Trudna sytuacja w Syrii stała się jeszcze bardziej złożona ze względu na zaangażowanie się w konflikt wojsk Federacji Rosyjskiej. Główny wysiłek Moskwy ukierunkowany jest na wsparcie militarne reżimu Baszszara al-Asada i walkę z państwem islamskim. Media donoszą o trwających nalotach i atakach rakietowych wojsk Federacji na pozycję terrorystów. Pomijając rzeczywiste intencje Moskwy, trzeba zaznaczyć iż stała się ona ważnym członkiem globalnej koalicji antyterrorystycznej. Nie jest to jednak typowy konflikt zbrojny, a użycie instrumentu militarnego przeciwko podmiotom terrorystycznym ma swoją określoną specyfikę.
Wiele państw podejmuje działania na rzez międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa realizowane w ramach operacji militarnych poza granicami kraju. Obecnie mają one przede wszystkim charakter działań antyterrorystycznych, co przekłada się na prowadzenie działań prewencyjnych, obronę przed atakami terrorystycznymi, udział w czynnym zwalczaniu terroryzmu, oraz uczestnictwo w likwidacji skutków zamachów terrorystycznych[1]. Należy mieć na uwadze, że operacje antyterrorystyczne z wykorzystaniem instrumentu militarnego mogą być prowadzone również w wymiarze wewnętrznym, czego przykład odnajdujemy współcześnie na Ukrainie.
Do podstawowych aspektów operacji o charakterze zwalczania terroryzmu zalicza się przedsięwzięcia takie jak antyterroryzm, zarządzanie kryzysowe po ataku terrorystycznym, kontrterroryzm oraz współpracę wojskową. Zamachy terrorystyczne z 11 września 2001 roku stały się początkiem wojny asymetrycznej, będącej kolejnym etapem ewolucji współczesnego wymiaru sztuki wojennej. Terroryzm, niegdyś problem lokalny i związany z walką kontaktową i ze scentralizowanym kierowaniem niespodziewanie zadał międzykontynentalny cios na strategiczną skalę. Jedynemu supermocarstwu ? Stanom Zjednoczonym, posiadającemu broń jądrową i będącego potęgą militarną zadano bardzo bolesny cios.
Wówczas został przetestowany zupełnie nowy rodzaj wojny asymetrycznej, opanowany przez siły międzynarodowego terroryzmu. Wojna ta, niezwiązana z rewolucją w sprawach wojskowych stanowi odpowiedź międzynarodowego terroryzmu na postępującą rewolucję w sztuce wojennej i strategii, realizowaną w formie wojny bezkontaktowej. Jest swoistym protestem przeciwko rozwijającemu się globalizmowi i rosnącym dysproporcjom na wielu płaszczyznach.
To wojna, w której po raz pierwszy zastosowano nowe niemilitarne formy przemocy, wojna która wstrząsnęła światem i doprowadziła społeczność międzynarodową do szoku poprzez oddziaływanie wielu czynników: psychologicznych, środowiskowych, gospodarczych, finansowych i innych. Zwieńczeniem dążeń terrorystów o motywacji fundamentalistycznej stał się niejednoznaczny twór w postacie państwa islamskiego. Samozwańczy kalifat stał się również kością niezgody wśród muzułmanów, co implikuje mozaikę interesów w konflikcie syryjskim.
Obrona integralności i niezawisłości politycznej;
Zagarnięcie pożądanych zasobów;
Dążenia ideologiczne i religijne;
Uzyskiwanie wpływu na społeczeństwo i władze polityczne;
Zachowanie minimum zasad humanitaryzmu;
Brak poszanowania jakichkolwiek zasad prawa wojennego i humanitarnego;
Regularne siły zbrojne poszczególnych państw lub koalicji państw;
Całe społeczeństwa i inne grupy społeczne;
Organizacje przestępcze i terrorystyczne;
Przestrzeganie kanonów sztuki wojennej;
Uwzględnianie ograniczeń wynikających z prawa międzynarodowego;
Działania asymetryczne;
Skrytość i zaskoczenie;
Stosowanie metod terrorystycznych i partyzanckich;
Brak ograniczeń w doborze celów i wyrządzaniu zniszczeń;
Tabela 1 Zestawienie zasadniczych cech wojen regularnych i nieregularnych/asymetrycznych / Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Karpowicz, E. Dubois, Siła militarna we współczesnym środowisku bezpieczeństwa, Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2014, s. 9-14.
Działania ukierunkowane na użycie siły przeciwko terroryzmowi mieszczą się w kategorii działań innych niż wojna ( ang. Militray Operations Other Than War- MOOTW). W ujęciu doktrynalnym podkreśla się, iż działanie tego typu obejmują działania poniżej progu wojny. Ma to sens, gdyż wymiar operacji terrorystycznych nie mieści się w klasycznej kategorii wojen, na co wskazano w II rozdziale niniejszej pracy.
Operacje tego typu wiążą się z użyciem możliwości militarnych do prowadzenia działań wojskowych poniżej progu wojny. Takie akcje wojskowe mogą być stosowane w uzupełnieniu każdej kombinacji innych instrumentów siły stosowanych przed, w czasie i po wojnie[2]. Definiowanie e tego typu operacji jest związane z rozpadem układu świata dwubiegunowego oraz zwróceniem uwagi świata na wojny i konflikty odbiegające od tego, co burzy pojęcie ?normalnej wojny?[3].
Zgodnie z Joint Doctrine for Military Operation Other Than War operacje inne niż wojenne obejmują użycie możliwości sił zbrojnych w szerokim zakresie operacji prowadzonych na mniejszą skalę niż wojna[4]. Zgodnie z doktryną przyjętą przez NATO, operacje tego typu obejmują między innymi:
Jak zauważa J. Szubrycht operacje inne niż wojna obejmują swym zakresem szeroki zakres działań o charakterze militarnym i niemilitarnym. Są to bowiem wszelkie działania militarne mieszczące się w kategorii działań minimalizujących zagrożenia asymetryczne, w tym działania ukierunkowane na zwalczanie terroryzmu[6].
Rysunek 1. Systematyka działań minimalizujących zagrożenia asymetryczne / Źródło: T. Szubrycht, Analiza podobieństw operacji militarnych innych niż wojna oraz działań pozwalających zminimalizować zagrożenia asymetryczne, ?Zeszyty naukowe Akademii Marynarki Wojennej? rok XLVII NR 1 (164) 2006 150, Gdynia 2006, s. 151.
Podsumowując dotychczasowe rozważania należy zauważyć, iż zwalczanie terroryzmu w ramach działań militarnych obejmuje swym zakresem i specyfiką pojęcie wojny hybrydowej. Posługując się definicją amerykańskiego Departamentu Obrony wojnę hybrydową można określić jako preferowanie niebezpośrednich i asymetrycznych metod, które mogą łączyć w sobie cały zestaw możliwości wojskowych jak i innego typu, a mających na celu doprowadzenie do erozji siły przeciwnika, jego wpływów i woli[7].
Jak dotąd wiodącym orężem państw narodowych i ich regularnych sił zbrojnych w walce z globalnym terroryzmem są operacje antyterrorystyczne. Obejmują one głównie fizyczne zwalczanie ugrupowań stosujących metody terrorystycznych, co wymaga nieco innych metod i środków aniżeli ma to miejsce w klasycznych konfliktach międzypaństwowych.
[1] A. Drzewiecki, Strategia udziału Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w operacjach międzynarodowych. Aspekty polityczne i wojskowe, ?Rocznik bezpieczeństwa międzynarodowego?, 180 2010/2011, Warszawa 2011, s, 185.
[2] Joint Doctrine for Military Operations Other Than War. Joint Pub 3-07, Waszyngton 1995, s.GL-3.
[3] Cz. Marcinkowski, Wojsko Polskie w operacjach międzynarodowych na rzecz pokoju, Warszawa 2005, s.102-111.
[4] Joint Publication 3-07, ?Joint Doctrine for Military Operation Other Than War?, June 1995, p. I ? 1.
[5] Join Tactics, Techniques and Procedure JTTP ? Joint Pub 3-07
[6] T. Szubrycht, Analiza podobieństw operacji militarnych innych niż wojna oraz działań pozwalających zminimalizować zagrożenia asymetryczne, ?Zeszyty naukowe Akademii Marynarki Wojennej? rok XLVII NR 1 (164) 2006 150, Gdynia 2006, s. 150.
[7] M. A. Flournoy, The Defense Inheritance: Challenges and Choices for the Next Pentagon Team, ?The Washington Quarterly 31? ,Autumn 2008.