R. Scruton – Co znaczy konserwatyzm?

Wraz z końcem lutego, nakładem wydawnictwa „Zysk i S-ka” ukazało się odświeżone, nowe wydanie kultowego „Co znaczy konserwatyzm” pióra Rogera Scruton’a. Zgodnie z zapowiedzią autora tekst książki zachował pierwotny wydźwięk otrzymując nieco łagodniejszy styl i nowe, lekko zrewidowane spojrzenie  w niektórych kwestiach pisane z   perspektywy wnikliwego, doświadczonego obserwatora.

Roger Scruton – brytyjski pisarz, filozof, krytyk, publicysta i eseista w jednej osobie. Konserwatysta wyrosły z buntu. Obecnie wykłada gościnnie na Wydziale Filozofii, Antropologii i Filmoznawstwa Uniwersytetu w St. Andrews a także prowadzi seminarium magisterskie z filozofii na Uniwersytecie Oksfordzkim. Członek Ośrodka Etyki i Polityki Publicznej w Waszyngtonie oraz współpracownik czasopisma „The New Atlantis”. W swoim dorobku ma ponad 30 książek tłumaczonych na wiele języków.

„Co znaczy konserwatyzm” to pozycja unikalna pod wieloma względami. Charakterystyczny, pełen zaciętości styl wzmaga u czytelnika wrażenie dojrzewającego buntu, którego krzyk i myślową ekspresję dokumentuje dzieło Rogera Scruton’a. Celem autora jest usystematyzowanie założeń myśli konserwatywnej, wysublimowanie przestrzeni w filozofii politycznej zdolnej wiernie odtworzyć dogmat konserwatyzmu – „Zadaniem niniejszej pracy jest znalezienie pojęć, z których konserwatyści mogliby zbudować swoje wyznanie wiary oraz określić swe stanowisko, czy to jako politycy, czy po prostu jako istoty polityczne”.

Roger Scruton pragnie dowieść, że doktryna konserwatyzmu nie jest obliczem fantasmagorii lecz spojrzeniem pełnym rozsądku. Tłumaczy, że postawa konserwatywna wyrasta ze świadomości dalece skomplikowanej struktury świata, pośród którego chce jawić się jako „spokojna wyspa” – „Zamierzam dowieść, że postawa konserwatywna oraz żywiąca ją doktryna są konsekwentne i rozsądne. Kon­serwatyzm rzadko wyraża się w maksymach, formułach czy celach. Jego istota jest niewyrażalna, a jeśli już zosta­nie ? pod przymusem ? wyartykułowana, to z domieszką sceptycyzmu. [?] Tak jak wszystkie istoty polityczne, konserwatyści są za pewnymi rzeczami, lecz nie z tego powodu, że dysponują argumen­tami na ich korzyść, tylko dlatego, że je znają, żyją z nimi i rozumieją, że ich tożsamości zagraża (często nie wiedzą, w jaki sposób) próba ingerencji w ich funkcjonowanie”. Tę stałość w chaotycznie zmieniającym się świecie gwarantuje autorytet, który może przybierać różne formy ale w każdej z nich posiada umiejętność kreowania wartości stałych, bezpiecznych, służących jako źródło oparcia i punkt odniesienia. Autor neguje pogląd, że źródło władzy wywodzi się z umowy, twierdząc, że u jej podstaw powinien być autorytet podobny do tego, którym dziecko darzy rodzica, wyznaczony miarą troski i ograniczeń – „uznanie ograniczeń, bezradności i podporządkowania się zewnętrznej woli sygnalizuje uzmysłowienie sobie przez jednostkę, że przynależy do społeczeństwa. Z tego aktu świadomości rodzi się miłość do swojego kraju”.

„Co znaczy konserwatyzm” to gorąca dyskusja konserwatyzmu z liberalizmem, między którymi Scruton rysuje wyraźną linię wykazując różnice w obu podejściach oraz konserwatyzmu z socjalizmem, który co prawda budzi entuzjazm ale tylko w sferze hipotetycznych rozwiązań jawiących się jako czysta abstrakcja. Autor dowodzi, że bliskość myśli konserwatywnej z liberalizmem jest tylko pozorem budowanym na nikłej treści wspólnej dotyczącej przedsiębiorczości, kapitalizmu i gospodarki. Podstawą dzieła Rogera Scruton’a są pojęcia patriotyzmu, lojalności i tradycji, które kreują relacje między państwem a obywatelem. W książce nie zabrakło również krytyki instytucji Unii Europejskiej, którą autor przedstawia jako twór sztuczny, odgórny. Zwraca uwagę, że nie istnieje jednolity, europejski „demos” a jedynie poszczególne państwa i ich narody przez co mówienie o Europie „my” jest tylko pustym, nie mającym oparcia w rzeczywistości sloganem, na którym nie można zbudować spójnej polityki i gospodarki.

Książka jest dziełem unikatowym, uznawanym za oryginalną i najbardziej prowokacyjną dysputę współczesnej myśli konserwatywnej. Polemika obejmuje nie tylko liberałów i socjalistów ale także tych, którzy niesłusznie postrzegają siebie jako konserwatystów. „Co znaczy konserwatyzm” mogę śmiało polecić dla każdego animal sociale jako ważny element dyskusji o polityce.

Student Polityki Społecznej na UwB w Białymstoku. Ukazuje świat mediów i polityki w krzywym zwierciadle felietonu.