Czynniki świadczące o mocarstwowości ChRL. Część 2

Chińska Republika Ludowa (ChRL, Chiny) odgrywa istotną rolę na arenie międzynarodowej w XXI wieku. Najważniejsze wydarzenia globalne rozpatrywane są zawsze przy udziale przedstawicieli chińskich władz, co determinuje tylko rangę Pekinu na ?mapie świata?. Wpływy ChRL, obejmujące różne dziedziny życia, coraz częściej traktowane są jako przejaw mocarstwowej pozycji Państwa Środka. W związku z tym, czy można założyć, że Chińska Republika Ludowa już stała się nowym hegemonem światowym? Takie założenie skłaniają do bliższego przeanalizowania pozycji Chin, w zestawieniu z aktualnym supermocarstwem, jakiupsm obecnie pozostają Stany Zjednoczone Ameryki.

W poprzedniej części publikacji omówione zostały następujące czynniki mocarstwowości Chińskiej Republiki Ludowej: geograficzny, demograficzny oraz gospodarczy, ukazane w zestawieniu z obecnym supermocarstwem, tj. USA. W poniższej pracy analiza mocarstwowej pozycji ChRL zostanie przeprowadzona na pozostałych wyznacznikach mocarstwowości, mianowicie na czynnikach: militarnym, politycznym, technologicznym a także kulturowym.

CZYNNIK MILITARNY

Chińska Republika Ludowa, oprócz posiadania niekwestionowanej pozycji mocarstwa gospodarczego, z początkiem XXI w., stara się również zdobyć strategiczną przewagę w aspekcie militarnym. Trzon chińskich sił zbrojnych stanowi Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza (ChALW, ang. People’s Liberation Army, PLA). Pod względem liczebności, z wynikiem 2,99 mln żołnierzy, ChALW jest największą armią świata.

Największe armie świata 2015 r.

Największe armie świata 2015 r. / Źródło: opracowano na podstawie danych zawartych na stronie Statista.com ? http://www.statista.com/statistics/469585/largest-armed-forces-worldwide/ (stan na dzień 12.11.2015 r.).

Chińska Republika Ludowa stara się również zwiększyć możliwości swojego potencjału bojowego poprzez zintensyfikowaną modernizację ChALW. Środkiem umożliwiającym ową modernizację, jest stale zwiększany chiński budżet obronny. Na podstawie danych zawartych w Military Balance z 11 lutego 2015 r., czyli raporcie Międzynarodowego Instytutu Studiów Strategicznych (ang. International Institute for Strategic Studies, IISS) przedstawiającego roczną ocenę zdolności militarnych i ekonomicznych wszystkich państw świata, Chiny zajmują drugą pozycję pośród wszystkich państw świata w aspekcie wysokości budżetu obronnego na 2014 r.

Budżet obronny Military Balance 2014 r.

Budżet obronny Military Balance 2014 r. / Źródło: opracowano na podstawie danych zawartych na stronie International Institute for Strategic Studies -https://www.iiss.org/en/about%20us/press%20room/press%20releases/press%20releases/archive/2015-4fe9/february-0592/military-balance-2015-press-statement-40a1 (stan na dzień 12.11.2015 r.).

Stany Zjednoczone posiadają co prawda największy budżet obronny, przewyższający każde inne państwo, jednakże uzyskanie przez ChRL 2 pozycji względem pozostałych państw świata jest również dość imponujący. Należy też dodać, że budżet ten jest systematycznie zwiększany. Warty zaakcentowania jest też fakt, że owa modernizacja ChALW nie pozostaje niezauważona przez Waszyngton, szczególnie dotyczący zdolności Chin na akwenach wodnych. ?Chińska marynarka wojenna rośnie w siłę, a tempo przemian jest błyskawiczne i zdecydowanie przewyższa resztę krajów świata. Do takich wniosków doszło Biuro Wywiadu Marynarki Wojennej USA (ONI), które przeanalizowało postępy Państwa Środka na przestrzeni ostatnich sześciu lat. W 2013 i 2014 roku Chiny oddały do użytku więcej okrętów wojennych niż jakiekolwiek inne państwo. [?] Wielkość chińskiej marynarki robi wrażenie, bo Pekin już teraz ma do dyspozycji ponad 300 jednostek różnego typu. Jednak amerykańscy analitycy wywiadu podkreślają, że w ciągu sześciu lat Chinom udało się przejść z ilości w jakość. ONI wskazuje, że chińskie kadry i zbrojeniówka podjęły ważne kroki w podwyższeniu wartości operacyjnej i modernizacji marynarki”[1].

Stan chińskich sil zbrojnych pod koniec 2014 r. w porównaniu z potencjałem bojowym USA przedstawiał się następująco:

 

SZ ChRL i USA - stan na 2014

SZ ChRL i USA – stan na 2014 r. / Źródło: opracowano na podstawie danych zawartych na stronie today Events ? http://www.today-events.com/world/china-military-parade-in-commemoration-of-the-victory-of-ww2/ (stan na dzień 12.11.2015 r.).

CZYNNIK POLITYCZNY

Czynnik polityczny w aspekcie omawianej mocarstwowości państwa, należy rozumieć jako możliwość oddziaływania na wydarzenia ze świata polityki międzynarodowej. Państwo Środka wykorzystując okoliczności historyczne minionego stulecia, tj. rywalizacji USA z ZSRR w XX w., w obliczu chwilowego ocieplenia stosunków chińsko-amerykańskich, doprowadziło do przegłosowania rezolucji nr 2758 z 15 października 1971 r Organizacji Narodów Zjednoczonych., na mocy której ChRL uzyskała status stałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. Od tego momentu Chiny zyskały prawo współdecydowania o najważniejszych wydarzeniach globalnych.

W XXI wieku władze Komunistycznej Partii Chin wysyłają wyraźny sygnał w kierunku Waszyngtonu, o chęci odgrywania coraz większej roli na arenie międzynarodowej. Wyrazem tego jest powołanie 15 czerwca 2001 r. Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SOW) przez Chiny, Rosję, Kirgistan, Kazachstan oraz Tadżykistan. Celem organizacji jest wieloaspektowa współpraca państw członkowskich w regionie Azji od kwestii bezpieczeństwa po sprawy gospodarcze. Pomimo równych praw państw-założycieli, wyraźnie odznacza się jednak ranga ChRL oraz Rosji w organizacji.

Mapa SOW

Mapa SOW / Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji zawartych na stronie The Shanghai Cooperation Organisation – http://www.sectsco.org/EN123/index.asp (stan na dzień 12.11.2015 r.).

Kolorem zielonym zaznaczono stałych członków Szanghajskiej Organizacji Współpracy, kolorem niebieskim obserwatorów, kolorem fioletowym partnerów w dialogu, zaś kolorem jasnozielonym państwa, wobec których roszczą sobie prawa członkowie SOW. 

?Jubileuszowy szczyt w Szanghaju pokazał, że SOW jest organizacją o dużym znaczeniu regionalnym, która w nieodległej przyszłości stanowić może przeciwwagę dla wpływów Zachodu (przede wszystkim USA) w regionie Azji Środkowej, a nawet odegrać poważną rolę w całej Azji. Potwierdził także priorytet decyzji politycznych nad działaniami w sferze bezpieczeństwa i gospodarki?[2].

Kolejnym dowodem na coraz większe wpływy polityczne ChRL jest kwestia powstania grupy państw BRIC. BRIC to grupa państw, których gospodarki w niedalekiej przyszłości mogą odgrywać kluczową rolę na arenie międzynarodowej, będąc tym samym poważnym zagrożeniem dla USA. Nazwa odnosi się od pierwszych liter nazw tych państw:

  • Brazylia,
  • Rosja,
  • Indie oraz
  • Chiny.

Za pośrednictwem Chin, od 2011 r. do grupy dołączyła również Republika Południowej Afryki (S ? South Africa), przejawem czego zmieniono nazwę na BRICS. Co prawda grupa państw BRICS nie tworzy oficjalnego politycznego stowarzyszenia bądź organizacji, a jej współpraca odnosi się przede wszystkim do sfery gospodarczej, jednak współpraca może doprowadzić do politycznego osłabienia Waszyngtonu, m.in. poprzez plany rozszerzenia składu Rady Bezpieczeństwa ONZ o nowych stałych członków, do których należeć miałyby Brazylia i Indie. Chiny dążą do utrzymywania współpracy grupy BRICS, ponieważ zależy im na ?utworzeniu multilateralnych porozumień, które osłabiłyby pozycję państw Zachodu z USA na czele, dlatego też istnienie BRICS może stanowić w przyszłości przeciwwagę dla amerykańskiej supremacji?[3].

CZYNNIK TECHNOLOGICZNY

Poziom rozwoju technologicznego państwa jest kolejnym czynnikiem świadczącym o jego statusie mocarstwa globalnego. Państwo chińskie, co prawda nie przoduję jeszcze nad Stanami Zjednoczonymi, jednak jego ogromne postępy od XX w., a trwające do dnia dzisiejszego, decydują o tym, że pomału zmienia się punkt ciężkości ośrodka naukowej myśli technicznej z USA na ChRL. Dokonuje się to, dzięki ogromnemu wzrostowi gospodarczemu, który pozwala m.in.: na wykupywanie przez rząd chiński nowych technologii, ściąganie do swego kraju zagranicznych naukowców czy budowę nowoczesnych ośrodków naukowych wzorowanych na styl zachodni. Podobnie jak w przypadku gospodarki, tak i w technologii nastąpił rozwój w różnych dziedzinach ? od technologii wykorzystywanej w wojsku po tę używaną w życiu publicznym. ?Chiny zaprezentowały ostatnio komputer naukowy ? uznaje się, że dysponuje on drugą w świecie mocą obliczeniową – i superszybkie pociągi. Nikt nie wątpi, że jutro firmy chińskie będą w stanie eksportować samochody, samoloty, centrale atomowe. Bardzo znaczącą dziedziną tego awansu technologicznego jest przestrzeń kosmiczna i programy zbrojeniowe. Chiny są obecnie jedynym krajem  ? po USA ? któremu udało się zestrzelić satelitę na orbicie za pomocą rakiety ziemia-powietrze. W chwili, gdy USA postanawiają zrezygnować ze swojego programu kosmicznego stacji na Księżycu z powodów budżetowych, Chińczycy przeciwnie, zapowiadają swój zamiar bycia pierwszymi, którzy założą taką stację?[4].

Niebiański Pałac ChRL

Niebiański Pałac ChRL / Źródło: opracowano na podstawie danych zawartych na stronie GADŻETOmania ? http://gadzetomania.pl/11372,pierwszy-modul-chinskiej-stacji-kosmicznej-prawie-gotowy (stan nadzień 12.11.2015 r.).

Zaawansowana technologia znalazła również zastosowanie w chińskich siłach zbrojnych. Coraz częściej zaczynają pojawiać się informację na temat budowanej przez rząd chiński tajnej sieci tunelów strategicznych, tzw. Podziemny Wielki Mur. ?Chiny zrealizowały jedyną w świecie taką inwestycje ? ogromny tunel o długości 5500 km długości dla artylerii drugiego uderzenia w wypadku wojny atomowej, co zapewnia pewny rodzaj strategicznego zabezpieczenia, większego od tego, jakim dysponują same Stany Zjednoczone. W tunelu tym znajdują się wyrzutnie zawracalnych rakiet wyposażonych w głowice jądrowe, rozmieszczonych na całej długości tunelu, zaopatrzenie (woda, pożywienie, energia, amunicja) oraz część sztabu generalnego?[5].

 

Podziemny Wielki Mur ChRL

Podziemny Wielki Mur ChRL / Źródło: opracowano na podstawie danych na stronie TVN24 – http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/usa-boja-sie-tysiecy-kilometrow-chinskich-tuneli-z-rakietami,187838.html (stan nadzień 12.11.2015 r.).

O fenomenie powstania chińskich strategicznych tuneli, które do pewnego czasu owiane były tajemnicą i, na temat których wszelkie wzmianki były dotychczas dementowane przez władze KPCh, wypowiadali się również specjaliści amerykańscy. ?Istnienie sieci tuneli ujawniono oficjalnie w 2009 roku. Chińskie wojsko upubliczniło specjalny raport, a telewizja pokazała krótki reportaż ukazujący Podziemny Wielki Mur – oczywiste nawiązanie do pierwotnego Wielkiego Muru Chińskiego, który powstrzymywał wrogów. Ukrycie broni jądrowej w sieci tuneli i uczynienie jej niewrażliwej na wyprzedzający atak wroga ma powstrzymać potencjalne ataki na Chiny z obawy przed nieuniknionym odwetem. [?] Skala tego przedsięwzięcia jest oszałamiająca – mówi portalowi Defence Talk Mark Schneider, analityk z National Institute for Public Policy. – Skuteczne zniszczenie czegoś takiego jest praktycznie niemożliwe, niezależnie od ilości posiadanych głowic jądrowych – dodaje. Według analityka zajmującego się zbrojeniami, ma to wielkie znaczenie, ponieważ umożliwia skuteczny odwet nawet w wypadku zaskakującego ataku?[6].

CZYNNIK KULTUROWY

Ostatnim z czynników określających mocarstwową pozycję państwa jest czynnik kulturalny. W aspekcie mocarstwowości chodzi o wpływ, jaki kultura ta wnosi do ówczesnego świata oraz w jakim stopniu jest ona w stanie oddziałowywać na inne państwa. Chińska Republika Ludowa uznaje się za spadkobiercę po historycznej krainie Chin, której początki zarejestrowano już 5000 lat temu i która trwa nieprzerwanie do dziś. ?Początki cywilizacji chińskiej sięgają epoki neolitu. Według literatury konfucjańskiej założycielem państwa był pierwszy z tzw. Pięciu Mitycznych Cesarzy (panujących wg chronologii tradycyjnej 2852?2205 p.n.e.) Żółty Cesarz (Huang Di)?[7]. Kultura Chin oraz jej dorobek do dnia dzisiejszego wnosi znaczący wpływ do rozwoju świata.

Sztuka Wojny Sun Tzu / Źródło:  opracowano na podstawie danych zawartych na stronie Wikipedia.org ?https://pl.wikipedia.org/wiki/Sztuka_wojenna_Sun_Zi (stan nadzień 12.11.2015 r.).

Sztuka Wojny Sun Tzu / Źródło:  opracowano na podstawie danych zawartych na stronie Wikipedia.org ?https://pl.wikipedia.org/wiki/Sztuka_wojenna_Sun_Zi (stan nadzień 12.11.2015 r.).

Dzieło znanego chińskiego myśliciela, Sun Tzu (Sun Zi) ?Sztuka wojny?, stanowi podstawę studiowana na wszystkich uczelniach państw, zajmujących się tematyką bezpieczeństwa, np. U.S. Naval War College (?The Strategy and Policy Department presents a curriculum designed to teach officers to think strategically. The Strategy Department will study strategic theory, especially the works of Sun Tzu, Clausewitz, Mahan, Corbett, and Mao. If you have Clausewitz?s book On War or Sun Tzu?s book The Art of War in your native language, we strongly recommend bringing them to ease translation difficulties?[8]), Royal Military College of Canada, Iowa State University, Marine Corps War College czy Akademia Obrony Narodowej w Warszawie. Znaczący wpływ wnosi również filozofia chińska, w tym najbardziej znanego myśliciela Konfucjusza, założyciela nurtu konfucjanizmu, którego idee przyczyniły się do powstania takich organizacji humanitarnych jak Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Ze względu na umacnianie się światowej potęgi Chin, również język chiński zaczął zyskiwać na znaczeniu. W coraz większej ilości państw powstają ośrodki nauczania języka chińskiego, który zaczyna dorównywać prestiżem obecnie funkcjonującemu językowi angielskiemu.

Chiny posiadają obecnie również Chińskie Radio Międzynarodowe (China Radio International, CRI) , którego zasięg obejmuje cały świat, a audycje prowadzone są w 40 językach, w tym angielskim i polskim. Chińczycy poprzez tworzenie diaspor na całej kuli ziemskiej, starają się zaszczepiać swoją kulturę i tradycję, w miejscach ich zakładania. Tworzy to pewnego rodzaju enklawy państwa chińskiego, gdzie posługuję się wyłącznie językiem chińskim, który ze względu na liczbę ludności diaspor zaczyna odgrywać pewne znaczenie w tych państwach. Najbardziej znaną diasporą na świecie jest ta założona w USA, tzw. ?Dzielnica Chinatown?

Chinatown w USA

Chinatown w Kaliforni, USA / Źródło: opracowano na podstawie danych zawartych na stronie Momondo.pl – http://www.momondo.pl/inspiracje/najlepsze-chinatown-swiata-chinski-nowy-rok/ (stan na dzień 12.11.2015 r.).

WNIOSKI

Na podstawie powyższych argumentów można stwierdzić, że Chińska Republika Ludowa już osiągnęła status mocarstwa światowego. Jednakże analizując działanie Państwa Środka na arenie międzynarodowej, można dostrzec chęć ?zdetronizowania? obecnego supermocarstwa, jakim są Stany Zjednoczone Ameryki oraz zajęcie jego miejsca. W wielu aspektach mocarstwowości ? takich jak geografia, demografia czy gospodarka ? Chiny już przewyższają swoim potencjałem zdolności USA. Możliwość oddziaływania na najważniejsze wydarzenia globalne, poprzez członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ czy formalizowanie grup państw jak BRICS czy SOW ma stanowić przeciwwagę dla politycznych wpływów Waszyngtonu. Wciąż rozwijane i modernizowane chińskie siły zbrojne pomimo, że nie mogą mierzyć się jeszcze z ogólną potęgą militarną USA, mają za zadanie stanowić realną przeszkodę dla amerykańskiej obecności w regionie Azji i Morza Południowochińskiego ? zadanie te systematycznie realizują. Wykupywanie nowych technologii bądź zatrudnianie międzynarodowych naukowców powoduje, że Chiny stanowią obecnie jedno z czołowych miejsc na świecie, jeśli chodzi o zastosowanie nowych technologii, zarówno w sferze cywilnej jak i wojskowej. Cały świat czerpie również korzyści z dorobku chińskiej kultury.

Dzieło Sun Tzu ? ?Sztuka Wojny? ? czy filozofia Konfucjusza, traktowane są jako podstawa nauczania wielu renomowanych uczelni wyższych. Również kultura chińska zdaje się swego rodzaju asymilować z różnymi kręgami cywilizacyjnymi państw, poprzez zakładane wciąż na całym świecie nowych diaspor chińskich. Rozpatrywaną kwestię chińskiej mocarstwowości, potwierdzającą przedstawione wnioski, można zestawić w formie tabelarycznej:

podsumowanie mocarstwowości ChRL

Podsumowanie mocarstwowości ChRL / Źródło: opracowanie własne

Chińska Republika Ludowa oprócz niekwestionowanej pozycji mocarstwa globalnego, zdaje się mieć również jako jedyna realne szanse na stanie się supermocarstwem XXI wieku, będącym w stanie zdeklasyfikować obecnego hegemona światowego, jakim są Stany Zjednoczone Ameryki. Proces ten z pewnością jest zjawiskiem długofalowym, aczkolwiek realizowanym na naszych oczach. Reasumując potencjał ChRL najlepiej zdają się obrazować słowa Napoleona Bonaparte:

?Chiny to śpiący olbrzym.

                                                              Lepiej niech śpi, bo kiedy się obudzi,

                                                                         potrząśnie światem?[9]

Napoleon Bonaparte

Przypisy:

[1] A. Parfieniuk. Chińska marynarka wojenna rośnie w siłę. Amerykanie oceniają błyskawiczny wzrost potęgi. http://wiadomosci.wp.pl/kat,139088,title,Chinska-marynarka-wojenna-rosnie-w-sile-Amerykanie-oceniaja-blyskawiczny-wzrost-potegi,wid,17462706,wiadomosc.html?ticaid=115383 (12.11.2015 r.).

[2] K. Wańczyk, Szanghajska Organizacja Współpracy. http://www.psz.pl/168-archiwum/szanghajska-organizacja-wspolpracy  (12.11.2015 r.).

[3] Mocarstwa i mocarstwowość: perspektywa azjatycka, Red. M. Pietrasiak. Wyższa Szkoła Handlowa im. Króla Stefana Batorego w Piotrkowie Trybunalskim, Piotrków Trybunalski 2012, s. 85.

[4] A. Brunet, J-P. Guichard, Chiny światowym hegemonem?, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2011, s. s. 32.

[5] A. Brunet: Chiny światowym?, op. cit., s. 33

[6] USA boją się tysięcy kilometrów chińskich tuneli z rakietami. http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/usa-boja-sie-tysiecy-kilometrow-chinskich-tuneli-z-rakietami,187838.html (12.11.2015 r.)

[7] Historia Chin. Encyklopedia PWN. http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Chiny-Historia;4201798.html (12.11.2015 r.)

[8] Academic Programs. U.S. Naval War College. https://www.usnwc.edu/Departments—Colleges/International-Programs/About-NWC.aspx (12.11.2015 r.)

[9] D. Miłoszewska. Cytaty. http://www.miloszewska.com.pl/cytaty.html (12.11.2015 r.).