L. Murray – „Psychologia wojny. Strach i odwaga na polu bitwy”

Wojna – niechlubny element ludzkiej egzystencji. Z jednych wydobywa, to co najlepsze, z innych zaś to, czego powstydzili by się w czasie pokoju. Stąd znane z dziejów konfliktów zbrojnych przykłady zarówno heroizmu, bohaterstwa, jak również dezercji, czy innych czynów niegodnych etosu żołnierza. Jakie czynniki determinują zachowanie żołnierzy na polu walki? Które z nich pozostaje pod naszą świadomą kontrolą? Jak utrzymać wysokie morale i zmusić przeciwnika do poddania się? Na te i wiele innych pytań odpowiedzi dostarcza książka Leo Murraya pt. „Psychologia Wojny”. Drugie wydanie książki na krajowym rynku ukazało się nakładem wydawnictwa RM.

Trzeba przyznać, ze Psychologia wojny to książka specyficzna. Z pewnością zamysłem autora nie było wydanie jej w formie podręcznika akademickiego, który pozwoli nam w pełni poznać i zrozumieć rolę czynnika ludzkiego na polu walki. Z drugiej strony pozycja stanowi zbiór autentycznych wspomnień żołnierzy i zapis najważniejszych wniosków oraz doświadczeń autora z wieloletnich badań. Całość daje nam spójny i wartościowy poznawczo obraz omawianej w książce problematyki. autor często odwołuje się do koncepcji naukowych innych badaczy, często konfrontując je ze swoimi tezami dając jednak prymat własnym przemyśleniom. Nie zabrakło także, luźnych, a niekiedy bardzo zabawnych anegdot, które nie wiążą się stricte z podjętym tematem. Książka jest napisana przystępnym językiem, choć niektóre treści wymagają choćby minimalnej wiedzy na temat wojskowości. Nie powinien być to jednak problemem dla osób, które z takim zagadnieniem będą miały do czynienia po raz pierwszy. Skróty i pojęcia zawarte w treści zostały wyjaśnione w słowniczku zawartym na końcu książki. Kończąc lekturę nie otrzymamy jednak odpowiedzi na wiele pojawiających się pytań, co zresztą sygnalizuje sam autor wskazując na brak możliwości wyczerpania tematu z uwagi na deficyt danych i złożoność omawianych zagadnień. Warto zauważyć, iż nowe wydanie nie jest pozbawione pewnych lapsusów językowych zauważalnych także w poprzednim wydaniu książki. Są to jednak „kosmetyczne”  błędy wynikające zapewne z trudności przekładu skomplikowanej terminologii wojskowej na nasz język i absolutnie nie rzutują na całościową , oczywiście pozytywną ocenę książki.

Jedną z najważniejszych tez autora jest przekonanie o tym, że nowoczesna technologia nie determinuje przewagi na polu walki, a pomijanie aspektów psychologicznych w obliczu wybuchu kolejnej wielkiej wojny będzie wiązać się z ogromną liczbą ofiar. Autor twierdzi, że można ograniczyć ją, co wymaga jednak zrumienienia przez rządy i dowódców wyższego szczebla roli czynników psychologicznych wpływających na zachowanie żołnierzy w walce. Przeglądając kolejne strony znajdziemy bowiem przykłady, przemawiające za tym, że psychologia pola walki jest tematem mocno zaniedbanym i marginalizowanym, a jej praktyczne zastosowanie ogranicza się w zasadzie do poszukiwania odpowiednich kandydatów na żołnierzy, czy minimalizowania skutków stresu bojowego. Autor przekonuje nas, że istnieją uniwersalne prawa rządzące realiami wojen, a wiele z nich jest pokłosiem psychiki i natury ludzkiej. Z książki wyłania się brutalnie prawdziwy obraz wojny, gdzie obok bohaterstwa i poczucia obowiązku żołnierzom towarzyszy paraliżujący lęk uniemożliwiający racjonalne reakcje, co znacznie obniża efektywność bojową.

Tezy autora oraz wspomnienia uczestników wojen pozwalają w odmienny sposób spojrzeć na przebieg konfliktów, zarówno tych dawnych, jak i współczesnych. Dokonana w książce analiza psychologicznych aspektów sztuki wojennej pozwoli nam zrozumieć mechanizm obezwładniania ogniem artylerii i broni strzeleckiej. Autor wyjaśnia rolę najważniejszych forteli taktycznych oraz omawia zasadność zachowania równowagi pomiędzy stosowaniem strategii wyniszczenia i manewru. Dowiemy się także dlaczego więzi łączące żołnierzy tego samego plutonu i silny instynkt grupowy warunkują ich zaciekłość w walce, czy skłonność do ryzykowania własnego życia za swoich towarzyszy broni. Ciekawy jest również fakt, iż znane są przypadki, gdzie bliżej nieokreślone czynniki powstrzymują żołnierzy od zabijana swoich nieprzyjaciół w bezpośrednim starciu. Za wskazanymi przykładami kryją się niezwykle złożone mechanizmy psychologiczne, których umiejętne wykorzystanie przez dowódców może zadecydować o losach bitwy, a nawet wojny.

Opierając się na treściach zaprezentowanych w książce można zrozumieć jak mieszanka zniszczenia, strachu i zdrowego rozsądku wpływa na zachowania uczestników walki zbrojnej. Okazuje się, że obok poziomu wyszkolenia i posiadanego uzbrojenia, na waleczność żołnierzy największy wpływ wywierają ograniczenia natury psychologicznej. Podjęty przez autora temat jak dotąd nie doczekał się wyczerpującej bibliografii, co sprawia, iż Psychologia wojny to lektura unikalna i niezwykle ciekawa. Książkę można polecić z pewnością osobom pragnącym poznać rolę czynników psychologicznych na polu walki, a także wszystkim tym, którzy na minione i obecne konflikty zbrojne chcą spojrzeć z nieco szerzej perspektywy. Z całą pewnością Psychologia wojny powinna stanowić obowiązkową lekturę dla dowódców, co według autora książki pomoże wygrywać bitwy szybciej i przy zminimalizowaniu start w ludziach po obu stronach. Książkę powinien powinien przeczytać każdy żołnierz, aby uświadomił sobie jak wiele czynników psychologicznych będzie wpływać na jego zachowanie w warunkach walki zbrojnej.


Autor: Leo Murray

Tytuł: Psychologia wojny. Strach i odwaga na polu bitwy

Wydawnictwo: RM

Oprawa: Miękka

Rok wydania: 2016

ISBN: 978-83-7773-611-1

Liczba stron: 256

>>> Książkę można kupić u wydawcy tutaj <<<<

Jako ciekawostkę należy dodać, że Leo Murray to w zasadzie pseudonim literacki byłego psychologa wojskowego i żołnierza służącego w Her Majesty’s Armed Forces. Znaczną część swego dorosłego życia poświęcił na studiowaniu psychologii walki zbrojnej, co wynikało z uzasadnionego przekonaniu o braku pogłębionej refleksji naukowej w tym obszarze. Na potrzeby książki autor przeprowadził wywiady z weteranami oraz przestudiował materiały archiwalne zawierające relacje żołnierzy biorących udział w walce.  Autor powołał się również na wiele postaci z kręgów wojskowych i naukowych, lecz większość z nich, co zrozumiałe występuje w książce anonimowo bądź pod zmienionymi nazwiskami.

Absolwent Wydziału Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Obrony Narodowej w Warszawie (obecnie Akademii Sztuki Wojennej). Instruktor strzelectwa sportowego, instruktor kalisteniki i zagorzały fan wycieczek górskich. Zdobywca Wojskowej Odznaki Górskiej 21 Brygady Strzelców Podhalańskich i Odznaki Skoczka Spadochronowego Służb Ochrony. Członek grupy rekonstrukcyjnej SPAP Wojkowice i Stowarzyszenia "Głos bohatera". Do głównych zainteresowań naukowych autora należą terroryzm międzynarodowy, przestępczość zorganizowana, społeczne inicjatywy w obszarze bezpieczeństwa i obronności oraz zarządzanie kryzysowe.