Wojna rosyjsko-japońska z 1904-1905 roku, przyniosła powstanie nowej potęgi w Azji. Triumf nad Rosją umożliwił Japonii zajęcie miejsca wśród dotychczasowych mocarstw obecnych w tym regionie. Był to także początek ekspansji Japończyków w Azji. Rosja po tym konflikcie weszła w okres niepokojów – rewolucja lat 1905 – 1907 i doszło do kluczowych i strukturalnych zmian. Można także powiedzieć, że cele polityki zagranicznej Rosji zmieniły się i z kierunku azjatyckiego skierowane zostały w stronę Bałkanów. Doszło do poparcia Serbii przeciw Austro – Węgrom i było to jedną z przyczyn wybuchu I Wojny Światowej.
Przyczyny wojny
Dla Rosji, Daleki Wschód, w tym Syberia i Azja Środkowa były kierunkami ekspansji i kolonizacji. Imperium Carskie stało się kluczowym graczem w Azji i głównym rywalem Wielkiej Brytanii. W XIX wieku doszło do niewypowiedzianej wojny pomiędzy tymi mocarstwami, znanej jako Wielka Gra. Dodatkowo dla Rosji ważne było posiadanie niezamarzającego portu na Pacyfiku, gdzie Port Artur mógł spełniać to zadanie. Była to jednak strefa wpływów Japonii. Było to nowe, szybko modernizujące się mocarstwo, które zaczynało tworzyć swoje imperium kolonialne. Japonia w XIX wieku była państwem feudalnym i zacofanym. Zmieniło się to po zapoczątkowaniu epoki Meiji w 1868 i obaleniu rządów szogunów. Nastąpił okres gwałtownej modernizacji państwa i sił zbrojnych. Japonia była położona na wyspach, na których brakowało wielu ważnych surowców. Ten czynnik spowodował wzrost ekspansji w kierunku Korei i Chin a także Mandżurii. Tymi terenami było również zainteresowane Imperium Rosyjskie, co doprowadziło do rywalizacji. Od 1876 roku Japonia zaczęła dominować w Korei, początkowo poprzez przejęcie większości handlu. Jednak ten teren był pod jurysdykcją Chin, co przyczyniło się do wybuchu wojny między Japonią, a Chinami w 1894 – 1895. Ten konflikt zaniepokoił Rosję, która wsparła Pekin pożyczkami pieniężnymi. Japonia wygrała, przez co uzyskała status nowego gracza w Azji. Doszło do podpisania traktatu z Shimonoseki w 1895 roku, który przyznawał Japonii półwysep Liaodong, wyspę Tajwan i archipelag Peskadorów, jednak Rosja interweniowała zmuszając Japonię do zwrotu półwyspu Liaodong. Od tego momentu doszło do wzrostu napięcia między Rosją, a Japonią.
Wojska japońskie w czasie wojny / Źródło: Wikimedia Commons
Przebieg konfliktu
Wojna rosyjsko-japońska rozpoczęła się od nagłego ataku floty japońskiej na Port Artur. Japończykom nie udało się jednak zniszczyć statków rosyjskich, natomiast został zablokowany sam port. Siły lądowe Japonii wylądowały w Korei i kierowały się w stronę rzeki Yalu, gdzie pokonały oddziały rosyjskie. Dochodziło także do wielkich i krwawych starć w Mandżurii czego przykładem była bitwa pod Mukdenem w 1905 roku. Na froncie powstała sytuacja patowa, podobna do tej z czasów I Wojny Światowej na zachodzie Europy, dekadę później. Decydującym wydarzeniem tej wojny okazała się dopiero bitwa morska pod Cuszimą.
Flota rosyjska stacjonująca na Bałtyku, wypłynęła w stronę Japonii w październiku 1904 roku. Okręty te były w dużej mierze przestarzałe, a załoga słabo wyszkolona i dodatkowo osłabiona wielomiesięcznym rejsem. Japońska flota była natomiast bardziej nowoczesna, a załoga lepiej wyszkolona. 27 maja 1905 roku doszło do bitwy morskiej pod Cuszimą, w której Japończycy rozgromili flotę rosyjską. Te wydarzenia zakończyły działania wojenne. Do podpisania traktatu pokojowego doszło w Portsmouth, we wrześniu 1905 roku. Japońska strefa wpływów rozszerzyła się o Koreę, Mandżurię, jak również zajęty został Port Artur.
Długa podróż eskadr Floty Bałtyckiej / Źródło: Wikimedia Commons
Skutki wojny
Jednym z najważniejszych skutków wojny 1904 ? 1905 był wzrost znaczenia Japonii w regionie. Polityka japońska opierała się na zbrojeniach i wzroście ekspansji. Można to szczególnie zaobserwować w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku. W Japonii szerzyły się poglądy nacjonalistyczne, a inne narody traktowane były jako gorsze. Nacisk, jaki został położony na rozwój marynarki wojennej zaprocentował tym, że Japonia stała się najsilniejszą potęgą w tym regionie. Ekspansja imperium japońskiego została dopiero zahamowana przez Stany Zjednoczone, w czasie II Wojny Światowej.
Wojna rosyjsko – japońska spowodowała osłabienie caratu. Doszło do przemian demokratycznych i reform przeprowadzonych przez Stołypina. Pomimo tego, zaczął się powolny rozkład wewnętrzny Rosji. Reformy te, choć początkowo skuteczne, okazały się zbyt późno wprowadzone, a wybuch I Wojny Światowej przekreślił możliwość naprawy państwa.
Wojna rosyjsko japońska 1904 ? 1905 przyczyniła się do głębokich zmian w rejonie Azji. Nowo powstałe mocarstwo japońskie stawało się zagrożeniem i głównym rywalem dla państw zachodnich, które miały swoje wpływy w Azji wschodniej. Dotychczas to mocarstwa europejskie dominowały w tym regionie i kolonizowały, bądź podporządkowywały sobie liczne narody. Jednak początek XX wieku przyniósł wzrost znaczenia nowej potęgi w Azji. Dotychczasowe złudzenie niezwyciężoności Zachodu upadło, co miało poważne skutki w czasie II Wojny Światowej i późniejszym okresie dekolonizacji.
Podczas tego konfliktu w Azji byli obecni liczni obserwatorzy wojskowi z Niemiec i Anglii, którzy przyglądali się z bliska tym wydarzeniom. Doszli oni do wniosku, że przyszłe starcia i wojny na dużą skalę, szczególnie w Europie, należy wygrywać w ciągu kilku pierwszych miesięcy. Europejscy eksperci wojenni uważali, że patowa sytuacja na froncie, do jakiej doszło w czasie wojny rosyjsko ? japońskiej w 1904 ? 1905 roku spowodowane było japońskim brakiem doświadczenia i rosyjskim mało skutecznym dowodzeniem. Wkrótce miało się jednak okazać, że nawet w Europie, może dojść do tragicznej w skutkach wojny okopowej.
Przełom wieku XIX i XX przyniósł światu powstanie nowej potęgi w Azji ? Japonii. Klęska Rosji utwierdziła pozycję Japonii w świecie i stworzyła przesłanki do jej nowych podbojów w Azji. Był to także początek burzliwego okresu rozwoju japońskiego militaryzmu, który doprowadził to państwo do upadku, w 1945 roku. Rosji, konflikt ten przyniósł początek niepokojów społecznych i buntów. W celu doprowadzenia do uspokojenia sytuacji doszło do wprowadzenia wielu nowych reform, niestety były one jednak w większości spóźnione. Konflikt ten był także preludium wydarzeń, które będą miały miejsce w czasie I Wojny Światowej.
Bibliografia:
Czytaj także:
– Preludium wojny rosyjsko-japońskiej na wodach redy zewnętrznej Port Artura. [Część 1] – Bitwa nad Shahe (05-17 X1904 r.) ? niedoszły Sedan wojny rosyjsko-japońskiej. [Część 1] – Podziemna wojna minowa w trakcie oblężenia Port Artura podczas wojny rosyjsko-japońskiej (1904-1905.) – Zbiorowe harakiri w Sasebo 11 września 1905 r. – Morski Balet na skraju Cieśniny Koreańskiej. Ulsan i bohaterska epopeja Riurika [Część 1]
