Polscy lotnicy stanowili elitę wśród sprzymierzonych sił alianckich w czasie II wojny światowej, mając wielki wkład w zwycięstwo nad III Rzeszą w czasie Bitwy o Anglię. Jednym z polskich asów myśliwskich był major Zdzisław Henneberg dowódca Dywizjonu 303, pod względem zestrzeleń niemieckich samolotów zajmujący 16 miejsce na tzw. liście Bajana.
Zdzisław Karol Henneberg urodził się 11 maja 1911 roku w Warszawie. W stolicy uczęszczał do szkoły powszechnej i gimnazjum im. Jana Zamoyskiego, egzamin maturalny zdał w 1929 roku po czym rozpoczął studia techniczne na Państwowej Wyższej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki.
Można postawić twierdzenie, że nasz bohater posiadał zamiłowanie do lotnictwa w „genach”. Bowiem jego starsza siostra Hanna Henneberg jako pierwsza kobieta w Aeroklubie Warszawskim uzyskała dyplom pilota samolotowego, zaś jego kuzyn Janusz Meissner był oficerem Lotnictwa Wojskowego oraz znanym pisarzem wojskowym.
W 1931 roku Henneberg przerwał naukę i zdecydował się odbyć służbę w Wojsku Polskim. Od października 1931 roku wstąpił do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, 15 sierpnia 1934 roku otrzymał promocję na stopień podporucznika obserwatora wraz z jednoczesnym przydziałem do 1 pułku lotniczego w Warszawie.
Zdzisław Henneberg
Równocześnie ze służbą w WP latał sportowo na szybowcach w Aeroklubie Warszawskim, m.in. jako pomocnik i pilot samolotu holującego PWS-16 był członkiem reprezentacji Polski na międzynarodowych zawodach w Rhön w Niemczech. W 1937 roku przeniesiono go dęblińskiej Szkoły Podchorążych Lotnictwa na stanowisko instruktora pilotażu.
Po wybuchu II wojny światowej Henneberg zgłosił się ochotniczo do służby w powietrzu w ramach tzw. grupy dęblińskiej latając na przestarzałych myśliwcach PZL P.7 pomimo swoich doskonałych umiejętności nie mógł nawiązać równorzędnej walki z Niemcami posiadającymi lepsze maszyny. Następnie wyznaczono go do organizowania ewakuacji sprzętu i personelu dęblińskiego węzła lotnisk na wschód. Po agresji sowieckiej na Polskę, Hennenberg przekroczył granicę rumuńską w Kutach, po czym drogą przez Jugosławię i Włochy dotarł do Francji, gdzie odtwarzane były Polskie Siły Zbrojne.
We Francji przeszedł szkolenie w zakresie pilotażu myśliwca MS.406 dzięki czemu po agresji III Rzeszy na Francję, powierzono mu zadanie stworzenia klucza myśliwskiego wyznaczonego do ochrony zakładów lotniczych w Châteauroux. 5 czerwca 1940 roku wraz z porucznikiem Arsenem Cebrzyńskim z Grupe de Chasse II/6 zestrzelili niemieckiego Heinkla. Niemiecki bombowiec rozbił się jego załoga została wzięta do niewoli zaś obaj piloci rozpoczęli spór kto był autorem decydującego trafienia. Intensywne działania Henneberga i jego klucza trwały do połowy czerwca, bowiem 16 czerwca 1940 roku cały francuski personel lotniczy uciekł zostawiając Polaków samych sobie, bez rozkazów i bez zapasów. Henneberg przejął inicjatywę i zadecydował o ewakuacji 4 samolotów do Bordeaux. W nowym miejscu otrzymał rozkaz ewakuacji do Wielkiej Brytanii, pomimo iż istniała możliwość dostania się tam drogą morską, nasz bohater postanowił iż nie zostawi maszyn w ręce nieprzyjaciela dlatego też postanowił opuścić francuską ziemię na otrzymanym samolocie. Przelot klucza Henneberga był w 1940 roku jedyną akcją bezpośredniej ewakuacji Polaków na pokładzie samolotów.
Od lewej: Zdzisław Henneberg, John Kent, Marian Pisarek
Po okresie intensywnych szkoleń na nowych samolotach, zdaniu raportu z kampanii francuskiej – 2 sierpnia 1940 roku został przydzielony do pierwszego składu 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki, formującego się na lotnisku w Northolt. 31 sierpnia nad Kanałem La Manche zestrzelił pierwszego Messerschmitta Bf 109, do końca roku Henneberg zestrzelił jeszcze 7 niemieckich maszyn, jedną zniszczył prawdopodobnie i jedną uszkodził. W międzyczasie po odejściu z dywizjonu 303 por. Witolda Urbanowicza, w dniu 21 października 1940 r., objął czasowo dowództwo. Zdał je 7 listopada 1940 r. przybyłemu właśnie kpt. Adamowi Kowalczykowi, a 20 lutego 1941 r. to Kowalczyk oddał dowództwo Hennebergowi już na stałe.
12 kwietnia 1941 r. Henneberg wystartował za sterami Spitfire’a IIA w celu ataku francuskich lotnisk w Le Touquet i Crécy-en-Ponthieu na których stacjonowały niemieckie samoloty. W czasie misji Henneberg został trafiony w silnik przez obronę przeciwlotniczą, na uszkodzonej maszynie próbował powrócić do bazy, jednak silnik przestał pracować i wodował w Kanale La Manche. Biorący udział w misji por. Zbigniew Kustrzyński widział dowódcę unoszącego się w kapoku, wobec czego zameldował jego pozycję przez radio służbom ratowniczym i wrócił do Anglii. Trwające dwa dni poszukiwania nie przyniosły jednak skutku uznano go za poległego, ciała Henneberga nigdy nie odnaleziono.
Pomnik Lotników Polskich w Northolt
