Odważnik kettlebell/ fot. Ewelina Kazienko

Kettlebells, historia siły

Na swych pokrętnych ścieżkach dziejowych człowiek niemalże od zawsze dążył do osiągnięcia harmonii ducha i ciała. Starożytni Grecy nazywali ten cel? kalos kagathos, połączenie tego, co dobre i piękne. Szukano go nierzadko w sporcie, który na przestrzeni stuleci rodził nowe dyscypliny oraz nakreślał teorie filozofii życia. Kettlebells czyli trening z odważnikami niewątpliwie wpisuje się w te dociekania, tutaj piękno objawia się w sile.

 Doszukując się genezy odważników kettlebells wielu badaczy i sympatyków cofa się w swych tezach do czasów antycznej Grecji. Żeliwne odważniki w kształcie kuli wykorzystywane wówczas były w wymianie handlowej do ważenia różnych towarów, zwłaszcza sypkich jak zboża. Znaleziska takie potwierdzają archeologowie, aczkolwiek trudno stwierdzić czy już wówczas ów ciężkie odważniki próbowano umiejętnie zaadaptować na grunt sportowy. Warto zaznaczyć, że odlewnictwo żelaza znane było pierwotnie w Chinach ok. V w. p.n.e[1].

Giria i narodziny girievoy sport

Niewątpliwie historia kettlebells wiąże się miejscowo z carską Rosją, co poświadczają wzmianki źródłowe pochodzące z końca XVIII stulecia. Stosowano je do odmierzania zbiorów po zakończeniu płodów rolnych[2]. Już wtedy na miejskich jarmarkach, które z reguły odbywały się tradycyjnie raz w roku w święto głównego patrona lokalnej społeczności[3], wedle przekazów handlarze chcąc wypełnić swój czas nie tylko kupnem i sprzedażą, brali girie (nazwa odważnika kulowego z języka rosyjskiego) w dłonie, wykonując różnego rodzaju ćwiczenia siłowe. Inna ciekawa teza odnośnie genezy kettlebells wiąże się z historią armii rosyjskiej. Odważniki kulowe miały tutaj pełnić wiodącą rolę w treningu przede wszystkim carskiej Marynarki Wojennej. Warto dodać, że nie bez nawiązania opisuje się kettlebells jako odważniki w kształcie kuli armatniej, które posiadały uchwyt w kształcie odwróconej litery U[4].  Pierowtnie taki odważnik mierzony był w rosyjskich pudach, co odpowiadało ciężarowi 16 kilogramów.

XIX stulecie to w Rosji tzw. ?ciężka atletyka?, gdzie kettlebells można rzec zaczęły grać pierwszorzędną rolę w sporcie. Określenie to wprowadził polski lekarz Władysław Krajewski[5]. Był on jednym z medyków, którzy badali wpływ wspomnianych już kettli na organizm człowieka[6]. W ramach ciekawostki napomnieć trzeba, że przyjmuje się w historii sportu, iż Krajewski założył jedną z pierwszych siłowni w Rosji, o ile nie w Europie. Z jego inspiracji w 1885 r. powstało tzw. Koło Miłośników Atletyki w Petersburgu, z którego progu wyszło wielu wybitnych rosyjskich sportowców[7]. Na arenę rywalizacji wkroczyli wówczas rośli atleci, w których codziennym programie ćwiczeniowym znalazły się ciężkie odważniki kulowe, wyrabiające wytrzymałość i siłę.

Wśród bardziej znanych sylwetek należy przedstawić ?króla odważników?, za którego uznaje się Piotra Kryłowa. Ten XIX wieczny sportowiec

Peter Kuryłow król odważników/

najprawdopodobniej swoją przygodę z odważnikami rozpoczął z przypadku, kiedy to pracując jako marynarz na statkach handlowych, natknął się na kulowe odważniki w jednym ze sklepów mięsnych. Zakupiwszy je nie rozstawał się z nimi podczas swych rejsów. Następnie zatrudnił się w cyrku, gdzie demonstrował przed widownią swą siłę. Podnosił 32 kg kettlebells bez problemu, nawet jak twierdzili świadkowie umiał przeżegnać się w obrządku prawosławnym trzymając w jednej ręce ów ponad 30 kg ciężki odważnik[1]. Siłę swoją również ukazywał poprzez wyginanie monet, blach, czy łamanie podków[2]. Dech w piersi zapiera z kolei przekaz, iż Kuryłow umiał żonglować kettlami. I to trzema jednocześnie! Do innych ?girievików? (odważnikowców) należał Mur Znamienski, który potrafił wyrywać do góry dwa kettle po 32 kg.

Wielkie wejście odważników w XX wiek

Co ma wspólnego Armia Czerwona z kettlebells? Czy trening z odważnikami podbił świat? Kogo możemy zaliczyć do współczesnych nam prekursorów nurtu kettlebells? Na te pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym akapicie artykułu.

Mianowicie w miarę zgrabny kształt oraz efektywność jaką dawały i dają odważniki kettlebells podczas wykonywania ćwiczeń spowodowała, iż z jeszcze większym zainteresowaniem wdrażano je w peleton wojskowych szkoleń. W XX stuleciu już nie tylko używano ich w Rosyjskiej Marynarce Wojennej, ale w całej Armii Rosyjskiej. Jednostki wojskowe posiadały specjalnie przeznaczone miejsce, gdzie żołnierze mogli trenować z kulowymi odważnikami. Nazywano je ?zakątkiem śmiałków?. W Armii Czerwonej zalecano, by ćwiczenia z kettebells trwały od 50 ? 90 minut, z czego ok. 7 minut przeznaczano na rozgrzewkę, a ostatnie 5 minut na rozluźnienie[10]. Można było wyróżnić trzy rodzaje treningów. Pierwszy z nich opierał się na podnoszeniu 32 kg kettli, drugi na ważących 55 kg, zaś w trzecim rwano 90 kg odważniki! Podczas zajęć żołnierze radzieccy wykonywali poszczególne ćwiczenia w szeregu w odstępie dwóch kroków od siebie. Niewątpliwie najbardziej ekstremalne treningi z odważnikami odbywały się w szeregach marynarki rosyjskiej armii. Odbywały się bowiem pod wodą, a pionierem tego stylu był Wasilij Aleksiejew, radziecki atleta.

Kolejnym etapem rozwoju girievoy sportu był rok 1948, kiedy to w Rosji ustanowiono   podnoszenie i rwanie odważników za autonomiczną dyscyplinę sportową. W latach ’50 XX w.  władze komunistyczne ponadto rozporządziły powszechny nakaz dla wszystkich obywateli Związku Sowieckiego trenowania z odważnikami, co miało służyć poprawie kondycji oraz zdrowia ludzi, przy jednoczesnym zaoszczędzeniu wydatków państwa na sektor służby zdrowia. Po ponad stu latach od pierwszych zawodach w tej dyscyplinie powstał podręcznik dla żołnierzy z instrukcjami jak trenować z kettlami (1985 r.).

Trening metodą kettlebells w świetle badań był od początku uznawany za jeden z bezpieczniejszych. Odsetek odnoszonych kontuzji przez sportowców wahał się w okolicy blisko 9%[11].

Schyłek XX w. przyniósł zaadaptowanie odważników kettlebells poza granice Rosji. Odważniki zawitały za ocean, do Stanów Zjednoczonych Ameryki. Pionierem w rozpowszechnieniu wiedzy i umiejętności o kettlebells jest Pavel Tsatsouline. Z pochodzenia Białorusiń, trener sportowy, który przewodniczy obecnie stowarzyszeniu Strong First, zrzeszającemu  z całego świata sportowców i pasjonatów treningu metodą kettlebells. Jak sam twierdzi wykorzystywał zajęcia z odważnikami do trenowania elitarnych jednostek rosyjskich.

O kettlach w USA zrobiło się głośno, kiedy to Tsatsouline wydał swoją pierwszą książkę o sposobach trenowania z odważnikami w 2001 r. Została ona z czasem przetłumaczona na inne języki, w tym język polski.

Style w treningu z kettlebells

Nie ulega wątpliwości, że wraz z rozwojem dyscypliny sportowej z użyciem odważników kulowych, na przestrzeni lat oprócz nabywania siły, usprawnienia fizycznego człowieka, ulepszały się stosowane podczas ćwiczeń techniki. Do podstawowych technik należą: clean, deadlift, press, snatch, squat, swing, turkish get up, jerk, windmill[12].

Sam Pavel Tsatsouline upowszechnił trzy rodzaje stylów kettlebells. Pierwszym z nich jest tzw. kettlebells hardstyle ? stosowanie dużych ciężarów, nacisk na wysiłek i rywalizację, podczas wykonywania techniki zwraca się szczególną uwagę na silne napięcie ciała, uwaga zwrócona na cel, którym jest nabywanie siły. Drugim stylem jest girievoy style ? tu nacisk kładzie się na poprawę wytrzymałości, różnicą jest m.in. to, że podczas wykonywania ćwiczenia wzrok nie jest skierowany przed siebie, ale podąża za ruchem odważnika, a biodra są wypyychane naturalnie. Ostatnim stylem jest juggling style ? czyli żonglowanie odważnikami kulowymi. Jest to najmniej praktykowany styl.

Należy dodać, że istotną kwestią podczas treningu kettlebells bez względu na styl i technikę jest również synchronizacja oddechu.

Odważnik kettlebell/ fot. Ewelina Kazienko

Zakończenie

Historia niepozornych, żeliwnych kettlebells wraz z ich zastosowaniem w sporcie budzi ciekawość. Każdy kto miał styczność z kettlami może poczuć za ich przyczynkiem nie tylko niebywałe zmęczenie oraz radość, ale przede wszystkim uczy się wydobyć z siebie olbrzymi potencjał siły i przy tym nabyć większej pewności siebie. Współcześnie ludzie sięgają po odważniki, które sprawdzają się także w profilaktyce zdrowotnej: wzmacniają serce, poprawiają motorykę ciała, hamują rozwój wad postawy itp.

Zatem na koniec po prześledzeniu historii odważników, które zawładnęły światem, nieśmiało jako historyk oraz pasjonatka treningów metodą kettlebells hardstyle mogę rzec ? Siła z Wami!

 

Bibliografia:

  1. Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa 2002
  2. Gloc D., Małysz S., Kettlebell ? historia, style i zastosowanie we współczesnym treningu prozdrowotnym, ?Hygeia Public Health? 2014, nr 49 (4), s. 886 ? 889.
  3. Tsatsouline P., Jak ćwiczyć z odważnikami kulowymi, czyli kettle w akcji, przekł. D. Rossowski, Łódź 2010
  4. Tenże., Wielkie wejście odważników kulowych, tłum. R. Lipko, Łódź 2013
  5. Wasilewski P., Odlewnictwo jako jedna z najstarszych metod wytwarzania, ?Archiwum Odlewnictwa? 2001, R. 1, nr 1/2

Artykuł internetowy:

Moskwa Z., Lista lekarzy biorących udział w Powstaniu Styczniowym, ?Pamiętnik Towarzystwa Lekarzy Warszawskich? 2013, opublikowany na stronie:

http://www.tlw.waw.pl/index.php?id=31&newsy_id=374

[1]    Por. P. Wasilewski, Odlewnictwo jako jedna z najstarszych metod wytwarzania, ?Archiwum Odlewnictwa? 2001, R. 1, nr 1/2, s. 28.

[2]    D. Gloc, S. Małysz, Kettlebell ? historia, style i zastosowanie we współczesnym treningu prozdrowotnym, ?Hygeia Public Health? 2014, nr 49 (4), s. 887.

[3]    Tradycja obchodzenia jarmarków z dniu wspomnienia świętego patrona zrodziła się wraz z rozowjem kultu świętych w epoce średniowiecza. Z reguły ryt takich świąt miał rangę tzw. festum fori (święto obowiązkowe oraz publiczne, nakazane) . Por. Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa 2002, s. 20.

[4]    P. Tsatsouline, Jak ćwiczyć z odważnikami kulowymi, czyli kettle w akcji, przekł. D. Rossowski, Łódź 2010,   s. 11.

[5]    Tenże, Wielkie wejście odważników kulowych, tłum. R. Lipko, Łódź 2013, s. s. 13 ? 23.

[6]    Warto dodać, że postać doktora Władysława Krajewskiego jest znana w Rosji niż Polsce, to jednym               z ważnych epizodów z jego życia był czynny udział w Powstaniu Styczniowym 1863 r. Więcej w artykule Zygmunta Moskwy, który m.in. zamieścił listę lekarzy biorących udział w powstaniu na łamach Pamiętnika Towarzystwa Lekarzy Warszawskich, zob. http://www.tlw.waw.pl/index.php?id=31&newsy_id=374 (stan na: 19.07.2018).

[7]    W tym samym roku odbyły się pierwsze zawody z odważnikami w Litebsku.

[8]    P. Tsatsouline, Wielkie wejście…, s. 14.

[9]    Tamże, s. 15.

[10]  Tenże, Jak ćwiczyć z odważnikami…, s. 145 ? 146.

[11]  D. Gloc, S. Małysz, Kettlebell ? historia, style i zastosowanie…, s. 888.

[12]  Z angielskiego: nadrzut, martwy ciąg, wyciskanie, rwanie, przysiad, wymach, tureckie wstawanie, podrzut, wiatrak. Por. Tamże.

Doktorantka Instytutu Historii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Interesuje się historią średniowiecza, dziejami Kościoła, historią regionalną.