Błażej Torański „Knebel. Cenzura w PRL-u” – recenzja

We wtorek, w dniu 15 listopada br. nakładem wydawnictwa Zona Zero ukazała się książka Błażeja Torańskiego pod tytułem ?Knebel. Cenzura w PRL-u”. Książka stanowi zapis 21 rozmów z twórcami, którym przyszło tworzyć w czasach, w których władza bezlitośnie walczyła z każdym przejawem twórczości ukazującym socjalizm, PZPR, czy Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w złym świetle.

Książka rozpoczyna się od zaledwie dwustronicowego wprowadzenia 'Rozmowy niekontrolowane’ napisanego przez prof. dr hab. Zbigniewa Romeka. Następnie czytelnik przenosi się do części właściwej lektury, czyli do zapisów 21 rozmów przeprowadzonych przez autora książki, Błażeja Torańskiego z dziennikarzami, reżyserami, grafikami, historykami, poetami kompozytorami, estradowcami itd.

Rozdział I 'Bezkarni’ to rozmowa z historykiem Polskiej Akademii Nauk oraz autorem publikacji naukowych o cenzurze prof. Zbigniewem Romkiem. Rozdział II 'Starałem się nie kłamać’ to rozmowa z pisarzem i scenarzystą Kazimierzem Orłosiem. Rozdział III 'Spryt’ to pogawędka z reżyserem Krzysztofem Zanussim. Rozdział IV 'Cień Stalina’ to rozmowa z grafikiem i plakacistą Lechem Majewskim. Rozdział V 'Świństwo, które nadal truje naród’ to konwersacja z satyrykiem Janem Pietrzakiem. Rozdział VI 'Poza zasięgiem pióra’ to rozmowa z poetą Adamem Zagajewskim. Rozdział VII 'Ocenzurowali czerwonego stwora’ to rozmowa rysownikiem, malarzem i grafikiem Franciszkiem Maśluszczakiem. Rozdział VIII 'Myszki nie były ćwokami’ to rozmowa z dziennikarzem Maciejem Rosalakiem. Rozdział IX 'Wyklęty’ to rozmowa z reżyserem Grzegorzem Królikiewiczem.

„Największym zwycięstwem cenzury PRL-u było wmówienie zainteresowanym, że właściwie nie istnieje ? choć przenikała wszystkie aspekty życia.”  

– fragment oficjalnego opisu książki „Knebel. Cenzura w PRL-u”.

Rozdział X 'Niecenzuralny fallus’ poświęcono konwersacji z malarzem, rzeźbiarzem, grafikiem i poetą Andrzejem Strumiłło. Rozdział XI 'Szczeliny’ to rozmowa z poetą Ernestem Bryllem. Rozdział XII 'Gra aluzją’ to rozmowa z satyrykiem i pisarzem Marcinem Wolskim. Rozdział XIII 'Zakaz miłości francuskiej’ to rozmowa z psychiatrą, psychoterapeutą i seksuologiem prof. Zbigniewem Lewem-Starowiczem. Rozdział XIV 'Ordynarna transkrypcja radosnej pieśni’ to rozmowa z kompozytorem Janem Kantym Pawluśkiewiczem. Rozdział XV 'Ten, kto daje pieniądze, wymaga’ to rozmowa z dziennikarzem Januszem Rolickim. Rozdział XVI 'Śmierć medialna’ to rozmowa z piosenkarzem i satyrykiem Andrzejem Rosiewiczem. Rozdział XVII 'Jestem wolny, rysuję dla siebie’ to rozmowa z Andrzejem Krauze. Rozdział XVIII 'Poza grą’ to rozmowa z historykiem prof. Andrzejem Paczkowskim. Rozdział XIX 'Jamnik pod szafą’ to rozmowa z honorowym redaktorem naczelnym częstochowskiego tygodnika ?Niedziela? ks. Ireneuszem Skubisiem. Rozdział XX 'Wewnętrzne rozmowy’ to rozmowa z byłym cenzorem, dyrektorem opolskiej delegatury GUKPPIW Eugeniuszem Kaniokiem. Rozdział XXI 'Antycenzor’ to rozmowa z Tomaszem Strzyżewskim.

Ocena:
Książka Błażeja Torańskiego pod tytułem ?Knebel. Cenzura w PRL-u? to źródło informacji o tym, jak wyglądało życie w czasach PRL i jak ówczesna władza naruszała podstawowe prawa Polaków. Wypowiedzi 21 twórców tamtego okresu pozwalają na poznanie z różnych punktów widzenia ówczesnej rzeczywistości i grzechów cenzury oraz władz, które obawiały się każdego dzieła i doszukiwały się w nich 'niepoprawności’. Rozmówcy Błażeja Torańskiego opowiadają o tym, jakie nieprzyjemności spotykały ich w związku z ich twórczością, którą władza często uznawała za wrogą systemowi ? niektórzy twórcy wspominają także o sposobach, jakie wypracowaliby oszukać i przechytrzyć PRL-owską cenzurę. Podsumowując: ?Knebel. Cenzura w PRL-u? to bardzo ciekawa pozycja książkowa, która moim zdaniem powinna znaleźć się w biblioteczce każdego czytelnika szukającego informacji na temat niedawnego, lecz tak odległego systemu jakim był socjalizm PRL-u.
Polecam serdecznie! 

knebel-cenzurawprl-u

Autor: Błażej Torański

Tytuł: Knebel. Cenzura w PRL-u

Wydawnictwo: Zona Zero

Oprawa: miękka

Rok wydania: 2016

ISBN: 978-83-946131-0-5

Liczba stron: 280

> Książkę można kupić u wydawcy tutaj <

Zainteresowania: szeroko pojęta kwestia bezpieczeństwa, wojskowość, polityka międzynarodowa, historia najnowsza, kino, książki, gry wideo.