To nie jest kolejna książka Normana Daviesa!
Recenzja książki takiej jak Powstanie Sierpniowe 1944 Mariana Marka Drozdowskiego w gruncie rzeczy mogłaby zawrzeć się w jednym zdaniu, dlatego też nie było to łatwe zadanie.
Pierwsze wrażenie po wzięciu Powstania… do ręki jest bardzo pozytywne. Wydana na ładnym papierze, w twardej oprawie z prostą, ale równocześnie doskonale wystylizowaną grafiką na okładce książka dobrze leży w dłoni i zachęca do lektury. Widać, że wydawca bardzo przyłożył się do swojego pracy.
Praca profesora Drozdowskiego nie jest kolejnym stylistycznym fajerwerkiem w stylu Normana Daviesa, niewielkie również są jej szansa na zostanie . To raczej niezwykle solidne kompendium wiedzy o zazwyczaj pomijanych aspektach powstania, takich jak działanie powstańczego samorządu Warszawy czy codzienne aspekty życia jej mieszkańców w czasie walk.
Książka podzielona została na dwie części. W pierwszej autor dokonał, na podstawie niezwykle rozbudowanej bazy źródłowej, skróconego opisu działań powstańczych oraz losów powstańców oraz ludności cywilnej. Autor przedstawił również stosunek Kościoła Katolickiego do powstania, zarówno w osobach hierarchów i duchownych polskich, jak i Stolicy Apostolskiej oraz przedstawicieli KK na całym świecie. W ramach pierwszej części przeanalizowana został również sytuacja ludności oraz polskich jeńców po upadku powstania.
Druga część książki to przede wszystkim opis stosunku najważniejszych polskich polityków i wojskowych do powstania. Należą do nich między innymi prezydent RP Władysław Raczkiewicz, premier Stanisław Mikołajczyk, Naczelny Wódz gen. Kazimierz Sosnkowski oraz dowódca AK, gen, Tadeusz Bór ? Komorowski. Profesor Drozdowski na podstawie dokumentów, wspomnień oraz innych źródeł rekonstruuje powstanie widziane zarówno z samego jego serca jak i z odległego Londynu. Przedstawia wątpliwości targające decydentami, zarówno w przededniu wybuchu walk, jak i w momencie, kiedy stało się jasne, że szanse powodzenia zmalały do zera.
Wielkim atutem książki jest bardzo bogata baza źródłowa. Przypisy umieszczone na dole strony, w sposób charakterystyczny dla polskiego piśmiennictwa naukowego, pozwalają na skonfrontowanie przemyśleń M. M. Drozdowskiego z materiałem źródłowym, zaś umieszczony na końcu indeks nazwisk i pseudonimów ułatwia odnalezienie w pracy interesujących czytającego danych. Również do zastosowanej metodologii trudno mieć większe zastrzeżenia.
Podsumowując: nie jest to książka do poczytania w deszczowe jesienne wieczory, i jeśli ktoś nabędzie ją w takim celu, będzie mocno zawiedziony. Jednakowoż została ona napisana jako kompendium wiedzy o powstańczej Warszawie, i każdy kto sięgnie po nią w celu zdobycia pewnego zasobu wiedzy nie będzie żałował, jeśli tylko uda mu się przebrnąć przez pierwsze strony, bowiem do czytania tego tekstu trzeba się niestety przyzwyczaić, gdyż autor niestety postanowił nie ułatwiać czytelnikowi zadania i operował językiem trudnym i równocześnie nużącym. Jest to, moim zdaniem, główny mankament pracy profesora Drozdowskiego. Na koniec zdanie, które w mojej opinii najlepiej opisuje recenzowana książkę: Kawał solidnej, nowatorskiej, choć niesamowicie nudnej, pracy naukowej.
Autor: Michał Rybak
