Źródło: Wikimedia Commons
Źródło: Wikimedia Commons

Polska Wojskowa Jednostka Specjalna w Egipcie

W  świadomości Polaków zapisały się głównie misje zagraniczne Wojska Polskiego po 1989 roku, warto jednak wspomnieć, że polscy żołnierze brali aktywny udział w różnego rodzaju operacjach prowadzonych pod egidą ONZ  także w czasach PRL-u. Jednym z przykładów aktywności Wojska Polskiego w ramach misji ONZ jest udział Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej  (PWJS) w ramach sił pokojowych ONZ na Półwyspie Synaj i Wzgórzach Golan w latach 1973-1979.

PWJS zwana także Jednostką Specjalną Wojska Polskiego (JSWP)  była pierwszym polskim zagranicznym kontyngentem wojskowym wydzielonum do  sił Narodów Zjednoczonych,   gdyż we wcześniejszych latach Polska Rzeczpospolita Ludowa  wysyłała jedynie grupy oficerów do komisji międzynarodowych.  Do głównych zadań tej jednostki należało  rozminowanie terenu, zaopatrzenie batalionów operacyjnych oraz pomoc medyczna.

Po zakończeniu wojny  pomiędzy Izraelem, a Egiptem zwaną wojną Jom Kippur,  Organizacja Narodów Zjednonoczonych w dniu 25 października 1973 zdecydowała o utworzeniu Drugich Doraźnych Sił Zbrojnych Narodów Zjednoczonych (UNEF II), mających za zadanie rozdzielenie wojsk egipskich i izraelskich oraz nadzorowanie wprowadzonego  zawieszenia broni. W skład tych między narodowych sił weszły kontyngenty 13 państw takich jak Austalia, Austria, Finlandia, Ghana, Indonezja, Irlandia, Kanada, Nepal, Panama, Peru, Polska, Senegal oraz Szwecja.

Rząd PRL 3 listopada podjął decyzję o skierowaniu żołnierzy LWP  do UNEF II, a 26 listopada ówczesny minister obrony narodowej gen. Wojciech Jaruzelki zgodnie z uchwałą RM nr 272 powołał PWJS. Polską Wojskową Jednostkę Specjalną sformowana na bazie 6 Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej z Krakowa.

Pierwsza grupa   zapoznawcza w której znajdowali się polscy oficerowie pojawiła się na terenie Egiptu już 13 listopada 1973 r., a reszta żołnierzy była przerzucana w grupach do 26 listopada.  Zadania dla Polaków zostały określone na podstawie memorandum podpisanego przez przedstwicieli Polski, Kanady oraz ONZ  w dniu 21 listopada w Nowym Jorku. LWP  otrzymała zadania transportowe, logistyczne oraz zabezpieczenia medycznego natomiast jednostki kanadyjskie miały zająć się organizacją kontroli ruchu osób i przewożonego ładunku, łącznością, transportem lotniczym, a także organizacją służby kwatermistrzostwa.

Polska Wojskowa Jednostka Specjalna otrzymała konkretne zadania mandatowe, które z czasem były rozbudowywane z czasem trwania misji:
– wydobywanie, pobieranie oraz uzdatnianie wody,
– przewozy osób, wody, żywności oraz różnego rodzaju środków zaopatrzenia dla sił ONZ,
– budowa i utrzymywanie dróg w rejonie działania UNEF II,
– budowa  oraz remonty obiektów mieszkalnych, sztabowych, schronów, posterunków kontrolnych,
– rozpoznawanie i rozminowywanie terenów zaminowanych,
– prowadzenie szpitala oraz polikliniki.

Kontrola rozładunku pojazdów przez żołnierza LWP w porcie/Źródło: www.un.org

Kontrola rozładunku pojazdów przez żołnierza LWP w porcie w Aleksandrii/Źródło: www.un.org

Pierwsza zmiana PWJS liczyła 826 żolnierzy LWP, a jej dowódcą był płk dypl. Jerzy Jarosz. Na strukturę organizacyjną jednostko składało się: dowództwo, sztab, sekcja polityczna, pluton obrony i ochrony, sekcja WSW, sekcja finansów, służby techniczne, kompania inzynieryjna, kwatermistrzostwo, oraz kompania transportowa. Poprzez doświaczenie i kolejne zmiany polskich kontyngentów struktura jak i stany osobowe jednostki ulegały ciągłym zmianom tak aby wydzielić odpowienie siły i środki do określonych zada wynikających z założeń mandatowych misji. Żołnierze LWP pracowali także w Kwaterze Głównej UNEF II zajmując stanowiska zatępcy szefa logistyki, szefa wojsko inżynieryjnych, a także szefa służby medycznej.

Przez dwanaście zmian przez PWSJ przewinęło się 11 649 żołnierzy oraz pracowników wojska. Śmierć poniosło 10 polskich żołnierzy. Polski kontyngent w okresie pierwszych zmian w ramach UNEF II był drugi pod względem liczebności, ustępował tylko oddziałom kanadyjskim. Z upływem kolejnych zmian Polacy wydzielali do sił ONZ co raz więcej żołnierzy co wiązało sie z szerokim zakresem zadań przed jakim zostali postawieni. Polacy zajmowali się rozpoznawaniem i rozminowywaniem terenu między wojskami stron konfliktu, tworzyli posterunki obeserwacyjne, schrony dla ludzi i pojazdów, sprawdzali i remontowali drogi, zajmowali się przygotowanie terenów pod pola namiotowe i stałe kwatery dla  sił ONZ, przewożeniem ludzi, sprzętu, wyposażenia oraz zaopatrzenia.

W dniu 23 marca 1974 roku podjęto decyzję o uruchomieniu stacji oczyszczania i uzdatniania wody w Ismaili w celu skrócenia dróg zaopatrzenia wojsk ONZ. Ismaila stała się bazą dla saperskich patroli  minerskich i odbudowy dróg. Początkiem maja  1974 r. kolejną stację oczyszczania i uzdatniania wody uruchomiono w Suezie. Stacja ta stowrzyła zalążek polskiej kompanii inżynieryjnej ?Suez?, która stanowiła bazę zaopatrzeniową dla sił ONZ funkcjonujących w tym rejonie strefy buforowej.

4 września 1975 r. nastąpiło podpisanie drugiego porozumienia izraelsko-egipskiego o rozdzieleniu wojsk na Półwyspie Synaj. Wynikiem podpisania tego porozumienia było przesunięcie strefy buforowej na wschód w ramach tzw. operacja Moonglow ? Blask księżyca, co przełożyło się wydłużenie tras zaopatrzeniowych oraz  konieczność przystosowanie nowych terenów do stacjonowania wojsk UNEF II . Operację Blask księżyca rozpoczęto na początku 1976 r.  Rola Polaków i Kanadyjczyków polegała na doprowadzeniu do stanu używalności bazy w El Tasa, skąd mieli zaopatrywać przesunięte bataliony sił  ONZ-u. W nowym terenie dyslokacji żołnierze PWSJ oczyszczali i naprawiali drogi, zajmowali się niszczeniem niewybuchów oraz budowali ujęcia wody pitnej. Polacy uczestniczyli również w rozwijaniu  i zaopatrywaniu wysuniętego stanowiska dowodzenia UNEF II.

31 maja 1974. Izrael i Syria podpisały rozejm w rezultacie  czego na terenie  Wzgórz Golan pojawiła się sytuacja podobna do tej z Półwyspu  Synaj. Po wycofaniu się z terenu walk wojsk izraelskich i syryjskich, na ich  miejsce weszły siły wydzielone z UNEF  tzw. Siły Nadzoru Rozdzielenia Wojsk (UNDOF). Po rozwiązaniu Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej część jej oddziałów przerzucono do Wydzielonej Grupy (liczącej łącznie 150 żołnierzy), którą formalnie przemianowano na Polski Kontyngent Wojskowy w Syrii.

26 marca 1979  zawarto traktat pokojowy pomiędzy Izraelem i Egiptem.  Jednym z głównych postanowień tego traktatu  było rozpoczęcie ewakuacji wojsk izraelskich z Półwyspu Synaj, co oznaczałoby także przesunięcie  sił UNEF II na wschód. Rada Bezpieczeństwa, wbrew prośbom rządów obu państw zdecydowała o zakończeniu misji błękitnych hełmów w dniu  24 lipca 1979 r.  Ostatni polski żołnierz opuścił Egipt 15 listopada 1979.

Włączenie polskiej jednostki w struktury sił UNEF II było precedensem udziału zwartych kontyngentów wojskowych pochodzących z Układu Warszawskiego. Działania żołnierzy LWP na terenie Egiptu spotkały się z dużą przychylnością nie tylko stron konfliktu, ale również żołnierzy z innych państw tworzących siły ONZ na tym terenie.

Bibliografia:
D. Kozerawski, Polskie jednostki logistyczne w operacjach pokojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych w latach 1973-1994, ?Rocznik IBN?, 2004, t. II.
D. Kozerwaski, Polskie kontyngenty wojskowe w operacjach pokojowych (1973-1999), ?Przegląd Historyczno-Wojskowy?, 2005 nr 1.
Doświadczenie i wnioski z działalności Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej w Doraźnych Siłach Zbrojnych ONZ na Bliskim Wschodzie,  Warszawa 1977.
T.Mulicki, E. Zdrojowy, Udział Polski w Siłach Pokojowych ONZ na Bliskim Wschodzie, Warszawa 1975.
W. Kozaczuk, Misje wojskowe ludowego Wojska Polskiego w latach 1973-1978, ?Wojskowy Przegląd Historyczny?, 1978.
Z.Moszumański, Polskie Kontyngnety Wojskowe w misjach pokojowych na Bliskim Wschodzie, Warszawa 2010.

Absolwent WSIiZ w Rzeszowie. Do jego zainteresowań należą zagadnienia związane z Wojskiem Polskim, bezpieczeństwem, lotnictwem oraz historią. Pasjonat modelarstwa redukcyjnego.