Wojskowe operacje antyterrorystyczne

Trudna sytuacja w Syrii stała się jeszcze bardziej złożona ze względu na zaangażowanie się w konflikt wojsk Federacji Rosyjskiej. Główny wysiłek Moskwy ukierunkowany jest na wsparcie militarne reżimu Baszszara al-Asada i walkę z państwem islamskim. Media donoszą o trwających nalotach i atakach rakietowych wojsk Federacji na pozycję terrorystów. Pomijając rzeczywiste intencje Moskwy, trzeba zaznaczyć iż stała się ona ważnym członkiem globalnej koalicji antyterrorystycznej. Nie jest to jednak typowy konflikt zbrojny, a użycie instrumentu militarnego przeciwko podmiotom terrorystycznym ma swoją określoną specyfikę.

Wiele państw podejmuje działania na rzez międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa realizowane w ramach operacji militarnych poza granicami kraju. Obecnie mają one przede wszystkim charakter działań antyterrorystycznych, co przekłada się na prowadzenie działań prewencyjnych, obronę przed atakami terrorystycznymi, udział w czynnym zwalczaniu terroryzmu, oraz uczestnictwo w likwidacji skutków zamachów terrorystycznych[1]. Należy mieć na uwadze, że operacje antyterrorystyczne z wykorzystaniem instrumentu militarnego mogą być prowadzone również w wymiarze wewnętrznym, czego przykład odnajdujemy współcześnie na Ukrainie.

Do podstawowych aspektów operacji o charakterze zwalczania terroryzmu zalicza się przedsięwzięcia takie jak antyterroryzm, zarządzanie kryzysowe po ataku terrorystycznym, kontrterroryzm oraz współpracę wojskową. Zamachy terrorystyczne z 11 września 2001 roku stały się początkiem wojny asymetrycznej, będącej kolejnym etapem ewolucji współczesnego wymiaru sztuki wojennej. Terroryzm, niegdyś problem lokalny i związany z walką kontaktową i ze scentralizowanym kierowaniem niespodziewanie zadał międzykontynentalny cios na strategiczną skalę. Jedynemu supermocarstwu ? Stanom Zjednoczonym, posiadającemu broń jądrową i będącego potęgą militarną zadano bardzo bolesny cios.

Wówczas został przetestowany zupełnie nowy rodzaj wojny asymetrycznej, opanowany przez siły międzynarodowego terroryzmu. Wojna ta, niezwiązana z rewolucją w sprawach wojskowych stanowi odpowiedź międzynarodowego terroryzmu na postępującą rewolucję w sztuce wojennej i strategii, realizowaną w formie wojny bezkontaktowej. Jest  swoistym protestem przeciwko rozwijającemu się globalizmowi i rosnącym dysproporcjom na wielu płaszczyznach.

To wojna, w której po raz pierwszy zastosowano nowe niemilitarne formy przemocy, wojna która wstrząsnęła światem i doprowadziła społeczność międzynarodową do szoku poprzez oddziaływanie wielu czynników: psychologicznych, środowiskowych, gospodarczych, finansowych i innych. Zwieńczeniem dążeń terrorystów o motywacji fundamentalistycznej stał się niejednoznaczny twór w postacie państwa islamskiego. Samozwańczy kalifat stał się również kością niezgody wśród muzułmanów, co implikuje mozaikę interesów w konflikcie syryjskim.

Rodzaje wojen Klasyczne Nieregularne/asymetryczne
Cele Interesy narodowe państw;

Obrona integralności i niezawisłości politycznej;

Zagarnięcie pożądanych zasobów;

Dążenia narodowowyzoleńcze;

Dążenia ideologiczne i religijne;

Uzyskiwanie wpływu na społeczeństwo i władze polityczne;

Struktura konfliktu Sformalizowana i usankcjonowana prawnie;

Zachowanie minimum zasad humanitaryzmu;

Chaotyczna i niesformalizowana;

Brak poszanowania jakichkolwiek zasad prawa wojennego i humanitarnego;

Podmioty zaangażowane w konflikt  

Regularne siły zbrojne poszczególnych państw lub koalicji państw;

Podmioty pozapaństwowe w tym terrorystyczne i przestępcze;

Całe społeczeństwa i inne grupy społeczne;

Organizacje przestępcze i terrorystyczne;

Sposób prowadzenia walki Działania regularne w bezpośredniej konfrontacji;

Przestrzeganie kanonów sztuki wojennej;

Uwzględnianie ograniczeń wynikających z prawa międzynarodowego;

Działania nieregularne;

Działania asymetryczne;

Skrytość i zaskoczenie;

Stosowanie metod terrorystycznych i partyzanckich;

Brak ograniczeń w doborze celów i wyrządzaniu zniszczeń;

Tabela 1 Zestawienie zasadniczych cech wojen regularnych i nieregularnych/asymetrycznych / Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Karpowicz, E. Dubois, Siła militarna we współczesnym środowisku bezpieczeństwa, Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2014, s. 9-14.

Działania ukierunkowane na użycie siły przeciwko terroryzmowi mieszczą się w kategorii działań innych niż wojna ( ang. Militray Operations Other Than War- MOOTW). W ujęciu doktrynalnym podkreśla się, iż działanie tego typu obejmują działania poniżej progu wojny. Ma to sens, gdyż wymiar operacji terrorystycznych nie mieści się w klasycznej kategorii wojen, na co wskazano w II rozdziale niniejszej pracy.

Operacje tego typu wiążą się z użyciem możliwości militarnych do prowadzenia działań wojskowych poniżej progu wojny. Takie akcje wojskowe mogą być stosowane w uzupełnieniu każdej kombinacji innych instrumentów siły stosowanych przed, w czasie i po wojnie[2]. Definiowanie e tego typu operacji jest związane z rozpadem układu świata dwubiegunowego oraz zwróceniem uwagi świata na wojny i konflikty odbiegające od tego, co burzy pojęcie ?normalnej wojny?[3].

Zgodnie z Joint Doctrine for Military Operation Other Than War operacje inne niż wojenne obejmują użycie możliwości sił zbrojnych w szerokim zakresie operacji prowadzonych na mniejszą skalę niż wojna[4]. Zgodnie z doktryną przyjętą przez NATO, operacje tego typu obejmują między innymi:

  • kontrolę proliferacji broni masowego rażenia i zbrojeń konwencjonalnych;
  • zwalczanie zagrożeń o charakterze terrorystycznym;
  • zwalczanie międzynarodowego handlu narkotykami;
  • zapewnienie bezpieczeństwa i swobody transportu;
  • wymuszanie egzekwowania sankcji nałożonych przez organizacje międzynarodowe;
  • akcie o charakterze humanitarnym;
  • wspieranie władz cywilnych;
  • ewakuowanie ludności cywilnej;
  • operacje o charakterze pokojowym;
  • ochrona żeglugi morskiej i szlaków morskich;
  • obecność sił zbrojnych w rejonie operacji;
  • działania o charakterze wymuszającym ;
  • wspieranie bądź zwalczanie ruchów narodowowyzwoleńczych
    i separatystycznych;
  • odzyskiwanie ciał, szczątków poległych żołnierzy lub cywili;
  • uderzenia i rajdy[5].

Jak zauważa J. Szubrycht operacje inne niż wojna obejmują swym zakresem szeroki zakres działań o charakterze militarnym i niemilitarnym. Są to bowiem wszelkie działania militarne mieszczące się w kategorii działań minimalizujących zagrożenia asymetryczne,
w tym działania ukierunkowane na zwalczanie terroryzmu[6].

Rysunek 1. Systematyka działań minimalizujących zagrożenia asymetryczne / Źródło: T. Szubrycht, Analiza podobieństw operacji militarnych innych niż wojna oraz działań pozwalających zminimalizować zagrożenia asymetryczne, ?Zeszyty naukowe Akademii Marynarki Wojennej? rok XLVII NR 1 (164) 2006 150, Gdynia 2006, s. 151.

Rysunek 1. Systematyka działań minimalizujących zagrożenia asymetryczne / Źródło: T. Szubrycht, Analiza podobieństw operacji militarnych innych niż wojna oraz działań pozwalających zminimalizować zagrożenia asymetryczne, ?Zeszyty naukowe Akademii Marynarki Wojennej? rok XLVII NR 1 (164) 2006 150, Gdynia 2006, s. 151.

 

Podsumowując dotychczasowe rozważania należy zauważyć, iż zwalczanie terroryzmu w ramach działań militarnych obejmuje swym zakresem i specyfiką pojęcie wojny hybrydowej.  Posługując się definicją amerykańskiego Departamentu Obrony wojnę hybrydową można określić jako preferowanie niebezpośrednich i asymetrycznych metod, które mogą łączyć w sobie cały zestaw możliwości wojskowych jak i innego typu, a mających na celu doprowadzenie do erozji siły przeciwnika, jego wpływów i woli[7].

Jak dotąd wiodącym orężem państw narodowych i ich regularnych sił zbrojnych w walce z globalnym terroryzmem są operacje antyterrorystyczne. Obejmują one głównie fizyczne zwalczanie ugrupowań stosujących metody terrorystycznych, co wymaga nieco innych metod i środków aniżeli ma to miejsce w klasycznych konfliktach międzypaństwowych.

[1] A. Drzewiecki, Strategia udziału Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w operacjach międzynarodowych. Aspekty polityczne i wojskowe, ?Rocznik bezpieczeństwa międzynarodowego?,  180 2010/2011, Warszawa 2011, s, 185.

[2] Joint Doctrine for Military Operations Other Than War. Joint Pub 3-07, Waszyngton 1995, s.GL-3.

[3] Cz. Marcinkowski, Wojsko Polskie w operacjach międzynarodowych na rzecz pokoju, Warszawa 2005, s.102-111.

[4] Joint Publication 3-07, ?Joint Doctrine for Military Operation Other Than War?, June 1995, p. I ? 1.

[5] Join Tactics, Techniques and Procedure JTTP ? Joint Pub 3-07

[6]  T. Szubrycht, Analiza podobieństw operacji militarnych innych niż wojna oraz działań pozwalających zminimalizować zagrożenia asymetryczne,  ?Zeszyty naukowe Akademii Marynarki Wojennej? rok XLVII NR 1 (164) 2006 150, Gdynia 2006, s. 150.

[7] M. A. Flournoy, The Defense Inheritance: Challenges and Choices for the Next Pentagon Team, ?The Washington Quarterly 31? ,Autumn 2008.

Absolwent Wydziału Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Obrony Narodowej w Warszawie (obecnie Akademii Sztuki Wojennej). Instruktor strzelectwa sportowego, instruktor kalisteniki i zagorzały fan wycieczek górskich. Zdobywca Wojskowej Odznaki Górskiej 21 Brygady Strzelców Podhalańskich i Odznaki Skoczka Spadochronowego Służb Ochrony. Członek grupy rekonstrukcyjnej SPAP Wojkowice i Stowarzyszenia "Głos bohatera". Do głównych zainteresowań naukowych autora należą terroryzm międzynarodowy, przestępczość zorganizowana, społeczne inicjatywy w obszarze bezpieczeństwa i obronności oraz zarządzanie kryzysowe.