od 2009 roku samoloty te są zastępowane przez maszyny EA-18G Growler. Głównie zadania Prowlerów można określić jako wsparcie samolotów szturmowych marynarki i piechoty morskiej oraz oddziałów wojsk lądowych poprzez przerwanie i zakłócanie łączności, działania systemów elektronicznych ugrupowań przeciwnika oraz pozyskiwanie danych wywiadowczych ze strefy działań.
Protoplastą Prowlera była samolot EA-6A Electric Intruder opracowany w 1960 r. dla USMC, który był rozwojową wersją maszyny A-6 Intruder wyposażoną w systemy przeznaczone do walki elektronicznej. EA-6A były wykorzystywane przez trzy dywizjony Marines podczas wojny w Wietnamie. Ogółem powstało 27 samolotów EA-6A Electric Intruder z czego 15 stanowiły nowo wybudowane maszyny. EA-6A uznaje się za maszynę przejściową, która miała wykonywać zadania związane z walką elektroniczną aż do momentu stworzenia nowej dużo zaawansowanej maszyny.
Początki Prowlerów sięgają roku 1966 kiedy opracowano ich projekt w celu zastąpienia samolotów EKA-3B Skywarrior dla US Navy. Projekt EA-6B wymagał znacznego przedłużenia kadłuba A-6 Intruder w celu stworzenia miejsca dużego kokpitu dla czterosobowej załogi oraz dodania gondoli na antenę na szczycie statecznika pionowego. Firma Grumman otrzymała od Departamentu Obrony USA kontrakt wart ok. 127 mln USD budowę i rozwój EA-6B. Pierwszy prototyp Prowlera został zaprezentowany 14 listopada 1966 roku, a pierwszy lot odbył się 25 maja 1968 r. zaś wejście do służby w lipcu 1971 r. Ogółem w zakładach Grummana powstało 170 Prowlerów w latach 1966-1991.
EA-6B wykorzystuje dwa turboodrzutowe silniki Pratt&Whitney J52-P-408 A i jest zdolny do osiągania wysokich prędkości poddźwiękowych. Ze względu na bardzo częste wykorzystywania Prowlerów w wielu konfliktach na świecie oraz lata produkcji maszyny te były jednymi z najczęściej modernizowanych samolotów będących na wyposażaniu US Navy i USMC. W założeniach konstruktorów EA-6B był przeznaczony do działań z zakresu walki elektronicznej jednak jest też zdolny do zwalczania celów lądowych w postaci wrogich instalacji radarowych i wywiadowczych.
Pierwsze EA-6B weszły do służby we wrześniu 1970 r. na wyposażenie Zapasowego Dywizjonu Floty VAQ-129 oraz Taktycznego Dywizjonu Walki Elektronicznej VAQ-132. To właśnie ten dywizjon jako pierwszy prowadził misje na Prowlerach w Wietnamie, a w następnym roku został wsparty maszynami dywizjonu VAQ-131 z lotniskowca USS Enterprise i VAQ-134 z USS Constellation.
Prowlery wykonały 720 lotów nad Wietnamem wspierając misje bombowców USAF B-52 oraz samolotów szturmowych US Navy. W 1983 r. podczas inwazji na Grenadzie cztery Prowlery z USS Independence wspierały działania amerykańskich żołnierzy. Podczas porwania statku Achille Lauro, 10 października EA-6B z USS Saratoga prowadziły misję wsparcia w czasie przechwytywania egipskiego Boeinga 737 na którym znajdowali wypuszczeni przez Egipt terroryści. EA-6B brały udział w misjach na terenie Libii (1986 r.) i Iranu (1988 r.).
39 Prowlerów brało udział w ramach operacji Pustynna Burza w 1991 r. 27 samolotów pochodziło z 6 lotniskowców natomiast pozostałe 12 startowały z baz USMC. Podczas wylatanych 4.600 godzin lotów na Kuwejtem i Irakiem EA-6B wystrzeliły ok. 150 pocisków HARM (High-speed Anti-Radiation Missile)
Gdy w 1998 r. ze służby wycofano samoloty EF-111 Raven, Prowlery stały się podstawowymi samolotami walki elektronicznej w Siłach Zbrojnych USA do momentu wdrażania do służby pierwszych maszyn EA-18 Growler w 2009 r. W 2001 r. w samoloty EA-6B było wyposażonych 12 dywizjonów US Navy i 4 dywizjony USMC.
Prowlery były także aktywnie wykorzystywane podczas działań na terenie Iraku i Afganistanu. W obu tych państwach pełniły misje w celu zakłócania zdalnych urządzeń służących do detonacji improwizowanych ładunków wybuchowych. W jednej z książek opisujących operację zabicia Osamy bin Ladena, Prowlery brały udział zakłócaniu pakistańskich radarów w celu ukrycia amerykańskich śmigłowców z operatorami SEAL na pokładzie. EA-6B także aktywnie wspierały ataki na ISIS na terenie Syrii i Iraku w ramach operacji Inherent Resolve. Od lipca 2014 r. do stycznia 2015 r. maszyny te wykonały 110 misji.
Ostatni start Prowlerów nastąpił 14 listopada 2014 r. Samoloty należące do dywizjonu VAQ-134 wykonały loty z pokładu lotniskowca USS George H.W. Bush (CVN 77). Uroczysta ceremonia pożegnalna samolotów EA-6B Prowler odbyła się w Naval Air Station Whidbey Island?s (NASWI) na lotnisku Ault Field w stanie Waszyngton. W służbie pozostało ok. 20 Prowlerów, które będą jeszcze latać w barwach USMC prawdopodobnie do 2018 roku.
Charakterystyka:
Osiągi:
Uzbrojenie:
Wyposażenie dodatkowe:
Bibliografia:
Donald, David ed. „Northrop Grumman EA-6B Prowler”, Warplanes of the Fleet Miska, Kurt H. „Grumman A-6A/E Intruder; EA-6A; EA6B Prowler (Aircraft in Profile number 252)”. Aircraft in Profile, Volume 14 www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=1100&tid=900&ct=1 www.is.northropgrumman.com/products/navy_products/ea6b/ea6b.html www.avsafe.com/ASCUR.HTM http://web.archive.org/web/20041105115205/https://wrc.navairrdte.navy.mil/warfighter_enc/aircraft/Fixwing/prowler.htm
