Zakres zadaniowy Polskich Kontyngentów Wojskowych w Iraku i Afganistanie

Zakres zadaniowy Polskich Kontyngentów Wojskowych na terenie Iraku i Afganistanu wynikał w głównej mierze z zobowiązań sojuszniczych. Polska jako pełnoprawny członek NATO od 1999 r. i jeden z sojuszników Stanów Zjednoczonych musiała i musi wywiązywać się z celów operacji i misji, w których uczestniczyła i uczestniczy nadal. Strategia Bezpieczeństwa RP zawiera postanowienia dotyczące wzajemnych zobowiązań państw członkowskich. Postanowienia te wykraczają poza wspólną obronę państw sojuszu, zobowiązują je do udziału w rozwiązywaniu kryzysów w obrębie NATO jak i również poza nim, udziału w operacjach pokojowych, zapobieganiu proliferacji broni masowego rażenia oraz prowadzenia walki z terroryzmem[1].

Strategia Obronności RP zakłada udział Polski we wspólnym działaniu państw NATO zgodnie z art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego oraz wsparcie różnego rodzaju instytucji i organizacji międzynarodowych w działaniach reagowania kryzysowego oraz polityczno-militranej stabilizacji[2]. Działania te można podzielić na dwie grupy. Pierwsze to tzw. ?allied operations?, czyli operacje sojusznicze w ramach państw członkowskich NATO, dla których granicą jest art. 5, a drugie to operacje ?non-V art. operations?, czyli operacje poza art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego, w których mogą brać udział państwa niebędące członkami sojuszu.

Działania podjęte przez NATO w Afganistanie są przykładem operacji sojuszniczej na mocy art. 5 natomiast misja w Iraku stanowi bardziej złożoną operację, która wykroczyła poza art. 5 i stanowiła wielonarodową operację militarną. Wpływ na określenie zadań PKW w Iraku i Afganistanie miała trudna sytuacja geopolityczna i militarna panująca w tych państwach. Istotny wpływ miały także liczne sprzeczności i antagonizmy pomiędzy poszczególnymi grupami etnicznymi i religijnymi. Cele do realizacji dla obydwu kontyngentów sprowadzały się do przeciwdziałania niebezpiecznym i niekorzystnym zjawiskom, ograniczenia ich skutków i jak najszybszej ich likwidacji w przypadku ich wystąpienia[3]. Zadania postawione przed PKW Irak i Afganistan w trakcie ich trwania były na bieżąco modyfikowane i dostosowywane do zmieniających się celów obydwu misji. Za najważniejsze zadania postawione przed tymi PKW można uznać:
– zapewnienie bezpieczeństwa i stabilizacji;
– przeciwdziałanie terroryzmowi;
– zapobieganie aktom przemocy;
– wymuszanie przerwania walk między stronami konfliktu;
– nadzorowanie przestrzegania zawieszenia broni;
– zwalczanie ruchu oporu oraz grup terrorystycznych i kryminalnych;
– tworzenie, szkolenie, wyposażenie i wspieranie nowych sił zbrojnych i sił bezpieczeństwa;
– ochrona granic i kontrola ruchu granicznego;
– wspierania działań służb bezpieczeństwa i wymiaru sprawiedliwości;
– ochrona instytucji rządowych;
– demonstracja siły i gotowość do zwalczania zagrożeń;
– odcięcie pomocy i wsparcia dla grup terrorystycznych ze strony miejscowej ludności;
–  rozpoznawanie i ciągłe monitorowanie grup terrorystycznych;
–  wykonywanie rajdów, przeszukań i zatrzymań;
– wzmacnianie ochrony poprzez systematyczne patrolowanie zagrożonych rejonów i obiektów;
– organizowanie spotkań z władzami lokalnymi, szefami sił bezpieczeństwa oraz przywódcami plemiennymi i religijnymi;
– wspieranie tworzenia organów i instytucji państwowych wraz z zapewnieniem ich prawidłowego funkcjonowania;
– odbudowa podstawowej infrastruktury;
– wspierania ludności cywilnej;
– organizowanie pomocy humanitarnej;
– wspieranie rozwoju działalności gospodarczej;
– udzielanie doraźnej pomocy w ramach działań z zakresu CIMIC[4].

Polscy komandosi w Afganistanie. / Źródło: polska-zbrojna.pl

Przy określaniu zadań dla PKW poza granicami kraju należy uwzględnić realne możliwości i możliwe ograniczenia Sił Zbrojnych i ich jednostek wydzielonych do pełnienia służby za granicą. Przykładem przewartościowania możliwości WP były pierwsze zmiany PKW Irak. Żołnierze byli szkoleni i przygotowywani do zadań w ramach misji pokojowej, jednak już pierwsze działania wykazały, że w rejonie Eufratu i Tygrysu toczą się często regularne walki z rebeliantami i terrorystami. Objęcie dowodzenia nad tak dużą strukturą, jaką była Wielonarodowa Dywizja oraz prowadzenie działań w dużym centralno-południowym sektorze Iraku przerosło na początku Polaków. Przed misją iracką Polacy uczestniczyli w wielu misjach o charakterze pokojowym i stabilizacyjnym, jednak nie na tak dużą skalę, jak od 2003 r. w Iraku. Możliwości armii i jej ograniczenia wydawały się dla ówczesnych dowódców odpowiednie do prowadzenia tak szeroko zakrojonych działań w ramach operacji irackiej. W tym czasie Wojsko Polskie nie było jednak przygotowane do prowadzenia tak dużego spektrum zadań. Stopniowe powiększanie zakresu zadaniowego i powiększanie strefy odpowiedzialności pod polskim dowództwem powinno być bardziej racjonalną i adekwatną do ówczesnej sytuacji decyzją.

Całkiem inny tok działania określania działań dla PKW Afganistan w ramach natowskiej misji ISAF. Można uznać, że w chwili reorganizacji i zwiększenia kontyngentu w Afganistanie, Siły Zbrojne i władze wyciągnęły odpowiednie wnioski z misji na terenie Iraku. Kontyngent afgański został odpowiednio powiększony i złożony z doświadczonych żołnierzy i dowódców pełniących wcześniej służbę w Iraku. Jednak ponownie nie ustrzeżono się błędów. W początkowym okresie polskie jednostki były rozrzucone w strefie odpowiedzialności, a prowadzenie skoordynowanych działań było bardzo trudne. W kolejnych zmianach PKW przeanalizowano błędy i zmieniono organizację, tak aby zadania postawione przez ISAF były wykonywane z należytą precyzją i efektywnością. Pod względem organizacji zadań i celów misji kontyngent w Afganistanie okazał się dużo bardziej efektywny. Irak w początkowym okresie można było uznać za poligon doświadczeń. Zadania realizowane u podnóża Hindukuszu były w pewnym stopniu dostosowane do możliwości i ograniczeń polskiej armii.

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=10LJj8A-GV4]