Podczas II Wojny Światowej Armia USA przeszła długą drogę: od siły stosunkowo słabej liczebnie i niedofinansowanej, do wielomilionowej machiny wojennej, reprezentującej jedno z dwóch supermocarstw. W niniejszym artykule zostanie pokrótce przedstawiony proces mobilizacji, tworzenia nowych jednostek oraz zmiany struktury US Army w latach 1940-1945.
Na początek należy wskazać zakres tematyczny niniejszego tekstu, z zaznaczeniem, iż w interesującym nas okresie struktura Sił Zbrojnych USA przedstawiała się nieco inaczej niż w czasach dzisiejszych. Obecnie dzielą się one na pięć niezależnych od siebie rodzajów: Armię (US Army), Marynarkę Wojenną (US Navy), Lotnictwo (US Air Force), Piechotę Morską (US Marine Corps) oraz Straż Wybrzeża (US Coast Guard). Na przełomie lat 30-tych i 40-tych sytuacja wyglądała nieco inaczej. Główna różnica polegała na tym, że lotnictwo nie funkcjonowało jako osobny rodzaj broni. US Air Force wykiełkowało dopiero po wojnie z sił powietrznych Armii (US Army Air Forces, wcześniej US Army Air Corps). Oczywiście Marynarka, tak jak i obecnie, również posiadała swoje własne lotnictwo (to samo dotyczy także Korpusu Piechoty Morskiej).
Jak wskazuje tytuł, w artykule tym uwaga poświęcona będzie Armii (w tym podległemu jej lotnictwu). Temat Marynarki, jej struktury, czy rozwoju liczebnościowego nie będzie poruszany. Należy przy tym zauważyć, iż w przeciwieństwie do wojsk lądowych, które w latach 30-tych nie przedstawiały większej wartości (zwłaszcza w porównaniu do największych potęg europejskich), US Navy była siłą liczącą się na arenie światowej. O jej pierwszorzędnym znaczeniu w okresie międzywojennym świadczą chociażby postanowienia traktatów waszyngtońskiego i londyńskiego. By móc walczyć w Europie i na Pacyfiku, Armia przeszła znacznie dłuższą drogę. Również statystyki dotyczące Piechoty Morskiej nie będą brane pod uwagę, choć, co należy podkreślić, wzięła ona na siebie spory ciężar walk lądowych w pacyficznym teatrze działań wojennych.
Mobilizacja Armii ? od roku 1940 do Pearl Harbor
Momentem, w którym Stany Zjednoczone zaczęły poważnie brać pod uwagę udział w wojnie w Europie, był upadek Francji na wiosnę 1940 roku. Ponieważ inwazja wojsk III Rzeszy na Wyspy Brytyjskie wydawała się nieunikniona, opinia publiczna za oceanem zaczęła zmieniać nastawienie na prowojenne, co pozwoliło już wkrótce wprowadzić powszechną mobilizację oraz rozpocząć przygotowywania do przyszłego konfliktu. W tym okresie (dane na lipiec 1940 roku) Armia USA posiadała 243 tysiące ludzi w wojskach regularnych. Ich trzon stanowił zawodowy korpus oficerski w liczbie około 14 tysięcy, większość żołnierzy niższych rang służyła na czas krótkoterminowych kontraktów. Dodatek do tych sił stanowiła Gwardia Narodowa, licząca około 227 tysięcy ludzi. Zorganizowana w jednostkach stanowych, przeprowadzała regularne ćwiczenia dla należących do niej ochotników i stanowiła zaplecze dla sił głównych. Oprócz tego w planach mobilizacyjnych figurowały 104 tysiące oficerów rezerwy, którzy ukończyli kursy tzw. Korpusu Szkoleniowego Oficerów Rezerwy (Reserve Officers? Training Corps) lub Citizens? Military Training Camps.
Właśnie w lipcu 1940 roku podjęto decyzję o mobilizacji, której główne punkty były następujące:
W celu nadzorowania mobilizacji i szkolenia, 26 lipca utworzono Sztab Generalny (General Headquarters). Na jego czele stanął generał George C. Marshall, szefem sztabu mianowano generała Lesley J. McNaira (McNair zginął później w Normandii, jako przypadkowa ofiara własnego bombardowania lotniczego rozpoczynającego operację ?Cobra?).
Generał George C. Marshall/ Źródło: Wikimedia
Latem 1940 podjęto decyzję o podniesieniu liczebności Armii do 280, a następnie do 375 tysięcy żołnierzy, na czym nie poprzestano, jako że była to liczba daleka od wystarczającej do prowadzenia działań wojennych. Jednocześnie rozpoczęto stopniowe przenoszenie jednostek Gwardii Narodowej do wojsk regularnych. Ostatecznie rok po rozpoczęciu mobilizacji, to jest z początkiem lipca 1941 roku, liczebność Armii wyniosła 1 326 tysięcy żołnierzy. Jeśli wziąć pod uwagę fakt, że członkowie Gwardii Narodowej przeszli tylko podstawowe szkolenie i nie przedstawiali większej wartości bojowej, a więc można ich uznać za ?nowych? rekrutów, jest to wzrost o 584%. Oczywiście w takim wypadku brak odpowiednio wyszkolonych kadr oficerskich i podoficerskich musiał stanowić największy problem, którego rozwiązanie wymagało odpowiedniej ilości czasu. Dodatkowo okazało się, iż poleganie na międzywojennych oficerach zawodowych, jako na trzonie Armii, nie było zbyt perspektywiczne. Dla przykładu, 22% poruczników miało ponad 40 lat, a więc za dużo jak na dowódcę tej rangi. Takie same problemy, typowe dla wojsk czasu pokoju, zauważano na wyższych stopniach hierarchii.
Od sierpnia 1940 roku regularnie przeprowadzano manewry, których rezultaty często nie były zachęcające. Problemem stało się morale tysięcy żołnierzy, dla których konieczne było znalezienie regularnego, sensownego zajęcia. Mimo tego mobilizacja trwała i w dniu ataku na Pearl Harbor, to jest 7 grudnia 1941 roku, liczebność Armii wyniosła 1 638 tysięcy ludzi.
Przygotowywanie Armii do wojny musiało teraz przyspieszyć, co było o tyle proste, że opinia publiczna wspierała te działania, a ochotników nie brakowało. Natychmiast ustalono, że do zwycięstwa w wojnie potrzebne będzie powołanie około 200 dywizji ? od marca 1942 roku miało ich przybywać po 3 ? 4 miesięcznie. Jak się ostatecznie okazało, plan ten okazał się być nie do wykonania, a Armia wystawiła w czasie wojny łącznie 91 dywizje. Na początku 1942 roku liczba utworzonych jednostek wzrastała jeszcze w szybkim tempie, natomiast występowały drastyczne braki w uzbrojeniu, zwłaszcza tym nowocześniejszym. Po części wynikało to z faktu, iż rząd amerykański robił wszystko, by dostawami broni utrzymać w walce sojuszników. Na wiosnę ruszyła bowiem nowa ofensywa niemiecka w kierunku Stalingradu i Kaukazu, w związku z czym sytuacja Armii Czerwonej stawała się krytyczna, natomiast Brytyjczycy ponosili klęski w Azji i próbowali powstrzymać Rommla przed dotarciem do Kanału Sueskiego. Sami Amerykanie, oprócz porażek na morzu, musieli uznać wyższość Japończyków w kampanii na Filipinach. Był to dla Sprzymierzonych jeden z czarniejszych okresów wojny.
Generał Lesley McNair/ Źródło: Wikimedia
W marcu 1942 roku doszło także do zmiany na najwyższych szczeblach dowództwa US Army. Sztab Generalny (General Headquarters) został rozwiązany, jako iż uznano, że w czasie wojny nie jest on wystarczający. W jego miejsce utworzono w US War College Sztab Sił Lądowych Armii (Headquarters, Army Ground Forces), na którego czele stanął generał Lesley McNair. Ocena działalności General Headquarters nie jest jednoznaczna ? na pewno udało im się przeprowadzić początkowe stadium mobilizacji, dokonano też pewnych prac nad doktrynami użycia wojsk pancernych, niszczycieli czołgów, wojsk powietrzno-desantowych, czy wsparcia wojsk lądowych przez lotnictwo taktyczne. Wiele problemów nie zostało jednak rozwiązanych, a do przygotowania Armii do wojny droga była jeszcze daleka.
Tworzenie dywizji i innych jednostek
Rok 1942 był z pewnością kluczowy jeśli chodzi o szkolenie i uzbrajanie Armii, jednocześnie z jej ofensywnym użyciem i to w dosyć ograniczonej formie, czekano aż do późnej jesieni. Wojska wciąż nie były gotowe do walki, zwłaszcza przeciwko doświadczonemu przeciwnikowi. Jak się okazało, plany szybkiego utworzenia drugiego frontu w Europie były w tej sytuacji nierealne. Inwazję na Francję planowano bowiem już na rok 1943, lub nawet na rok 1942, jeśli sytuacja Sowietów dramatycznie się pogorszy. Ostatecznie dopiero 7 listopada 1942 roku możliwy stał się udział amerykańskich oddziałów w operacji ?Torch? w Algierii i Maroku, a więc w teatrze działań najwyżej drugorzędnym, z siłami francuskimi podległymi rządowi Vichy jako głównym przeciwnikiem. W tym samym czasie prowadzenie walki na Guadalcanal w archipelagu Wysp Salomona spoczywało głównie na barkach Piechoty Morskiej.
Żołnierz podczas manewrów na terenie USA w 1942 roku – zwraca uwagę hełm starego typu/ Źródło: Wikimedia
Tworzenie nowych dywizji szło jednak pełną parą. Jak już zostało wspomniane w czasie II Wojny Światowej Armia wystawiła ich 91. Do końca roku 1942 było ich już 74. Można więc przyjąć, że do końca 1942 roku powstał kręgosłup sił lądowych Armii walczący później w Europie i na Pacyfiku. W dodatku należy wziąć pod uwagę fakt, że wkład dywizji utworzonych od roku 1943 w zwycięstwo był zazwyczaj znacznie mniejszy, jako że większość z nich opuściła Stany Zjednoczone pod koniec roku 1944 lub w roku 1945.
Tworzenie dywizji następowało w podanej niżej kolejności:
Dywizje utworzone przed 1940 rokiem: 1. Dywizja Piechoty, 2. Dywizja Piechoty, 3. Dywizja Piechoty, 5. Dywizja Piechoty, 6. Dywizja Piechoty, 24. Dywizja Piechoty, 1. Dywizja Kawalerii. Z tego grona trzy pierwsze pozostawały w służbie od I Wojny Światowej.
Dywizje aktywowane w roku 1940: 4. Dywizja Piechoty, 7. Dywizja Piechoty, 8. Dywizja Piechoty, 9. Dywizja Piechoty, 27. Dywizja Piechoty, 30. Dywizja Piechoty, 31. Dywizja Piechoty, 32. Dywizja Piechoty, 35. Dywizja Piechoty, 36. Dywizja Piechoty, 37. Dywizja Piechoty, 41. Dywizja Piechoty, 44. Dywizja Piechoty, 45. Dywizja Piechoty, 1. Dywizja Pancerna, 2. Dywizja Pancerna. Jak więc widać, 1940 był pierwszym rokiem wzmożonego powiększania sił lądowych, po raz pierwszy w historii US Army powstały związki pancerne o takiej wielkości.
Dywizje aktywowane w roku 1941: 25. Dywizja Piechoty, 26. Dywizja Piechoty, 28. Dywizja Piechoty, 29. Dywizja Piechoty, 33. Dywizja Piechoty, 34. Dywizja Piechoty, 38. Dywizja Piechoty, 40. Dywizja Piechoty, 43. Dywizja Piechoty, 3. Dywizja Pancerna, 4. Dywizja Pancerna, 5. Dywizja Pancerna, 2. Dywizja Kawalerii (dezaktywowana w 1942 roku i ponownie utworzona w 1943).
Powstało więc 13 dywizji w porównaniu do 16 w roku poprzednim.
Natomiast w 1942, pierwszym roku uczestnictwa USA w wojnie tworzenie nowych dywizji przebiegało następująco:
W 1942 roku utworzono 38 dywizji, więc średnio nieco ponad trzy na miesiąc, w związku z czym można uznać, że plan docelowego posiadania dwustu dywizji był wtedy jeszcze w miarę realizowany.
W 1943 roku liczba aktywowanych dywizji zamknęła się w 17. Były to: 10. Dywizja Piechoty, 42. Dywizja Piechoty, 63. Dywizja Piechoty, 65. Dywizja Piechoty, 66. Dywizja Piechoty, 69. Dywizja Piechoty, 70. Dywizja Piechoty, 71. Dywizja Piechoty, 75. Dywizja Piechoty, 97. Dywizja Piechoty, 106. Dywizja Piechoty, 16. Dywizja Pancerna, 20. Dywizja Pancerna, 11. Dywizja Powietrzno-Desantowa, 13. Dywizja Powietrzno-Desantowa, 17. Dywizja Powietrzno-Desantowa oraz aktywowana ponownie 2. Dywizja Kawalerii.
W latach 1944-1945 skupiono się na utrzymywaniu regulaminowych stanów osobowych w istniejących już jednostkach, co zwykle udawało się, mimo iż był to okres najcięższych kampanii prowadzonych przez Armię USA. Nowe dywizje w tym czasie już nie powstały, natomiast aktywowano wiele mniejszych, wyspecjalizowanych jednostek. O ile do końca 1942 roku stworzono większość dywizji, to liczba samodzielnych batalionów przedstawiała się wtedy następująco:
Pod koniec wojny (w kwietniu 1945) była ich następująca ilość:
Widać więc spory, nawet kilkukrotny wzrost liczby takich samodzielnych jednostek w latach 1943-1945.
Szkolenie i wysyłanie dywizji na front
Po utworzeniu dywizji i przydzieleniu jej kadr, czekało ją szkolenie, trwające zwykle kilkanaście miesięcy, następnie zaś oczekiwanie na transport za Ocean ? Atlantycki lub Spokojny. Dlatego to, że do końca 1942 roku większość amerykańskich dywizji została aktywowana, nie oznaczało ich natychmiastowego wejścia do działań wojennych, a wręcz przeciwnie. Wiele mówi statystyka opuszczania przez dywizje terytorium Stanów Zjednoczonych (chodzi o datę zaokrętowania). Oczywiście od zaokrętowania daleka jest droga do dotarcia do strefy frontowej i wejścia do walk ? a część jednostek spędziła jeszcze miesiące na dalszym szkoleniu na Wyspach Brytyjskich ? natomiast daje ono pewien pogląd na sytuację.
Ćwiczenia na strzelnicy na terenie Irlandii/ Źródło: Wikimedia
W 1942 roku Stany Zjednoczone opuściły, kierując się w stronę frontu: 1. Dywizja Piechoty, 3. Dywizja Piechoty, 5. Dywizja Piechoty, 9. Dywizja Piechoty, 27. Dywizja Piechoty, 29. Dywizja Piechoty, 32. Dywizja Piechoty, 34. Dywizja Piechoty, 37. Dywizja Piechoty, 40. Dywizja Piechoty, 41. Dywizja Piechoty, 43. Dywizja Piechoty, 1. Dywizja Pancerna oraz 2. Dywizja Pancerna.
Spośród nich, jako pierwsza dywizja US Army, wyruszyła za granicę w styczniu 34. Dywizja Piechoty, jednak razem z pięcioma innymi dywizjami weszła ona do walki dopiero w ramach rozpoczęcia operacji ?Torch? w listopadzie 1942 roku. W tym samym miesiącu 32. Dywizja Piechoty po raz pierwszy weszła do walki na Nowej Gwinei. Tymczasem Dywizja ?Americal?, jako jedyna sformowana poza terenem Stanów Zjednoczonych (na Nowej Kaledonii) swój chrzest bojowy przeszła najwcześniej, wspierając Piechotę Morską na Guadalcanal w październiku.
Amerykańska piechota na barce desantowej podczas operacji „Torch”/ Źródło: Wikimedia
Najwięcej dywizji, bo aż 49, opuściło teren USA w roku 1944, co tłumaczyć można faktem, iż wtedy rozpoczęły się te kampanie wojsk amerykańskich, w których potrzebna była duża ilość wojsk lądowych, to jest Inwazja w Normandii i w jej następstwie operacje w Europie Zachodniej oraz rozszerzenie skali walk na Pacyfiku (walki o Filipiny). Niektóre jednostki dotarły do rejonu przeznaczenia w jeszcze późniejszym terminie. Na przykład sformowana pod koniec 1942 roku 86. Dywizja Piechoty opuściła Kontynent Amerykański w lutym 1945 roku, by na wiosnę wziąć udział w ostatniej ofensywie już na terenie Niemiec. Oczywiście należy wziąć pod uwagę fakt, iż trzymane dotychczas w rezerwie jednostki weszłyby najprawdopodobniej w skład w sił mających dokonać inwazji na Wyspy Japońskie w latach 1946-1947.
Struktura Armii USA na przestrzeni lat 1941-1945
Armia USA dzieliła się ze względu na rodzaj posiadanych rodzajów broni na:
W latach 1941-1945 struktura ta przedstawiała się następująco (pierwsza liczba to łączna liczba żołnierzy w danej kategorii, druga to procent żołnierzy danej służby w całości Armii):
Pierwsza rzecz, która rzuca się w oczy to fakt, iż po wybuchu wojny drastycznie spadł stosunek żołnierzy ?pierwszoliniowych? do całości Armii, a zwiększył się udział wszelkich służb pomocniczych. Jest to dobry przykład tego, iż do prowadzenia długiego konfliktu materiałowego (zwłaszcza takiego, w którym walczy się za dwoma oceanami), konieczne jest rozbudowane zaplecze, a oddziały frontowe są tylko warstwą wierzchnią sił pozwalających na odniesienie zwycięstwa w wojnie. Oczywiście nie należy jednak zapominać, iż w oddziałach sił lądowych mających bezpośrednią styczność z nieprzyjacielem następowała największa rotacja ? służący w nich żołnierze znacznie częściej od innych ubywali z szeregów, jako że byli najbardziej narażeni na śmierć, odniesienie ran, stres związany z walką, choroby, czy wypadki.
Natomiast w przypadku artylerii przybrzeżnej i przeciwlotniczej, widzimy kurczenie się tych służb pod koniec wojny ? co jest łatwo wytłumaczalne, zważywszy na to, iż Stany Zjednoczone na wszystkich frontach pozostawały w ofensywie, a ich przewaga w powietrzu była niezaprzeczalna.
Podsumowanie
Powyższy tekst skupia się wyłącznie na kwestiach związanych z rozwojem Armii Stanów Zjednoczonych w czasie II Wojny Światowej pod względem zmian w liczbie żołnierzy i w strukturze. Równie ważne, jeśli nie ważniejsze od wzrostu liczebności było zdobywanie doświadczenia, opracowanie skutecznych metod używania dostępnego sprzętu oraz dostosowanie się do taktyk stosowanych przez nieprzyjaciela. Wszystkie jednostki jakie weszły do walki pod koniec 1942 roku, wykazywały duże braki w wyżej wymienionych elementach, także rok 1943 można uznać za spędzony na ?uczeniu się?. Dopiero w 1944 roku Armia osiągnęła taki poziom wyszkolenia i taktycznej elastyczności, który pozwolił jej na odniesienie zwycięstwa w największych toczonych przez nią kampaniach.
Bibliografia
K. Greenfield, R. Palmer, B. Wiley, Organization of Ground Combat Troops, Waszyngton 1987 G. Forty, US Army Handbook 1939-1945, Sutton Publishing, 1998 R. Palmer, B. Wiley, W.Keast, Procurement and Training of Ground Combat Troops, Waszyngton 1991 J. Millett, Organization and Role of Army Service Forces, Waszyngton 1987 M. Watson, Chief of Staff. Prewar Plans and Preparations, Waszyngton 1991 J. Sayen, US Army Infantry Divisions 1942-1943, Osprey Publishing, Oxford, 2006
